Maria Leśniak
Maria Cecylia Leśniak, z domu Emeryk, primo voto Czajkowska, powszechnie określana jako Maria Leśniakowa, ps. „Maruta” (ur. 1902 w Gruzji, zm. 1987 w Londynie) – pułkownik Polskich Sił Zbrojnych, działaczka emigracyjna na polu kombatanckim, społecznym, charytatywnym i politycznym.
| |
 pułkownik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1902 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1987 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
komendantka PSWK |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodziła się w 1902 na Kaukazie w Gruzji[1][2]. Pochodziła z rodu Emeryków zamieszkujących na tym obszarze[3]. Jej rodzicami byli Piotr Emeryk (z zawodu prawnik i architekt, trudniący się wydobyciem rud manganu na obszarze kaukaskim, w latach 20. zaginął w Imperium Rosyjskim) i Cecylia z domu Regulska (siostra Michaliny, matki Zygmunta Waliszewskiego)[2]. Jej rodzeństwem byli Gustaw (inżynier górnik), Helena (architekt), Eugeniusz, Paweł, Natalia (1900–1954, po mężu Stabrowska), Irena (po mężu Stopniewicz)[2].
Po zakończeniu I wojny światowej rodzina Emeryków powróciła do niepodległej II Rzeczpospolita i zamieszkała w pensjonacie „Ukrainka” w Konstancinie (wybudowany w 1914 według projektu Tadeusza Tołwińskiego, obecnie przy ul. Stefana Batorego 16, wpisana do rejestru zabytków w 2008)[2][3]. Maria studiowała w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie[1]. Pracowała w Czerwonym Krzyżu[1]. Po pierwszym mężu nosiła nazwisko Czajkowska[2]. Później została żoną oficera dyplomowanego Jana Leśniaka[1].
Po wybuchu II wojny światowej 1939 i klęsce polskiej przedostała się do Paryża, gdzie udzielała się w służbie Czerwonego Krzyża[1]. Po upadku Francji trafiła do Szkocji[1]. Wstąpiła do służby w Polskich Siłach Zbrojnych[4]. 16 listopada 1942 została mianowana przez ministra spraw wojskowych gen. dyw. Mariana Kukiela zastępczynią komendantki głównej Pomocniczej Służby Wojskowej Kobiet, Zofii Leśniowskiej[5], a z dniem 18 lutego 1943 ten sam generał powierzył jej tymczasowo pełnienie funkcji komendantki głównej PSWK po uprzednim zwolnieniu Leśniowskiej[6]. Po katastrofie w Gibraltarze z lipca 1943 i zaginięciu Zofii Leśniowskiej, Maria Leśniak pozostawała komendantką PSWK[7]. Wojnę zakończyła w stopniu podpułkownika[3]. Używała pseudonimu „Maruta”[3].
Po wojnie pozostała na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zamieszkiwała w Londynie i działała w tamtejszym Kole Kobiet b. Żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych, prowadząc m.in. gromadzenie dokumentacji i pamiątek kobiet-żołnierzy PSZ i PSWK[8]. Był przewodniczącą Zjednoczenia Polek na Emigracji[9]. Z ramienia tej organizacji zasiadała w V Radzie Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej (1973–1978), pełniąc funkcję sekretarza Prezydium RN[10]. Od 1979 do 1981 była przewodniczącą Głównej Komisji Skarbu Narodowego[11]. W stopniu pułkownika i jako przedstawicielka Kobiet Żołnierzy została powołanego w 1982 Komitetu Honorowego Fundacji Armii Krajowej w Londynie[12]. Organizowała pomoc materialną dla Polaków w ojczyźnie[1].
Po śmierci męża w 1976, z myślą o przeniesieniu i pochówku jego prochów oraz w przyszłości własnych, w latach 70. była inicjatorkę stworzenia krypt, wybudowanych następnie po akceptacji ks. prałata Kazimierza Sołowieja, przy kościele św. Andrzeja Boboli w Londynie (początkowo powstało 18 krypt po lewej stronie od głównego wejścia)[13]. Zmarła w 1987 w Londynie[2][14]. Jej pogrzeb odbył się w piątek 20 marca 1987 w kościele św. Andrzeja Boboli w Londynie z udziałem licznych uczestników, w tym prezydenta RP na uchodźstwie Kazimierza Sabbata i sześciu księży odprawiających egzekwie żałobne (głównym celebransem był ks. prałat Stanisław Świerczyński), następnie uroczystości żałobne były kontynuowane w kaplicy krematorium w Mortlake[2].
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (15 sierpnia 1980)[15]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1973)[16]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Tadeusz Kryska-Karski, ks. Stanisław Świerczyński, gen. bryg. Klemens Rudnicki, Adela Bilek, Zygmunt Szadkowski: Pogrzeb płk. Marii Leśniakowej. polskieradio.pl, 1987-03-26. [dostęp 2017-06-17].
- ↑ a b c d e f g Hanna Kaniasta, Grzegorz Ryczywolski: Emerykowie. muzeumkonstancina.pl, 2012. [dostęp 2017-06-17].
- ↑ a b c d Rodzina Emerykowów. powiat-piaseczynski.info. [dostęp 2017-06-17].
- ↑ Udział kobiet w strukturach wojskowych i podziemnych w czasie II wojny światowej – odczyt Sylwii Wielichowskiej. pbp.sieradz.pl, 2016-10-28. [dostęp 2017-06-17].
- ↑ Kukiel 1942 ↓, s. 31.
- ↑ Kukiel 1943 ↓, s. 58.
- ↑ Krzysztof Niewiadomski: Kobiety w mundurach. tygodnikpowszechny.pl, 2014-09-15. [dostęp 2017-06-17].
- ↑ Maria C. Leśniakowa. Korespondencja. Archiwum Pomocniczej Służby Kobiet. „Wiadomości”, s. 6, Nr 20 (1155) z 19 maja 1968.
- ↑ Polski Ośrodek Społeczno-Kulturalny. Teatr. „Wiadomości”, s. 3, Nr 3 (1712) z 21 stycznia 1979.
- ↑ Romuald Turkowski: Parlamentaryzm polski na uchodźstwie 1973-1991. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2002, s. 114-116. ISBN 83-7059-616-9.
- ↑ Eugeniusz S. Kruszewski. Prawno-polityczne podstawy funkcjonowania władz Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w latach 1939-1990. „Przegląd Polsko-Polonijny”. 2, s. 64, 2011. ISSN 2083-3121.
- ↑ Z historii Fundacji Armii Krajowej w Londynie (Polish Resistance AK Foundation). fundacjaak.pl. [dostęp 2017-06-17].
- ↑ Maria C. Leśniakowa. Listy do redakcji. „Wiadomości”, s. 4, Nr 43 (1699) z 22 października 1978.
- ↑ Maria Cecylia Leśniak. ancestry.co.uk. [dostęp 2017-06-17]. (ang.).
- ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 31, Nr 7 z 31 grudnia 1980.
- ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 28, Nr 5 z 31 grudnia 1973.
Bibliografia
edytuj- Marian Kukiel: Pismo L.dz. 2459/PSW/42 z 16 listopada 1942 roku. [w:] Kancelaria Przyboczna Naczelnego Wodza, Akta jawne, X 1941 - III 1943, sygn. A.XII.1/7 [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1942. [dostęp 2017-01-22].
- Marian Kukiel: Pismo L.dz. 1281/PSW/43 z 22 lutego 1943 roku. [w:] Kancelaria Przyboczna Naczelnego Wodza, Akta jawne, VII 1942 - XI 1943, sygn. A.XII.1/8 [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1943. [dostęp 2017-01-22].
- Tadeusz Kryska-Karski, ks. Stanisław Świerczyński, gen. bryg. Klemens Rudnicki, Adela Bilek, Zygmunt Szadkowski: Pogrzeb płk. Marii Leśniakowej. polskieradio.pl, 1987-03-26. [dostęp 2017-06-17].