Maria Białobrzeska
Maria Białobrzeska, właśc. Maria Małgorzata Habdank-Białobrzeska (ur. 9 kwietnia 1922 w Warszawie, zm. 8 maja 2014 w Łodzi) – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna.
| Imię i nazwisko |
Maria Małgorzata Habdank-Białobrzeska |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
9 kwietnia 1922 |
| Data i miejsce śmierci |
8 maja 2014 |
| Zawód | |
| Lata aktywności |
1945–2008 |
| Odznaczenia | |
       
| |
Życiorys
edytuj
Urodziła się w rodzinie Władysława, sędziego, i Jadwigi z Marcinkowskich (1885–1973)[1][2]. W Warszawie ukończyła gimnazjum i zdała maturę na tajnych kompletach[3]. Studiowała w podziemnym Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej i w Studiu Iwo Galla, gdzie zetknęła się z takimi osobowościami teatralnymi jak: Zofia Małynicz, Jan Kreczmar czy Bohdan Korzeniewski. Uczestniczyła w powstaniu warszawskim jako ochotniczka 3 sierpnia 1944 wstąpiła do IV plutonu 8 kompanii batalionu „Kiliński” AK - łączniczka ps. „Margot”. Po upadku powstania wyjechała z Warszawy z rannymi[1].
W 1945 zdała eksternistyczny egzamin aktorski. 1 kwietnia 1945 zadebiutowała na deskach Starego Teatru w Krakowie rolą Miriam w spektaklu Mąż doskonały Jerzego Zawieyskiego w reż. Jerzego Konrada Bujańskiego. Kolejnymi scenami, z którymi się wiązała były: Teatr Polski w Warszawie (1945–1947), gdzie miała okazje występować obok Ludwika Solskiego i Juliusza Osterwy, Teatr Miejski w Sosnowcu (1947–1948), Teatr Wybrzeże w Gdańsku (1948–1949) i Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi (1949–1951). Od 1951 związana z Teatrem Nowym w Łodzi, w którym stworzyła wiele wielkich kreacji aktorskich. W 2005 obchodziła Jubileusz 60-lecia Pracy Artystycznej[4].
Występowała również w Teatrze Telewizji, m.in. w spektaklach: Chłopi Władysława Stanisława Reymonta w reż. Aleksandra Strokowskiego (1970), Sonata widm Augusta Strindberga w reż. Jerzego Grzegorzewskiego (1972) oraz w Lecie Tadeusza Rittnera w reż. Laco Adamíka jako Karolina (1975) i Bestsellerze Waldemara Łysiaka w reż. Marka Gracza jako Mallory (1984).
Zmarła w Łodzi[5][6], pochowana 15 maja 2014 na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[4] (kwatera 73-5-29,30)[2][7].
Występy sceniczne (wybór)
edytuj- Łaźnia Władimira Majakowskiego – Mezaliansowa
- Święto Winkelrida Jerzego Andrzejewskiego i Jerzego Zagórskiego – nauczycielka Konstancji
- Noc listopadowa Stanisława Wyspiańskiego – Nike
- Lekkomyślna siostra Włodzimierza Perzyńskiego – Helena
- Tango Sławomira Mrożka – babcia Eugenia
- Vatzlav Sławomira Mrożka – Nietoperzowa
- Hedda Gebler Henrika Ibsena – Julia Tasman
- Motyle są wolne Leonarda Gershe'a – pani Baker
- Sen pluskwy Tadeusza Słobodzianka – czcigodna przyjaciółka
- Chłopcy Stanisława Grochowiaka – hrabina de Profundis
Filmografia
edytuj- Doktor Ewa (serial telewizyjny) w reż. Henryka Kluby (1970) – matka Ewy (odc. 1. Trudny wybór)
- W te dni przedwiosenne w reż. Andrzeja Konica (1975)
- Ciuciubabka w reż. Radosława Piwowarskiego (1977) – uczestniczka zjazdu absolwentów
- Romans Teresy Hennert w reż. Ignacego Gogolewskiego (1978)
- Do krwi ostatniej (1979)
- Jan Serce (serial telewizyjny) w reż. Radosława Piwowarskiego (1981) – 'urzędniczka USC (odc. 2. Lusia)
- Mars i Wenus w szóstce w reż. Ryszarda Nakoniecznego (1983)
- Lawina w reż. Piotra Studzińskiego (1984) – Irena Karłowicz, matka Mieczysława
- Alabama w reż. Ryszarda Rydzewskiego (1985) – sędzia
- Wakacje w Amsterdamie w reż. Krzysztofa Sowińskiego (1985) – pani
- Człowiek wózków w reż. Mariusza Malca (2001) – starsza pani
Etiudy szkolne
- Bezsenność w reż. Jacka Schmidta (1978)
- Dwa listy w reż. Krzysztofa Krauzego (1978)
- Perpetuum mobile w reż. Marka Wałaszka (1979) – głos
- Universal Spring w reż. Anny Karasińskiej (2008)
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2000)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych (1946)
- Warszawski Krzyż Powstańczy (1982)[8]
- Krzyż Armii Krajowej
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)
- Odznaka Honorowa „Zasłużony Działacz Kultury” (1980)
- Honorowa Odznaka Miasta Łodzi (1974)
Źródło:[5].
Nagrody
edytuj- nagroda prezydenta miasta Łodzi (2000)
- „Nadzwyczajna Złota Maska” za twórcze dokonania i niezapomniane kreacje (2005)
- „Srebrny Pierścień” – nagroda prezydenta Łodzi dla najlepszej aktorki sezonu (2005)
Przypisy
edytuj- ↑ a b Powstańcze Biogramy – Maria Białobrzeska-Habdank [online], 1944.pl [dostęp 2018-10-06] (ang.).
- ↑ a b Cmentarz Stare Powązki: JAN CYNGAJST, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-09-12].
- ↑ Witold Sadowy, Maria Habdank-Białobrzeska (9.04.1922 - 8.05.2014) [online], Encyklopedia teatru polskiego [dostęp 2024-09-12] (pol.).
- ↑ a b Maria Białobrzeska, Warszawa, 14.05.2014 - nekrolog [online], nekrologi.wyborcza.pl [dostęp 2024-09-12].
- ↑ a b c Maria Białobrzeska w bazie filmpolski.pl
- ↑ a b Maria Białobrzeska-Habdank, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2024-09-12].
- ↑ Nagrobek [dostęp 2024-09-12].
- ↑ Lista odznaczonych Warszawskim Krzyżem Powstańczym. „Stolica”. Rok XXXVII, Nr 24 (1797), s. 15, 29 sierpnia 1982. Warszawa: Warszawskie Wyd. Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. [dostęp 2024-09-12].
Bibliografia
edytuj- Maria Białobrzeska w bazie filmpolski.pl
- Maria Białobrzeska w bazie Filmweb
- Maria Białobrzeska-Habdank, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-10].
Linki zewnętrzne
edytuj- Maria Białobrzeska w bazie IMDb (ang.)