Maria Zarębina
Maria Zarębina (ur. 11 stycznia 1922 w Niepołomicach[1], zm. 29 marca 2020[2]) – polska językoznawczyni, tłumaczka, pracowniczka naukowa Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, nauczycielka konspiracyjna
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
11 stycznia 1922 |
| Data śmierci |
29 marca 2020 |
| profesor nauk humanistycznych | |
| Specjalność: językoznawstwo | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1965 |
| Habilitacja |
1971 |
| Profesura |
1990 |
| nauczyciel akademicki, nauczyciel | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujPodczas II wojny światowej odbywała edukację w konspiracji na tajnym Uniwersytecie Jagiellońskim[1]. Była także nauczycielką w szkole średniej na tajnych kompletach[2]. Owocem działalności konspiracyjnej stały się książki na temat tajnego nauczania, które Maria Zarębina wydała po wojnie razem ze swoim mężem prof. Alfredem Zarębą[3] Alma Mater w podziemiu (1964) i Ne cedat Akademia (1975)[4]. W 1948 roku uzyskała magisterium u prof. Kazimierza Nitscha[1]. W tym samym roku wyemigrowała na trzy lata do Szwecji. Po powrocie do Polski współpracowała z Polską Akademią Nauk, Uniwersytetem Jagiellońskim oraz Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej[2]. W 1961 została zatrudniona w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie[1] (od 2008 Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie[5]), gdzie pracowała do 1992[1].
W 1965 uzyskała stopień naukowy doktora na podstawie dysertacji „Kształtowanie się systemu językowego dziecka”. W 1971 została doktorem habilitowanym w oparciu o pracę naukową „Rozbicie systemu językowego w afazji”. Dysertacja ta otrzymała nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki[1]. W 1990 Maria Zarębina otrzymała tytuł profesora nauk humanistycznych[6]. Do zainteresowań krakowskiej językoznawczyni należały językoznawstwo ogólne, psycholingwistyka, logopedia, językoznawstwo statystyczne[7]. Angażowała się także w przekładanie literatury pięknej z języka szwedzkiego[3]. Przetłumaczyła między innymi Legendy Chrystusowe Selmy Lagerlöf[8]. W swojej działalności naukowej Maria Zarębina odbywała staże zagraniczne: w Bułgarii, Jugosławii, Macedonii, Niemczech[9]. W latach 1981–1992 pełniła funkcję kierownika Zakładu Języka Polskiego w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie[10]. Zarządzała także Podyplomowym Studium Logopedycznym[9].
Pod kierunkiem prof. M. Zarębiny powstało 8 doktoratów i ponad 200 prac magisterskich[11]. Językoznawczyni wypromowała między innymi dysertację pt. „Zaburzenia czytania i pisania u dzieci (afatycznych, głuchych i tzw. dyslektycznych)”[6]. Jej dorobek obejmuje po kilkanaście recenzji rozpraw doktorskich, prac habilitacyjnych i książek profesorskich[11]. Maria Zarębina należała do organizacji: Association for Computational Linguistics (w Stanach Zjednoczonych), Komisji Językoznawstwa PAN, Komitetu Językoznawstwa PAN, Komisji Kultury Języka Polskiego PAN, Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, Komisji Rozwoju i Zaburzeń Mowy PAN[10].
Nagrody i odznaczenia
edytuj- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1981)[11];
- Tytuł honorowy Zasłużony Nauczyciel PRL (1984)[11];
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (w 1996)[11].
Wybrane publikacje
edytuj- Kształtowanie się systemu językowego dziecka (1965);
- Rozbicie systemu językowego w afazji (1973)[12];
- Język polski w rozwoju jednostki: analiza tekstów dzieci do wieku szkolnego, rozwój semantyczny języka dziecka (1980)[13];
- Próba statystycznej analizy słownictwa polszczyzny mówionej (1985)[14];
- Środowiska językowo-kulturowe (1992)[15];
- Imiona bohaterów Pana Tadeusza. Nazwy osób w epopei (1996)[16];
- Poeta wśród prawników. O Panu Tadeuszu inaczej (1999)[17];
- Podstawowe wiadomości z gramatyki języka polskiego (2001)[18];
- Świat wartości w języku studentów krakowskich przełomu wieków (2005)[19].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Krystyna Gąsiorek-Polak, Profesor Maria (Ziembianka) Zarębina (1922–2020), „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, Zeszyt LXXVII, 2021, s. 32, ISSN 0032-3802.
- ↑ a b c Mirosław Michalik, Małgorzata Krajewska, Prof. dr hab. Maria Zarębina, „Logopedia”, T. 49, 2020, s. 11, ISSN 0459-6935.
- ↑ a b Maria Zarębina, Kraków, 03.04.2020 – nekrolog [online], nekrologi.wyborcza.pl [dostęp 2023-03-30].
- ↑ Alfred Zaręba – Instytut Filologii Słowiańskiej – Wydział Filologiczny [online], Instytut Filologii Słowiańskiej [dostęp 2023-03-30].
- ↑ Zarys dziejów – Uniwersytet Pedagogiczny [online], Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie [dostęp 2023-03-30].
- ↑ a b Prof. dr hab. Maria Zarębina, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2023-04-01].
- ↑ Profesor Maria Zarębina (1922–2020) [online], Polskie Towarzystwo Logopedyczne [dostęp 2023-03-30] (pol.).
- ↑ Krystyna Gąsiorek-Polak, Profesor Maria (Ziembianka) Zarębina (1922–2020), „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, Zeszyt LXXVII, 2021, s. 34, ISSN 0032-3802.
- ↑ a b Krystyna Gąsiorek-Polak, Profesor Maria (Ziembianka) Zarębina (1922–2020), „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, Zeszyt LXXVII, 2021, s. 33, ISSN 0032-3802.
- ↑ a b Mirosław Michalik, Małgorzata Krajewska, Prof. dr hab. Maria Zarębina, „Logopedia”, T. 49, 2020, s. 12, ISSN 0459-6935.
- ↑ a b c d e Krystyna Gąsiorek-Polak, Profesor Maria (Ziembianka) Zarębina, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, Zeszyt LXXVII, 2021, s. 35, ISSN 1922-2020.
- ↑ Rozbicie systemu językowego w afazji, [w:] Katalogi Biblioteki Narodowej [online].
- ↑ Język polski w rozwoju jednostki. Analiza tekstów dzieci do wieku szkolnego, rozwój semantyczny języka dziecka, [w:] Katalogi Biblioteki Narodowej [online].
- ↑ Maria Zarębina, Próba statystycznej analizy słownictwa polszczyzny mówionej. Synteza danych liczbowych, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985, ISBN 83-04-02154-4, OCLC 16000591 [dostęp 2023-03-31].
- ↑ Środowiska językowo-kulturow, [w:] Katalogi Biblioteki Narodowej [online].
- ↑ Maria Zarębina, Imiona bohaterów Pana Tadeusza. Nazwy osób w epopei, Kraków: Wyd. Nauk. WSP, 1996, ISBN 83-86841-08-7, OCLC 39307111 [dostęp 2023-03-31].
- ↑ Maria Zarębina, Poeta wśród prawników. O Panu Tadeuszu inaczej, Wyd. 1, Kraków: Tow. Autorów i Wydawców Prac Nauk. Universitas, 1999, ISBN 83-7052-826-0, OCLC 44682083 [dostęp 2023-03-31].
- ↑ Zenon Klemensiewicz, Maria Zarębina, Podstawowe wiadomości z gramatyki języka polskiego, Wyd. 15., z uzup, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13497-6, OCLC 50193598 [dostęp 2023-03-31].
- ↑ Maria Zarębina, Świat wartości w języku studentów krakowskich przełomu wieków. Teksty z lat 1996–2002 z AGH, ASP, UJ, WSP, AE, AR, AM, AWF, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2005, ISBN 83-7271-312-X, OCLC 63295513 [dostęp 2023-03-31].