Maria Katarzyna Kelles-Krauz
Maria Katarzyna Kelles-Krauz z domu Goldsteyn, ps. Brońska (ur. 9 marca 1873 w Grójcu[1], zm. 26 stycznia 1943 we Lwowie) – polska pianistka i działaczka Polskiej Partii Socjalistycznej.
| Data i miejsce urodzenia |
9 marca 1873 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 stycznia 1943 |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodziła się rodzinie lekarza wojskowego Józefa Goldsteyna i pianistki Kamili z Połomskich[2]. Wczesne dzieciństwo spędziła we Włocławku, do gimnazjum uczęszczała w Radomiu w latach 1883–1891[2], gdzie uczestniczyła w socjalistycznych kółkach samokształceniowych których organizatorem był jej przyszły mąż[3]. W latach 1892–1894 uczęszczała do Konserwatorium Muzycznego w Warszawie (klasa fortepianu)[2]. Należała wówczas do postępowego Kółka Młodych a także do Koła Radomiaków – skupiających studentów z tego miasta.
Po poślubieniu w 1894 Kazimierza Kelles-Krauza wraz z nim wyjechała do Paryża. Początkowo studiowała medycynę, ale szybko poświęciła się nauce fortepianu pod kierunkiem Zygmunta Stojowskiego w paryskiej szkole muzycznej (1894–1895)[2]. 27 maja 1897 r. wystąpiła w Paryżu z pierwszym i jedynym swym recitalem, pochlebnie przyjętym przez krytykę. W latach 1894–1899 udzielała lekcji z muzyki i studiowała historię sztuki na Sorbonie i Szkole Nauk Społecznych[2]. Należała do sekcji paryskiej ZZSP, współpracowała z mężem przygotowując korespondencje do „Gazety Robotniczej” i „Nowego Robotnika”[3]. W 1901 wraz z mężem i córką przeniosła się do Wiednia. Tu studiowała muzykę w miejscowym Konserwatorium, pod kierunkiem Teodora Leszetyckiego, Henryka Melcera i Ignacego Friedmana. Kontynuowała również działalność w Oddziale Zagranicznym PPS. Organizowała też pomoc dla działaczy PPS okresowo przebywających w Wiedniu, m.in. dla Józefa Piłsudskiego[2]. Opiekowała się także studiującym medycynę w Wiedniu – młodszym bratem męża Stanisławem. Niewątpliwie wywarła wpływ na zainteresowania swego męża historią sztuki[2],
Po śmierci męża w 1905 przeniosła się do Zakopanego, a stamtąd do Lwowa, Pracowała jako nauczycielka muzyki i muzykologii w Instytucie Muzycznym (jej uczniem był m.in. Tadeusz Sygietyński). Członkini PPS-Frakcji Rew. (1906–18) i Związku Strzeleckiego (1912–1914). Po wybuchu I wojny światowej działała w Lidze Kobiet Galicji i Śląska (1914–1917), członkini Komisji Wykonawczej Naczelnego Zarządu (1915–1916)[4]. Czynna w Komitecie Obywatelskim Polek (1917–1918)[4]. Była jedną z organizatorek a następnie przywódczyń lwowskiej organizacji Ligi[5]. Uczestniczyła w zjeździe zjednoczeniowym Lig Kobiet Galicji, Królestwa i Śląska (29–31 grudnia 1919)[2]. Była także aktywistką Ligi Niezawisłości Narodowej – 29 września 1917 wybrana do Komitetu Głównego tej organizacji[4][6].
W okresie międzywojennym działaczka lwowskiej organizacji Polskiej Partii Socjalistycznej[2]. Członkini Zarządu Sekcji Kobiet PPS, prowadziła m.in. kursy oświat. dla robotnic[3]. Radna miasta Lwowa (1919–1927), gdzie pracowała w komisjach: teatralnej i opieki społecznej[3]. Przewodnicząca lwowskiego oddziału Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci[2]. Członkini Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego oraz Komitetu Pomocy Bezrobotnym. Uczestniczka lwowskiego Kongresu Pracowników Kultury (16–17 maja 1936)[2]. W latach 30. związana z lewicową grupą Jana Szczyrka została w 1937 zawieszona w prawach członka PPS[3]. Podczas II wojny światowej pracowała w Państwowej Szkole Muzycznej we Lwowie (1939–1941), a po wkroczeniu Niemców utrzymywała się lekcji prywatnych[3].
Zmarła we Lwowie, gdzie została pochowana.
Rodzina
edytuj14 czerwca 1894 poślubiła Kazimierza Kelles-Krauza. Mieli jedno dziecko – córkę Janinę (1898–1975), kustosza Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 1927)[7]
- Srebrny Krzyż Zasługi (1927)
Przypisy
edytuj- ↑ Geneteka - strona internetowa Polskiego Towarzystwa Genealogicznego. Akty urodzeń 1873 r. - województwo mazowieckie - Grójec., Akt Nr 39 z dnia 18 kwietnia 1873 r..
- ↑ a b c d e f g h i j k Wiesław Bieńkowski, Kelles-Krauzowa Maria Katarzyna (1873-1943), Polski Słownik Biograficzny, t. 12, Wrocław-Warszawa-Kraków 1966-1967, s. 334-335
- ↑ a b c d e f Wiesław Bieńkowski, Kelles-Krauzowa Maria Katarzyna (1873-1943), Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 3, red. Feliks Tych, Warszawa 1992, s. 143-144
- ↑ a b c Jerzy Z. Pająk, Kelles-Krauz Maria Katarzyna(1873-1943), w: Świętokrzyski Słownik Biograficzny, t. 2, red. Jerzy Szczepański, Kielce 2009, s.221
- ↑ Jerzy Z. Pająk, Działalność Ligi Kobiet Galicji i Śląska we Lwowie (1915–1918), w: Znani i nieznani dziewiętnastowiecznego Lwowa. Studia i materiały, pod red. Lidii Michalskiej-Brachy, Małgorzaty Przeniosło, Kielce 2014, s. 171–192
- ↑ Joanna Dufrat, Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet (1908–1918/1919), Toruń 2001, s. 295
- ↑ M.P. z 1927 r. nr 100, poz. 247 „za zasługi na polu humanitarno-społecznem”.
Bibliografia
edytuj- Wiesław Bieńkowski, Kelles-Krauzowa Maria Katarzyna (1873–1943), Polski Słownik Biograficzny, t. 12, Wrocław-Warszawa-Kraków 1966–1967, s. 334–335.
- Wiesław Bieńkowski, Kelles-Krauzowa Maria Katarzyna (1873–1943), Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 3, red. Feliks Tych, Warszawa 1992, s. 143–144.
- Jerzy Z. Pająk, Kelles-Krauz Maria Katarzyna(1873–1943), [w:] Świętokrzyski Słownik Biograficzny, t. 2, red. Jerzy Szczepański, Kielce 2009, s.221.