Czubajka sutkowata
Czubajka sutkowata (Macrolepiota mastoidea (Fr.) Singer) – gatunek grzybów należący do rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[1].
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
czubajka sutkowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Macrolepiota mastoidea (Fr.) Singer Lilloa 22: 417 (1951) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji: Macrolepiota, Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus mastoideus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1951 Rolf Singer, przenosząc go do rodzaju Macrolepiota[1]. Ma 22 synonimy łacińskie. Niektóre z nich[2]:
- Agaricus mastoideus Fr. 1821
- Agaricus umbonatus Schumach. 1803
- Lepiota excoriata subsp. mastoidea (Fr.) Quél.1888
- Lepiota mastoidea (Fr.) P. Kumm. 1871
- Lepiota mastoidea (Fr.) P. Kumm. var. mastoidea 1871
- Lepiota pitereka Grgur. 1997
- Lepiota rickenii Velen. 1939
- Lepiota umbonata Cleland 1931
- Lepiota umbonata (Schumach.) J. Schröt.
- Lepiotophyllum mastoideum (Fr.) Locq. 1942
- Leucocoprinus mastoideus (Fr.) Singer 1939
- Macrolepiota mastoidea var. rickenii (Velen.) Gminder 2003
- Macrolepiota rickenii (Velen.) Bellù & Lanzoni 1987
Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 1998 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako czubajka właściwa, czubajka wysmukła, stroszka wysmukła, kożuszek[3]. W niektórych atlasach grzybów jest opisywany jako czubajka beżowa[4].
Morfologia
edytujŚrednicy od 5 do 12 cm, młody – jajowaty, później wypukły do rozpostartego, jasnobrązowy, jasnomięsnoochrowy, skórka początkowo gwiaździście popękana, u dojrzałych owocników pozostaje taka tylko pośrodku, gdzie jest także ciemniejsza, w innych miejscach delikatnie gęsto, promieniście i ziarnisto łuseczkowata, przy czym między łuseczkami prześwituje bledsze tło[5].
Przy trzonie wolne, białe[5].
Wysokości od 10 do 15 cm, średnicy od 0,8 do 1,5 cm, cylindryczny, z bulwiastą podstawą (do 2,5 cm), daje się wyłamać, gładki lub lekko pasemkowaty, łykowaty, rurkowaty, koloru jasnego, brązowawego drewna. Posiada wyraźny podwójny, dający się przesuwać pierścień[4].
Białawy, smak lekko orzechowy.
Biały. Zarodniki o rozmiarach 13–16(-18) × 7–9,5(-11) µm[5].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje tylko w Europie[6]. W Polsce występuje na obszarze całego kraju, jest dość rzadka[3], nie znajduje się jednak na liście gatunków zagrożonych.
Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada w prześwietlonych lasach liściastych i iglastych, na ich skraju, przy leśnych drogach. Miejscami jest dość pospolita[5].
Znaczenie
edytujSaprotrof[3]. Grzyb jadalny, nadający się do panierowania i smażenia[5].
Gatunki podobne
edytuj- czubajka kania (Macrolepiota procera) ma większe owocniki i kapelusz pokryty dachówkowato grubymi łuskami. Jadalna.
- czubajka białotrzonowa (Macrolepiota excoriata) ma jaśniejszy trzon i łuseczki na kapeluszu. Jadalna.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2015-11-04]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d e Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 34. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-06-22].