Maria Hiszpańska-Neumann
Maria Zofia Janina Hiszpańska-Neumann (ur. 28 października 1917 w Warszawie, zm. 12 stycznia 1980 tamże) – polska artystka zajmująca się grafiką i malarstwem, a także ilustratorka książek; członkini Związku Polskich Artystów Plastyków.
| |
| Imię i nazwisko |
Maria Zofia Janina Hiszpańska-Neumann |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
28 października 1917 |
| Data i miejsce śmierci |
12 stycznia 1980 |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki |
grafika, malarstwo, rysunek |
| Odznaczenia | |
 
| |
| Strona internetowa | |
Życiorys
edytujUrodziła się w rodzinie Stanisława Feliksa Hiszpańskiego, znanego warszawskiego mistrza szewskiego, i Zofii Janiny z domu Kraków. Była najmłodszym dzieckiem; miała jeszcze dwóch starszych braci: Zdzisława i Stanisława, który również został artystą[1]. Ukończyła Gimnazjum Popielewskiej-Roszkowskiej w 1935 roku, po czym rozpoczęła studia w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie u profesorów Karola Tichego, E. Czerwińskiego, Stanisława Ostoi-Chrostowskiego i Wacława Waśkowskiego. W 1939 roku ukończyła studia, jednak do wybuchu wojny już nie zdążyła zrobić dyplomu.
Ojciec Marii Hiszpańskiej zginął podczas bombardowania 25 września 1939 roku. Podczas okupacji niemieckiej działała w Związku Walki Zbrojnej. 19 czerwca 1941 roku została aresztowana wraz z rodziną profesora Józefa Jana Siemieńskiego i uwięziona w Radomiu, potem w Pińczowie. 10 kwietnia 1942 roku wywieziona do obozu Ravensbrück, gdzie otrzymała numer 10219. Podczas pobytu w obozie wykonała wiele rysunków. Pracowała przymusowo w zakładach zbrojeniowych w Neubrandenburgu, w kwietniu 1945 roku uciekła podczas ewakuacji i doczekała w lesie wyzwolenia.
Latem 1945 roku powróciła do Warszawy. Zajęła się głównie grafiką książkową. Stworzyła wiele drzeworytów, głównie w technice sztorcowej. Współpracowała z wydawnictwem „Wiedza”, potem „Książka i Wiedza”. W latach pięćdziesiątych XX wieku współpracowała z „Tygodnikiem Powszechnym”. Stworzyła wiele rysunków poświęconych życiu w obozach koncentracyjnych, z których część znalazła się w zbiorach muzeum w Ravensbrück.
W latach 1954–1955 wyjeżdżała do Bułgarii. Z wykonanych tam szkiców powstał album drzeworytów „Tyrnowo”.
W roku 1960 w związku z wystawą indywidualna przebywała przez kilka miesięcy w Egipcie. Ponieważ w latach 60. brak było zainteresowania współpracą z Marią Hiszpańską-Neumann ze strony wydawnictw polskich, zdecydowała się na współpracę z wydawnictwami w NRD. Wydanie „Tristana i Izoldy” Gottfrieda von Strassburg w języku niemieckim z ilustracjami Hiszpańskiej zostało uznane w 1961 za najpiękniejszą książkę roku.
Począwszy od roku 1965 zajęła się malarstwem ściennym, zwłaszcza w obiektach sakralnych. Współpracowała z architektem Władysławem Pieńkowskim.
Prace swoje sygnowała rysunkiem myszki – symbol pochodzi od jej pseudonimu „Mysz”.
Zmarła w Warszawie, pochowana na służewskim cmentarzu przy ul. Wałbrzyskiej.
W 2019 roku ukazała się biografia artystki autorstwa Marii Czarneckiej i Ewy Kiedio pod tytułem Zostały mi słowa miłości. Maria Hiszpańska-Neumann: życia i twórczość[1].
Twórczość
edytujIlustracje
edytuj- Federico Garcia Lorca: Wiersze i dramaty, przekład Zofii Szleyen, ilustracje Marii Hiszpańskiej, Książka i Wiedza, Warszawa 1951.
- Jakub z Voragine: Złota legenda, przekład Janiny Pleziowej, ilustracje Marii Hiszpańskiej-Neumann. PAX, Warszawa 1955.
- François Villon: Wielki testament, przekład Tadeusz Boy-Żeleński, ilustr. Maria Hiszpańska-Neumann, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982, ISBN 83-06-00707-7.
- Gottfried von Strassburg: Tristan und Isolde, Aus dem Mittelhochdeutschen übertragen und erläutert von Günter Kramer, mit 20 Holzschnitten von Maria Hiszpanska-Neumann, Verlag der Nation, Berlin (NRD) 1966.
Obiekty sakralne
edytuj- Malarstwo we wnętrzu kaplicy ojców Franciszkanów „Wieczernik” w Warszawie – Kaplica M. B. Anielskiej (1966–1969), we współpracy z arch. Władysławem Pieńkowskim; kaplica zlikwidowana w lutym 2010 roku
- Fryz „Pochód więźniów” we wnętrzu kaplicy „Oświęcimskiej” w kościele św. Józefa w Tarnowie (1967), we współpracy z arch. Władysławem Pieńkowskim
- Malowany krucyfiks w kościele księży Orionistów w Parafii Opatrzności Bożej w Kaliszu, we współpracy z arch. Władysławem Pieńkowskim
- Ołtarz Świętych Polskich w kościele św. Klemensa Hofbauera w Warszawie (1968)
- Droga Krzyżowa i mozaika w głównej kaplicy kościoła św. Stanisława Kostki w Tarnowie (1976)[2]
- Droga Krzyżowa w dolnym kościele (1975) oraz mozaika w kaplicy św. Józefa (1977) w kościele św. Michała Archanioła w Warszawie
- Wnętrze kaplicy w Hübingen (1978)
Ordery i odznaczenia
edytuj- Złoty Krzyż Zasługi (11 lipca 1955)[3]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[4]
Przypisy
edytuj- ↑ a b Maria Czarnecka, Ewa Kiedio, Zostały mi słowa miłości. Maria Hiszpańska-Neumann: życie i twórczość, Warszawa: Więź, 2019, ISBN 978-83-65424-62-4.
- ↑ Szlak ceramiczny regionu tarnowskiego [online], Tarnów [dostęp 2024-07-16] (pol.).
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki - wskazana jako Hiszpańska-Neuman Maria.