Marcin Kruszyński

Marcin Kruszyński (ur. 7 października 1980 w Lublinie) – polski historyk specjalizujący się w historii XX w., dr. hab., profesor uczelni w Instytucie Historii Uniwersytetu w Siedlcach i Lotniczej Akademii Wojskowej w Dęblinie. Od 5 września 2024 r. dyrektor Instytutu Historii UwS.

Marcin Kruszyński

Data i miejsce urodzenia	7 października 1980 Lublin
doktor habilitowany nauk humanistycznych
Specjalność: historia
Alma Mater	Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Doktorat	30 września 2008 Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Habilitacja	16 czerwca 2016 Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk w Warszawie
profesor uczelni
uczelnia	Lotnicza Akademia Wojskowa w Dęblinie
Okres zatrudn.	2017–
uczelnia	Uniwersytet w Siedlcach
Okres zatrudn.	2022–
kierownik Pracowni Historii Polski i Historii Powszechnej
uczelnia	Lotnicza Akademia Wojskowa w Dęblinie
Okres spraw.	2022–
Odznaczenia

Życiorys

W 2004 ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie. W 2008 na Wydziale Humanistycznym tegoż uniwersytetu uzyskał stopień naukowy doktora nauk humanistycznych w zakresie historii na podstawie pracy Ambasada RP w Moskwie w latach 1921–1939 (promotor: Marek Mądzik). W 2016 uzyskał habilitację w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk na podstawie monografii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w latach 1944–1989. Zarys dziejów uczelni w warunkach PRL.

W latach 2008–2010 pracownik Biblioteki Głównej UMCS w Lublinie. Od 2008 do 2017 był nauczycielem w XXIII Liceum Ogólnokształcącym im. Nauczycieli Tajnego Nauczania w Lublinie. W 2010 podjął równocześnie pracę w Oddziale IPN w Lublinie, od 5 grudnia 2016 do 29 lutego 2020 naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Lublinie. Do 2023 w Centrali IPN.

Od 1 października 2017 zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Wyższej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie, od 1 października 2018 Lotniczej Akademii Wojskowej. W latach 2018–2019 kierownik Zakładu Historii i Wychowania Patriotycznego, a później Zakładu Kształcenia Ogólnego (2019–2021). Od 2022 kierownik Pracowni Historii Polski i Historii Powszechnej. Członek Senatu WSOSP/LAW (2018–2020). Od 17 października 2022 r. jest zatrudniony na stanowisku profesora uczelni w Instytucie Historii Uniwersytetu w Siedlcach.

Zajmuje się dziejami dyplomacji II Rzeczypospolitej, lotnictwem, życiem codziennym w XX w. oraz bada losy szkolnictwa wyższego i inteligencji po 1944. Jest autorem/współautorem dziesięciu książek oraz ponad stu artykułów naukowych, współredaktor wielu prac zbiorowych.

Od 2017 do 2023 redaktor naczelny rocznika Komunizm: system – ludzie – dokumentacja. W tym samym okresie wchodził w skład redakcji czasopisma Pamięć i Sprawiedliwość (redaktor tematyczny nr 31 Pamięci i Sprawiedliwości, poświęconego setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości; nr 38 dotyczącego walk o granice i kształtowania się II RP). Od 2023 redaktor naczelny rocznika „Tempus”.

W okresie od 2007 do 2008 kierownik projektu badawczego finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego pt. Ambasada polska w Moskwie w latach 1921–1939 (nr projektu N108 057 32/2861).

Brał udział w pracach nad Interaktywnym Atlasem Historycznym Szlakami Polski Niepodległej 1914–1922, przygotowywanym przez zespół naukowy pod kierownictwem prof. Jana Pomorskiego, UMCS (projekt finansowany w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą Szlakami Polski Niepodległej w latach 2018–2019).

W latach 2018–2020 kierownik grantu badawczego Ministerstwa Obrony Narodowej pt. Społeczeństwo i wojsko. Relacje i procesy w perspektywie historycznej (XIX–XX w.): Dęblin i Lubelszczyzna na tle ogólnopolskim (nr projektu GB/5/2018/209/2018/DA). Od 2021 do 2023 kierował zespołem w ramach grantu badawczego Narodowego Centrum Nauki pt. 95 wykładów na 95–lecie Szkoły Orląt.

Przewodził projektowi badawczo–wydawniczemu IPN „Polacy w walkach o niepodległość i granice państwa polskiego 1914–1922” (2021–2022).

Od grudnia 2022 prezes Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Siedlcach i członek Towarzystwa Nauki i Kultury „Libra” (wybrany do zarządu na kadencję 2019–2023).

Publikacje

Prace własne

• Ambasada RP w Moskwie 1921–1939, Warszawa 2010.
• Uniwersytet Marii Curie–Skłodowskiej w latach 1944–1989. Zarys dziejów uczelni w warunkach PRL, Lublin 2015.
• Generał Gustaw Orlicz–Dreszer 1889–1936, Warszawa 2018 (razem z Piotr Kardela).
• Szczepan Ścibior, Warszawa 2019.
• Pułkownik Pilot Szczepan Ścibior, komendant dęblińskiej Szkoły Orląt w latach 1947–1951. Biblioteczka podchorążego, Dęblin 2019 (razem z Tomasz Osiński, Marek Szczodrak, Monika Gąszczyk, Emilia Ryczkowska).
• Dzieje Lubelszczyzny 1918–1939. Album, Lublin–Warszawa 2020 (razem z Justyna Dudek, Agnieszka Skura, Tomasz Osiński).
• Szkoła Orląt. Spełnione marzenia, Dęblin 2020 (razem z Anna Borysewicz, Marta Serafin).
• Szkice o codzienności uchodźców z Królestwa Polskiego w Rosji (1915–1918), Siedlce 2023 ISBN 978-83-67162-97-5
• Zamek Lubelski 1939–1944. Przypomnienie w 80. rocznicę likwidacji niemieckiego więzienia, Lublin 2024 ISBN 978-83-66925-61-8
• Terroryzm po iracku a polityka międzynarodowa. Ujęcie retrospektywne, Płock 2024 ISBN 978-83-66277-65-6 (razem z Remigiusz Wiśniewski)
• W kręgu londyńskiej samotności. Działalność Koła Generałów i Pułkowników Byłych Wyższych Dowódców (1948–1984), Siedlce 2024 ISBN 978-83-67922-94-4

Edycje źródłowe

• Pułkownik pilot Szczepan Ścibior, przedstawiciel pokolenia II Rzeczypospolitej. Wybór materiałów źródłowych: rozpracowanie, śledztwo i proces przed Najwyższym Sądem Wojskowym (1950–1952). Wybór, wstęp i opracowanie: Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Dęblin 2019.
• Awantura afrykańska. Listy Marii i Michała Zamoyskich do bliskich 1929–1935, opracowanie: Katarzyna Kot i Marcin Kruszyński, Siedlce 2024 ISBN 978-83-67922-91-3

Książki pod redakcją

• Klio na wolności. Historiografia dziejów najnowszych w Polsce po 1989 r., red. Marcin Kruszyński, Sławomir Łukasiewicz, Mariusz Mazur, Sławomir Poleszak, Piotr Witek, Lublin 2016.
• Szkice o codzienności PRL, red. Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Lublin 2016.
• „Ojczyzna obrońcy swemu”. Weterani i kombatanci jako problem polityczny i społeczny w Polsce w XX wieku, red. Marek Kornat, Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Lublin–Warszawa 2017.
• 100 lat polskiego lotnictwa wojskowego, red. Marcin Kruszyński, Marcin Paluch, Adam Radomyski, Dęblin 2018.
• Życie codzienne w PRL, red. Małgorzata Choma–Jusińska, Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Warszawa–Lublin 2019.
• Dzieje biurokracji. Ziemiaństwo i biurokracja, tom XI (2020), red. Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Lublin 2020.
• 95 lat Szkoły Orląt na tle rozwoju lotnictwa polskiego, red. Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Marcin Paluch, Dęblin 2020.
• Społeczeństwo i wojsko. Relacje i procesy w perspektywie historycznej: XIX–XX w., red. Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Marek Kornat, Dęblin 2020.
• Dzieje Lubelszczyzny 1918 – 1939. Aspekty polityczne, red. Marcin Kruszyński, Robert Litwiński, Waldemar Kozyra, Dariusz Magier, Tomasz Osiński, Lublin–Warszawa 2020.
• Sojusz Piłsudski–Petlura w kontekście politycznej i militarnej walki o kształt Europy Środkowej i Wschodniej, red. Tomasz Stępniewski, Artur Górak, Marcin Kruszyński, Warszawa 2020
• Ziemianie w walce i pracy na rzecz polskości i niepodległości w XIX i XX w. Materiały VII sesji naukowej „Historia pisana życiorysami. Ziemiaństwo w walce o Niepodległą” zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce w dniach 11–13 października 2018 r., red. Tomasz Osiński, Marcin Kruszyński, Sławomir Grzechnik, Katarzyna Kot, IPN, Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, Lublin–Warszawa 2021
• Edukacja patriotyczna młodzieży. Społeczna świadomość obronna – diagnoza, red. Marcin Kruszyński, Remigiusz Wiśniewski, Dęblin 2022 ISBN 978-83-665144-3-0
• Społeczeństwo w wojsku, wojsko w społeczeństwie w XIX i XX wieku. Relacje i procesy w ujęciu interdyscyplinarnym T. 2, red. Tomasz Osiński, Paweł Orłowski, Marcin Kruszyński, Dariusz Bogusz, Dęblin 2022 ISBN 978-83-665145-6-0
• Traktat ryski – konteksty, red. Artur Górak, Marcin Kruszyński, Warszawa 2022 (tom wydany jako nr 1 czasopisma „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 2022)
• Z dziejów emigracji polskiej w XX wieku, red. Marcin Kruszyński, Agata Fijuth–Dudek, Siedlce 2023 ISBN 978-83-67922-21-0
• Dzieje Lubelszczyzny 1918–1939. Aspekty społeczne, gospodarcze, oświatowe i kulturalne, red. Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Robert Litwiński, Waldemar Kozyra, Dariusz Magier, Lublin–Warszawa 2023 ISBN 978-83-8229-897-0

Wybrane nagrody, nominacje i odznaczenia

• 2009 – Nagroda główna w konkursie Najlepszy Debiut Historyczny Roku 2008 im. Władysława Pobóg–Malinowskiego w kategorii prac doktorskich za pracę Ambasada RP w Moskwie w latach 1921–1939.
• 2015 – Nagroda Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej.
• 2016 – Wawrzyn Pawła Konrada, pierwszego drukarza lubelskiego, w konkursie Książka Roku 2015, Lublin – Lubelszczyzna, w kategorii: Lublin – wydawnictwo monograficzne za książkę Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w latach 1944–1989. Zarys dziejów uczelni w warunkach PRL.
• 2016 – nominacja do tytułu Książki Historycznej Roku, Nagrody im. Oskara Haleckiego w kategorii najlepsza książka naukowa poświęcona dziejom Polski i Polaków w XX wieku za książkę Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w latach 1944–1989. Zarys dziejów uczelni w warunkach PRL.
• 2021 – Wawrzyn Pawła Konrada, pierwszego drukarza lubelskiego, w konkursie Książka Roku 2020, Lublin – Lubelszczyzna, w kategorii: Lubelszczyzna – wydawnictwo albumowe za książkę Dzieje Lubelszczyzny 1918–1939. Album.
• 2022 – Srebrny Krzyż Honorowy Związku Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej
• 2024 – Medal Komisji Edukacji Narodowej.
• 2024 – wyróżnienie za zasługi dla Wydziału Lotnictwa Lotniczej Akademii Wojskowej w 30-lecie powstania Wydziału

Linki zewnętrzne

• „Pamięć i Sprawiedliwość” nr 1 (31) 2018. ipn.gov.pl. [dostęp 2018-07-02]. (pol.).