Marian Kantor
Marian Leon Kantor-Mirski, ps. „Mirski” (ur. 22 czerwca 1884 w Hohenbach, zm. 1 kwietnia 1942 w Auschwitz-Birkenau[1]) – polski nauczyciel, urzędnik, legionista, publicysta, badacz historii Zagłębia Dąbrowskiego, społecznik, ojciec Tadeusza Kantora, kapitan administracji Wojska Polskiego[2].
.jpg) Marian Kantor-Mirski | |
| Data i miejsce urodzenia |
22 czerwca 1884 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1 kwietnia 1942 |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodził się 22 czerwca 1884 r. we wsi Hohenbach (obecnie Czermin) koło Mielca, był synem Franciszka, urzędnika skarbowego i Antoniny z Jaworskich. Ukończył seminarium nauczycielskie w Tarnowie i podjął pracę w szkolnictwie powszechnym. Uczył w Sędziszowie Małopolskim oraz we wsiach i miasteczkach powiatu strzyżowskiego – Zawadka, Wielopole Skrzyńskie oraz Pstrągówka, gdzie w 1909 r. został kierownikiem szkoły. Po wybuchu I wojny światowej służył w 3. pułku piechoty II Brygady Legionów Polskich pod pseudonimem „Mirski”, a po odzyskaniu niepodległości, do 1922 r. w stopniu kapitana w Wojsku Polskim. W latach 1923–1928 organizował szkolnictwo powszechne na Śląsku. Był kierownikiem szkół w Rudzie Śląskiej, Katowicach i Szopienicach. Działał w Polskim Stronnictwie Chrześcijańsko-Demokratycznym, Związku Obrony Kresów Zachodnich, Stowarzyszeniu Chrześcijańsko- Narodowym Nauczycielstwa Szkół Powszechnych Okręgu Śląskiego. Redagował czasopisma „Szkoły Śląskie” i „Młody Polak”. Po przewrocie majowym w 1926 r. został usunięty z Chrześcijańskiej Demokracji i przeniesiony na emeryturę. W maju 1928 r. podjął pracę w Powiatowej Kasie Chorych w Sosnowcu i rozpoczął współpracę z „Kurierem Zagłębia”[2]. Zainteresował się regionem zagłębiowskim i drukował liczne artykuły o tematyce regionalnej w prasie sosnowieckiej. W latach 1931–1932 wydawał w zeszytach szkice historyczne – monografie poszczególnych miast i wsi – zatytułowane „Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy”[3]. Ukazały się 2 tomy i część (17 zeszytów) trzeciego tomu. Był autorem wielu opracowań, a wśród nich m.in. „Warowny klasztor w Mstowie” (1929), „Sławetny cech szewski królewskiego i wolnego miasta Będzina w XVI – XVIII wieku” (1936), „Ziemia olkuska w przeszłości” (1936) i „Lud Zagłębia Dąbrowskiego”. W latach 1932–1935 wydawał cykl „Ziemia Zawierciańska”, a w 1934 r. opublikował „Od Rarańczy do Kaniowa: wspomnienia legjonowe z r. 1918”[4]. Część jego prac pozostała w rękopisie. Od 1931 r. był redaktorem tygodnika Towarzystwa Artystyczno-Literackiego „Gontyna”, a od 1932 „Wędrowca”. Na początku 1938 r. opuścił Sosnowiec i osiedlił się w Tarnowie. Jako ochotnik uczestniczył w kampanii wrześniowej. Podczas okupacji hitlerowskiej prowadził działalność konspiracyjną w Związku Walki Zbrojnej[2]. W listopadzie 1940 r. został aresztowany i osadzony w więzieniu w Tarnowie, a następnie w obozie koncentracyjnym w Auschwitz–Birkenau, gdzie 18 marca 1942[5] lub 1 kwietnia 1942 r. został zamordowany[6].
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Walecznych (1921)[7]
- Krzyż i Medal Niepodległości (1937)[8]
Upamiętnienie
edytujW Sosnowcu Marian Kantor-Mirski jest patronem jednej z ulic w dzielnicy Józefów[3].
Przypisy
edytuj- ↑ Informacja o więźniach / Muzeum / Auschwitz-Birkenau [online], auschwitz.org [dostęp 2021-01-09].
- ↑ a b c Michał Węcel, KANTOR Marian, „Kurier Miejski” (2/354), Sosnowiec: Sosnowiecka Korporacja Wydawnicza „SCW“, luty 2011, s. 10, ISSN 1232-7395 [dostęp 2024-10-19] (pol.).
- ↑ a b Pierwszy kronikarz Zagłębia [online], Kurier Miejski, 21 marca 2022 [dostęp 2024-03-11] (pol.).
- ↑ Marian Kantor-Mirski: Od Rarańczy do Kaniowa. Wspomnienia legjonowe z r. 1918. Sosnowiec: 1934. [dostęp 2014-12-10].
- ↑ Kantor Marian, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-04-07].
- ↑ Marian Kantor. base.auschwitz.org. [dostęp 2020-12-08].
- ↑ „Na wniosek gen. br. Hallera Józefa za męstwo i odwagę wykazane w bitwie Kaniowskiej w składzie b. II Korpusu Wschodniego w dniu 11.5.18 r.”, Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2098 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 42, s. 1675)
- ↑ Monitor Polski nr 64/1937, Poz. 72. Zarządzenie Władz Naczelnych o nadaniu Krzyża Niepodległości z mieczami, Krzyża Niepodległości oraz Medalu Niepodległości, scan.lex.pl, 19 marca 1938, s. 4 [dostęp 2024-11-04] (pol.).