Maria Sojkowa
Maria Sojkowa (ur. 7 lipca 1875 w Lesznej Górnej, zm. w marcu 1944) – działaczka narodowa i społeczna, członkini Związku Niewiast Katolickich w Cieszynie, Związku Śląskich Katolików oraz Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego[1].
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci |
marzec 1944 |
| Zawód, zajęcie |
działaczka narodowa i społeczna |
Życiorys
edytujByła córką Jana i Ewy Biłków. Uczęszczała do szkoły Lesznej Górnej. Potem przez 3 lata chodziła do szkoły boromeuszek w Cieszynie. Z powodu braku środków finansowych na dalsza naukę rodzice sprowadzili ją do domu, by pomagała w gospodarstwie wolnym[1].
W dniu 24 stycznia 1895 wyszła za mąż za Jana Sojkę, hutnika z Trzyńca[1]. Zamieszkali w Oldrzychowicach[2]. Mieli troje dzieci[3].
W październiku 1918 została weszła do Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego jako jedna z 3 kobiet i członkini zarządu Związku Śląskich Katolików[4][5][6]. Na forum rady nie była zbyt aktywna, ponieważ działała społecznie[7]. W dniu 27 października 1918 w Cieszynie współorganizowała wiec, który zgromadził 4 tys. osób. Przemawiała w duchu patriotyzmu polskiego. Przyjęto rezolucję o bezwarunkowej przynależności Śląska Cieszyńskiego do wolnej, zjednoczonej i niepodległej Polski[1][8]. Działalność Sojkowej miała na cel uświadomienie mieszkańców Śląska Cieszyńskiego o jego polskiej przynależności. Przemawiała na wiecach (zawsze była ubrana w strój cieszyński[9]), pisała artykuły do prasy wydawanej na Śląsku i poza regionem[1].
Była delegatką Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego u Józefa Piłsuskiego, zabiegającej o pomoc zbrojną w momencie najazdu Czechosłowacji na Śląsk Cieszyński[1]. W dniu 26 lutego 1919 jako przedstawicielka mieszkańców i mieszkanek chlebem i solą polskie wojsko wkraczające do miasta[10]. W lipcu 1919 została, dzięki interwencji Międzysojuszniczej Komisji Ententy w Cieszynie, uwolniona po aresztowaniu przez patrol czeski[1].
W Związku Śląskich Katolików od 1918 była członkinią zarządu[5]. Była założycielką i działaczką Polskiego Związku Niewiast Katolickich[9].
Brała udział w usypywaniu kopca Piłsudskiego w Krakowie w 1935[2].
W czasie II wojny światowej została aresztowana przez gestapo. Do 1943 ukrywała się, potem powróciła do domu. Zmarła w kolejnym roku[3][11].
Upamiętnienie
edytujW marcu 2018 w Oranżerii Zamku Cieszyn otwarto czasową wystawę Obywatelki. Kobiety Śląska Cieszyńskiego dla Niepodległej. Jedną z jej bohaterek była Maria Sojkowa[12].
W kwietniu 2018 Maria Sojkowa została (wraz z Dorotą Kłuszyńską, drugą z trzech członkiń Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego) upamiętniona w Uliczce Cieszyńskich Kobiet. Przedstawicielki władz miasta, powiatu i sejmiku śląskiego odsłoniły lampę jej poświęconą[13][14].
W październiku 2018 z inspiracji postacią Marii Sojkowej i tym, że zawsze nosiła strój cieszyński, na rynku w Cieszynie zorganizowano happening Sto na sto – sto strojów na stulecie niepodległości, podczas którego 100 osób ubranych w strój regionalny zaprezentowało go, stając na liniach konturu stroju żeńskiego narysowanego kredą na bruku[15].
W październiku 2018 Maria Sojkowa była jedną z bohaterek gry miejskiej Śladem bohaterów #Cieszyn1918[16].
W 2019 w ramach projektu Filmowa Kronika Kobiet poświęconego pamięci o kobietach Śląska Cieszyńskiego, realizowanego w Bibliotece Miejskiej w Cieszynie, powstał film animowany poświęcony Marii Sojkowej[17][3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Kobiety śląskie i Niepodległa - Śląska Biblioteka Cyfrowa [online], www.sbc.org.pl [dostęp 2021-04-10] (pol.).
- ↑ a b Kobiety śląskiej portret wielokrotny. Ze zbiorów Biblioteki Śląskiej - Śląska Biblioteka Cyfrowa [online], www.sbc.org.pl [dostęp 2021-04-10] (pol.).
- ↑ a b c Maria Sojkowa. [dostęp 2021-04-10].
- ↑ Jej ślad w historii - kobiety w województwie śląskim na przestrzeni wieków. [T. 1], W cieniu Beskidów - Śląska Biblioteka Cyfrowa [online], www.sbc.org.pl [dostęp 2021-04-10] (pol.).
- ↑ a b Idzi Panic, Krzysztof Nowak, Ks. Józef Londzin: 1863-1929 [online], www.sbc.org.pl [dostęp 2021-04-10] (pol.).
- ↑ Karol Grycz, Z pamiętnika wojennego: ks. Karola Grycza, ewangelickiego proboszcza wojskowego w Krakowie, Ewangelickie Duszpasterstwo Wojskowe, 1 września 2020, ISBN 978-83-958379-0-6 [dostęp 2021-04-10] (pol.).
- ↑ Natalia Kałuża, Kobiety w Radzie Narodowej Księstwa Cieszyńskiego - Wywiad z Władysławą Magierą [online], Równość, 12 czerwca 2019 [dostęp 2021-04-10] (pol.).
- ↑ Wydarzyło się w roku odzyskania Niepodległości… – Cieszyn 1918 [online] [dostęp 2021-04-10] (pol.).
- ↑ a b Zamek Cieszyn - Uliczka Cieszyńskich Kobiet [online], Zamek Cieszyn [dostęp 2021-04-10].
- ↑ Porozumienie z Cieszyna - tymczasowe wyznaczenie granicy [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2021-04-10].
- ↑ Historie Cieszyńskich Kobiet [online], Issuu [dostęp 2021-04-10] (ang.).
- ↑ Poznaj zasłużone kobiety Śląska Cieszyńskiego [online], gazetacodzienna.pl [dostęp 2021-04-10].
- ↑ Dorota Kłuszyńska i Maria Sojkowa [online], Gwiazdka Cieszyńska [dostęp 2021-04-10] (pol.).
- ↑ Dorota Kłuszyńska i Maria Sojkowa uhonorowane w „Uliczce Cieszyńskich Kobiet” - Komunikacja Społeczna [online], www.portalsamorzadowy.pl [dostęp 2021-04-10] (pol.).
- ↑ Instytut Gość Media, Licealistki z Cieszyna zajrzały do szafy babci [online], kultura.wiara.pl, 8 października 2018 [dostęp 2021-04-10].
- ↑ GRA MIEJSKA „Śladem bohaterów #Cieszyn1918” – podsumowanie [online] [dostęp 2021-04-10] (pol.).
- ↑ Filmowa Kronika Kobiet w Bibliotece [online], www.cieszyn.pl [dostęp 2021-04-10].