Wikipedia

Maksymilian Fingerchut

Maksymilian Fingerchut[a] (ur. 11 stycznia 1891 w Warszawie, zm. 6 kwietnia 1955 w Raciborzu) – polski Żyd, inżynier górniczy, specjalista geologii, działacz, urzędnik i przedsiębiorca w dziedzinie przemysłu naftowego.

Maksymilian Fingerchut
Ilustracja
Maksymilian Fingerchut (przed 1939)
Data i miejsce urodzenia

11 stycznia 1891
Warszawa

Data i miejsce śmierci

6 kwietnia 1955
Racibórz

Miejsce spoczynku

cmentarz Powązkowski w Warszawie

Rodzice

Wacław, Florentyna

Małżeństwo

Zofia

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys

edytuj
 
Szyby naftowe w Borysławiu
 
Budynek przy ul. Zamkowej 30 w Sanoku – do 1939 siedziba firmy „Grabownica. Towarzystwo Wiertnicze w Sanoku”
 
Afisz zapowiadający referat Maksymiliana Fingerchuta w Sanoku
 
Grób Maksymiliana Fingerchuta na cmentarzu Powązkowskim

Urodził się 11 stycznia 1891[1][b][c]. Pochodził z rodziny warszawskich przemysłowców z rodziców: Wacława (zm. 11 grudnia 1927 w Sanoku w wieku 70 lat[2]) i Florentyny z domu Werner (zm. 11 października 1943 w Sanoku)[3][4][5]. Ukończył w 1910 z odznaczeniem gimnazjum oddział matematyczno-fizyczny Emiliana Konopczyńskiego w Warszawie[6]. Absolwent Akademii Górniczej w Leoben z tytułem inżyniera górnictwa. W czasie studiów był aktywnym członkiem organizacji akademickiej „Czytelnia Polska”. Wybuch I wojny światowej zastał go na praktyce górniczej w Borysławiu. Razem z przyjaciółmi ze studiów: inż. Tadeuszem Gawlikiem i Włodzimierzem Marczewskim dołączył do 1 borysławskiej kompanii strzeleckiej, która 23 sierpnia 1914 wyjechała razem pociągiem do Krakowa. Wstąpił do Legionów Polskich i został przydzielony do batalionu uzupełnień 1 Pułku Piechoty. Brał udział w ciężkich walkach pod Wiślicą (bitwa pod Laskami). Podczas ciężkiego odwrotu w październiku 1914 zachorował na zapalenie płuc i stawów. Ze względu na stan zdrowia zwolniony ze służby wojskowej wrócił razem z Włodzimierzem Marczewskim w listopadzie 1914 do Leoben, aby kontynuować studia[7][8][9][10]. Po studiach od 1916 praktykował w kopalniach w rejonie Gorlic. Od 1917 był zastępcą dyrektora „Marta” w miejscowości Rogi, w 1918 został dyrektorem kopalni w Harklowa, należącej do przedsiębiorstwa „Premier”. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w okresie II Rzeczypospolitej był sekretarzem technicznym naczelnej dyrekcji firmy „Premier” we Lwowie, później został kierownikiem kopalni „Pontresina” w Borysławiu. Działał w Zespole Związków Pracowników Umysłowych Przemysłu Naftowego w Borysławiu[11][12]. Następnie objął stanowisko dyrektora firmy „Grabownica. Towarzystwo Wiertnicze w Sanoku. Sp. z o.o.” (działającej w Grabownicy Starzeńskiej), której dyrekcja do 1939 funkcjonowała w budynku przy ul. Zamkowej 30 w Sanoku[13][14][15][16][17][18][19][20][21]. Do tego adresu w latach 30. byli przypisani Maksymilian i Zofia Fingerchut[22].

Od 1919 do 1927 był członkiem zwyczajnym Polskiego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie[23]. Był wieloletnim członkiem Oddziału Zachodniego Stowarzyszenia Polskich Inżynierów Przemysłu Naftowego[18]. Był członkiem sanockiego koła Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, w 1936 zasiadł w komisji rewizyjnej[24]. Do 1939 był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[25][26][27]. 27 stycznia 1935 objął funkcję I wiceprezesa zarządu oddziału Ligi Morskiej i Kolonialnej w Sanoku[28]. Był członkiem wspierającym Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku[29].

Po wybuchu II wojny światowej i nastaniu okupacji niemieckiej był zatrudniony w przejętych przez Niemców firmach „Beskidenerdöl” i „Karpathenöl” jako dyrektor odcinka kopalń oraz kierownik kopalni w Grabownicy Starzeńskiej. Tam został aresztowany przez Niemców i 9 maja 1940 osadzony w więzieniu w Sanoku, skąd 11 maja został przekazany do Tarnowa[5][30]. Opuścił areszt 22 czerwca 1940[5]. Stamtąd – wraz z grupą ponad 700 młodych Polaków – 14 czerwca 1940 został przewieziony do obozu KL Auschwitz – był to pierwszy masowy transport do Auschwitz. Otrzymał numer obozowy 646[31]. Został zwolniony 12 września 1941[32]. Następnie został wywieziony i skierowany przez okupantów na roboty przymusowe w III Rzeszy w firmie „Deutsche Erdöl A. G.” w Wietze. Od 1943 ponownie pracował w „Karpathenöl” w Krośnie, przydzielony do działu produkcji. Po przejściu frontu wschodniego, zakończeniu wojny i powstaniu Polski Ludowej został mianowany na stanowisko naczelnego dyrektora technicznego Kopalnictwa Naftowego w Krośnie, a w 1946 na posadę dyrektora górniczego w Centralnym Zarządzie Przemysłu Paliw Płynnych w Krakowie, skąd został przeniesiony na stanowisko kierownika wydziału naftowo-gazowego w CZPPP w Warszawie. Następnie do 1947 pełnił funkcję radcy technicznego dla spraw przemysłu technicznego w Ministerstwie Przemysłu i Handlu w gabinecie ministra Bolesława Rumińskiego, po reorganizacjach tego ministerstwa był w nim następnie starszym inspektorem, a w 1948 został przeniesiony do Ministerstwa Górnictwa i Energetyki. Później został kierownikiem działu naukowego w Państwowym Instytucie Geologicznym. Od 1952 do 1953 był głównym geologiem w Centralnym Zarządzie Uzdrowisk w ramach Ministerstwa Zdrowia. Po zwolnieniu z tego stanowiska pracował do końca życia jako główny projektant geolog w przedsiębiorstwie „Prozamet”. Był członkiem zwyczajnym Polskiego Towarzystwa Geologicznego[33].

Zmarł nagle 6 kwietnia 1955 w Raciborzu[34][35]. Został pochowany 12 kwietnia 1955 w grobowcu rodziny Malinowskich na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 30-1-4)[36][37].

Był żonaty z Zofią z Malinowskich (1900–1978). Miał trzy córki[38][34].

Publikacje

edytuj
  • Nasz przemysł naftowy w obecnej chwili (1924, referat na wiecu pracowników umysłowych w Borysławiu w dniu 21 września 1924)[39]
  • Organizacja obrotu materjałowego w średniem przedsiębiorstwie naftowem (1932, referat wygłoszony na zebraniu Sekcji Naukowej Organizacji Stowarzyszenia Polskich Inżynierów Przemysłu Naftowego w Borysławiu dnia 9 marca 1932 roku)
  • Rozwój, organizacja i polityka światowych koncernów naftowych (1934, referat wygłoszony na VIII Zjeździe Naftowym we Lwowie w grudniu 1934 r.)
  • Samoczynna eksploatacja otworu wiertniczego „Władysław” w Humniskach (1937, współautor: Zygmunt Piechorski)
  • Ś. p. inż. Zygmunt Piechorski. Wspomnienie pośmiertne (1938)
  • Podstawowe zagadnienia eksploatacji złóż ropnych. bc.inig.pl:8080. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-26)]. (1948, oryg. niem. Grundfragen der Erdöl Förderung; tłumaczenie pracy Alfreda Mayer-Gürra[40])
  • Chemia: Kurs gimnazjalny dla wydziału mechanicznego i elektrycznego. Wykłady przeznacz. dla studiujących w Państw. Technikum Korespondencyjnym. Część 2 (1950, współautor: Aleksy Rausch)
  • Trzęsienia ziemi i metody ich badania (1951, współautor: Vâčeslav Francevič Bončkovskij)

Ordery i odznaczenia

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ W niektórych publikacjach pojawiało się imię w formie „Maks” oraz nazwisko w formie „Fingerhut”.
  2. ↑ Datę urodzenia 11 stycznia 1891 podały publikację dotyczącego jego uwięzienia w obozie koncentracyjnym podczas II wojny światowej. Inny rok urodzenia, 1890, podał Kazimierz Miński: Kazimierz Miński, Życiorysy nafciarzy, Kraków: Przemysł Naftowy, 1961, s. 86 [dostęp 2017-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-29]. Inskrypcja nagrobna podała datę śmierci 6 kwietnia 1955 oraz 63 lata życia Maksymiliana Fingerchuta.
  3. ↑ J. Sozański, Inżynier Maksymilian Fingerchut, „Wiek Nafty”, 4, 2000, s. 21. podał datę urodzenia 11 października 1891. W księdze Gefängnis in Sanok. Księga więźniów śledczych 1939–1940 podano datę urodzenia 11 października 1891.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Ludobójstwo Niemców. Pierwszy transport Polaków do niemieckiego obozu zagłady w Auschwitz [online], blogmedia24.pl, 13 czerwca 2012 [dostęp 2015-05-26].
  2. ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 325 (poz. 127).
  3. ↑ Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1895 do 1952 r.. Sanok. s. poz. 3404.
  4. ↑ Indeks do ksiąg zmarłych od roku 1914. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. F 1943, (Tom K, s. 198, poz. 107).
  5. ↑ a b c Gefängnis in Sanok. Księga więźniów śledczych 1939–1940 (zespół 134, sygn. 97). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 125 (poz. 1313).
  6. ↑ J. Sozański. Inżynier Maksymilian Fingerchut. „Wiek Nafty”. 4, s. 21, 2000. 
  7. ↑ Stanisław Kossuth: Polacy – słuchacze Akademii Górniczej w Leoben. Katowice: 1964, s. 19,26.
  8. ↑ M. Fingerchut. Ś.p. inż. Tadeusz Gawlik. „Przemysł Naftowy”. 18, s. 543, 1935. 
  9. ↑ Praca zbiorowa: Borysław w walce o niepodległość. Wspomnienia. Borysław: 1932, s. 17.
  10. ↑ Magdalena Bernacka. Borysławskie „Przedwiośnie” na podstawie nieznanych listów z lat 1914–1918. „Biuletyn Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemu Drohobyckiej”. 17, s. 29–32, 2015. 
  11. ↑ Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Zespołu Związków, „Dwutygodnik Naftowy”, Nr 1, Zespół Związków Pracowników Umysłowych Przemysłu Naftowego w Borysławiu, 1 sierpnia 1924, s. 4 [dostęp 2015-05-26] [zarchiwizowane z adresu 2015-05-26].
  12. ↑ Nadzw. Walne Zgromadzenie Zespołu Związków P. U. P. N. w Borysławiu. „Dwutygodnik Naftowy”, s. 3, Nr 5 z 1 października 1924. Zespół Związków Pracowników Umysłowych Przemysłu Naftowego w Borysławiu. 
  13. ↑ Spis abonentów Państwowych i Koncesjonowanych Sieci Telefonicznych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) 1931/32 r.. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Poczt i Telegrafów, 1931, s. 490.
  14. ↑ Spis abonentów sieci telefonicznych państwowych i koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy). Warszawa: Ministerstwo Poczt i Telegrafów, 1932, s. 513.
  15. ↑ Rocznik Polskiego Przemysłu i Handlu. Warszawa: 1932, s. Nr 355.
  16. ↑ Rocznik Polskiego Przemysłu i Handlu. Warszawa: 1934, s. Nr 864.
  17. ↑ Rocznik Polskiego Przemysłu i Handlu. Warszawa: 1936, s. Nr 1082.
  18. ↑ a b c Wiadomości bieżące. Odznaczenie. „Przemysł Naftowy”, s. 198, Nr 8 z 25 kwietnia 1937. 
  19. ↑ Rocznik Polskiego Przemysłu i Handlu. Warszawa: 1938, s. Nr 1102.
  20. ↑ Książka telefoniczna. 1939. s. 706. [dostęp 2015-05-26].
  21. ↑ Fingerchut Maksymilian engineer Sanok, Zamkowa street 30. dcjr.org. [dostęp 2015-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-26)]. (ang.).
  22. ↑ Spis Właścicieli Kont Czekowych w Pocztowej Kasie Oszczędności: według stanu z dnia 30 września 1934 r.. Warszawa: Pocztowa Kasa Oszczędności, 1934, s. 531.
  23. ↑ Członkowie Towarzystwa w drugiem dwudziestopięcioleciu (1902–1926). W: Maksymilian Matakiewicz: Polskie Towarzystwo Politechniczne we Lwowie 1877–1927. Księga pamiątkowa wydana z okazji 50-letniego jubileuszu Towarzystwa. Lwów: Polskie Towarzystwo Politechniczne we Lwowie, 1927, s. 90.
  24. ↑ Jerzy Kapłon, Zarys historii Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Sanoku [online], cotg.pttk.pl [dostęp 2005-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-05].
  25. ↑ Tadeusz Miękisz: Zarys historii Tow. Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w 50-tą rocznicę jego istnienia. Sanok: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, 1939, s. 39.
  26. ↑ Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. 2009-11-29. [dostęp 2015-05-24].
  27. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 156. ISBN 978-83-939031-1-5.
  28. ↑ Z życia organizacyjnego Obwodu L. M. i Kol. Przemyśl. „Zew Morza”, s. 10, Nr 3-4 z 1935. 
  29. ↑ Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku 1923–1934. Jednodniówka, Sanok: Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku, 1934, s. 34.
  30. ↑ Chrząszczewska ↓, s. 34.
  31. ↑ Pierwszy Transport do KL Auschwitz [online], chsro.pl [dostęp 2017-01-03].
  32. ↑ Chrząszczewska ↓, s. 106.
  33. ↑ Lista członków P. T. G.. Annales Societatis Geologorum Poloniae. s. 208. [dostęp 2015-05-26].
  34. ↑ a b Maksymilian Fingerchut. Nekrolog. „Życie Warszawy”. Nr 85, s. 5, 9-11 kwietnia 1955. 
  35. ↑ Informacja o zmarłych: Maksymilian Fingerchut. nekrologi-baza.pl. [dostęp 2015-05-26].
  36. ↑ Cmentarz Stare Powązki: KAZIMIERZ MAKAREWICZ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2015-05-26].
  37. ↑ Stare Powązki. starepowazki.pl. [dostęp 2015-05-26].
  38. ↑ Album V (Brzozowiec, Janów, Jasionów, Lesko, Lwów, Olszanica, Słonne, Stefkowa, Wietrzna, Załuż) 1937–1939. s. 7.
  39. ↑ Nasz przemysł naftowy w obecnej chwili. „Dwutygodnik Naftowy”, s. 1–2, Nr 5 z 1 października 1924. Zespół Związków Pracowników Umysłowych Przemysłu Naftowego w Borysławiu. 
  40. ↑ O rozwoju stymulacji wydobycia w polskim górnictwie naftowym [online], BazTech [dostęp 2015-05-26].
  41. ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości” - wskazany jako Maksymilian Fingerhut.
  42. ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592 „za zasługi na polu pracy zawodowej”.
  43. ↑ Odznaczenia na terenie Małopolski wschodniej. „Wschód”. Nr 106, s. 8, 27 listopada 1938. 
  44. ↑ M.P. z 1946 r. nr 113, poz. 209 „za zasługi przy ochronie, zabezpieczeniu, organizacji i odbudowie przemysłu naftowego na terenie województwa Rzeszowskiego, Krakowskiego i Śląskiego” - wskazany jako Maksymilian Fingerhut.

Bibliografia

edytuj

Zobacz też

edytuj
  • Stanisław Ryniak – inny więzień pierwszego transportu do Auschwitz, także związany z Sanokiem, po wojnie również inżynier
  • Tadeusz Srogi – inny więzień pierwszego transportu do Auschwitz, także związany z Sanokiem
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Maksymilian_Fingerchut&oldid=74677140”