Maria Franciszka Nowak
Maria Franciszka Nowak[1] z domu Bożek (ur. 22 stycznia 1920 w Krakowie, zm. 6 listopada 2020) – polska farmaceutka, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
farmaceutka |
| Narodowość |
polska |
| Tytuł naukowy |
doktor farmacji |
| Dzieci |
Krystyna |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujMaria Franciszka Bożek pochodziła z rodziny kolejarskiej[2]. Przed wybuchem wojny utrzymywała w gimnazjum kontakty z żydowskimi koleżankami[3]. W 1938 rozpoczęła studia matematyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Podczas okupacji pracowała w sklepie bławatnym[4]. Po utworzeniu w 1941 getta w Krakowie, trafiła tam również rodzina jej przyjaciółki Heleny Goldstein. Maria pomagała osobom uwięzionym w getcie – przenosiła żywność i leki. W październiku 1942 matka Heleny znalazła się na liście osób do wywózki do obozu zagłady. Maria wraz z koleżanką Zofią Wolmuth-Wyszyńską zorganizowały ucieczkę Heleny. W umówionym miejscu przejęła od jej brata walizkę z rzeczami. Nazajutrz Maria odebrała Helenę z jej miejsca pracy na ulicy Kopernika. Pozbyła się opaski z gwiazdą Dawida i zaprowadziła do tymczasowej kryjówki. Po kilku dniach Zofia zabrała Helenę do Warszawy, gdzie znaleziono jej pracę na kolei. Helena Goldstein, dzięki „aryjskim papierom”, które Maria dała jej jeszcze w Krakowie oraz fikcyjnemu ślubowi wziętemu w Warszawie, mogła wyjechać na roboty do Jeleniej Góry. W obozie dla wielonarodowej grupy robotników przymusowych dotrwała końca wojny. Po wojnie Helena Goldstein wróciła do Krakowa. Przyjaźniła się z Marią do swej śmierci w 1986 roku[3][2].
Po wojnie Maria Nowak skończyła studia farmaceutyczne. Na początku lat 50. rozpoczęła pracę w aptece przy placu Bohaterów Getta, która należała do innego Sprawiedliwego – Tadeusza Pankiewicza[2]. Uzyskała doktorat z farmacji. Następnie pracowała w aptece na ulicy Czarnowiejskiej[5]. Ma córkę Krystynę[2].
W 1995 Maria Franciszka Nowak została odznaczona medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[6]. W 2007 otrzymała Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[1], a w 2020, w setne urodziny, Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości. W imieniu prezydenta RP medal wręczył prezydencki minister Wojciech Kolarski[7]. Z okazji setnych urodzin wizyty złożyli jej m.in. premier Flandrii Jan Jambon[8] i abp Marek Jędraszewski[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b M.P. z 2008 r. nr 4, poz. 41.
- ↑ a b c d Małgorzata Wosion-Czoba, Maria Nowak odznaczona Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości [online], dzieje.pl, 22 stycznia 2020 [dostęp 2020-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-03] (pol.).
- ↑ a b Marzena Szugiero, Historia pomocy - Nowak Maria | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl, wrzesień 2007 [dostęp 2020-02-03].
- ↑ Marek Kozubal, Studenci rozmawiają ze Sprawiedliwymi wśród Narodów Świata [online], www.rp.pl, 26 czerwca 2018 [dostęp 2020-02-03] (pol.).
- ↑ Spotkanie z Marią Nowak- Sprawiedliwą Wśród Narodów Świata Kawiarnia Literacka Kraków - NaszeMiasto.pl [online], krakow.naszemiasto.pl, 17 listopada 2017 [dostęp 2020-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-03] (pol.).
- ↑ Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2019. Poland [online], yadvashem.org, 7 stycznia 2019, s. 68 [dostęp 2020-02-03] (ang.).
- ↑ Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Ordery i odznaczenia / Uhonorowanie Marii Nowak [online], www.prezydent.pl, 22 stycznia 2020 [dostęp 2020-02-03].
- ↑ Tytus Kondracki, Zagraniczni goście z wizytą w Krakowie u Sprawiedliwej Wśród Narodów [online], www.tvp.info, 22 stycznia 2020 [dostęp 2020-02-03] (pol.).
- ↑ Abp Jędraszewski odwiedził Marię Nowak – Sprawiedliwą wśród Narodów Świata [online], eKAI, 3 lutego 2020 [dostęp 2020-02-03].