Margulies Berl
Margulies Berl znany jako Berl Broder (ur. około 1815 w Podkamieniu, zm. 1868 w Ploeszti) – śpiewak ludowy, badchen, poeta[1][2].
| Data i miejsce urodzenia |
1815 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1868 |
| Zawód, zajęcie |
śpiewak, poeta |
Życiorys
edytujPochodził z żydowskiej rodziny. W dzieciństwie studiował religię w domu. Gry na skrzypcach nauczył się samodzielnie. W wieku 16 lat, po śmierci ojca został pomocnikiem szczotkarza. W warsztacie zachwycał swoimi przyśpiewkami innych robotników i otrzymał przydomek Berl der wertlzoger[3]. Wędrował z dwoma młodymi śpiewakami po żydowskich miasteczkach, występując w karczmach, na ślubach[4]. Uważa się, że wiele jego piosenek było improwizowanych na miejscu[3]. Stworzył coś w rodzaju pierwszego żydowskiego kabaretu. Był pierwszym z tzw. broder zinger. W 1857 roku, gdy Brody dotknął kryzys gospodarczy, stworzył zespół Broder-singer i wyjechał do Rosji[3].
Po opuszczeniu Brodów nigdy nie osiedlił się w jednym miejscu. Przeżył swoje ostatnie lata w biedzie, niektóre źródła wspominają o jego kłopotach z alkoholem[5].
Pisał wiersze, które opublikowano w 3 tomach. Pierwszy tomik poezji został wydany w 1860 roku w Bratysławie, drugi we Lwowie, a trzeci (1882) w Warszawie[5]. Komponował liczne piosenki i kuplety, z których większość nie została opublikowana[2].
Przetrwało trzydzieści jego piosenek; 24 z nich mają charakter dialogów, najczęściej pomiędzy rzemieślnikami, takimi jak krawcy czy szewcy. Jest postrzegany jako prekursor teatru jidysz[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Ber Margulies, Berl Broder, Isaac Margulies, Dray doyres̀ lider fun Berl Broder (Margulies), feliṭonen fun Yom Hatsyoni (Yitsḥaḳ Margulies), poemen un lider fun Ber Margulies, Nyu Yorḳ : [ḥ. mo. l.], 1957 [dostęp 2022-06-23].
- ↑ a b Biogramy | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2022-06-23].
- ↑ a b c Israil Bercovici, O sută de ani de teatru evreiesc în România, Bukareszt 1988, s. 31-36.
- ↑ L. Slutzky, Margulies, Berl (ca. 1817-ca. 1880), Volkssänger [online], www.biographien.ac.at [dostęp 2022-06-23].
- ↑ a b Zalmen Zylbercweig, Leksikon fun Yidishn teater, Nowy Jork 1931, s. 225.