Maciej z Koła
Maciej z Koła (ur. ok. 1375 w Kole, zm. 1441[1][2]) – polski duchowny katolicki, rektor Akademii Krakowskiej, profesor teologii i prawnik. Kanonik wieluński[2], uniejowski[2] i poznański[2], prałat kolegiaty w Skalbmierzu[2].
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci |
wrzesień/październik 1441 |
| Rektor Akademii Krakowskiej | |
| Okres sprawowania |
1423–24 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
Życiorys
edytujPochodzenie i wykształcenie
edytujBył synem Marcina, najprawdopodobniej mieszczanina kolskiego[2]. Dokładna data urodzin Macieja z Koła nie jest znana, lecz przyjmuje się, że przyszedł na świat około 1375[1][2]. Studiował na Wydziale Sztuk Wyzwolonych Uniwersytetu Praskiego, gdzie w 1395 zdobył tytuł bakałarza, a 4 lata później magistra sztuk[1][2]. Przypuszcza się, że mógł podjąć także studia medyczne lub prawnicze[2].
Działalność uniwersytecka w Krakowie
edytujNajprawdopodobniej w 1403 rozpoczął pracę jako wykładowca na krakowskim Wydziale Sztuk oraz opiekun biblioteki uniwersyteckiej[1][2]. W tym samym czasie studiował również prawo kanoniczne[2]. Po 1405 uzyskał stopień bakałarza, a w 1408[2] lub 1414[1] licencjata prawa kanonicznego[1][2]. Jego promotorem był Stanisław ze Skarbimierza[2]. Najprawdopodobniej nie odbył promocji doktorskiej, gdyż do 1435 tytułował się stopniem licencjata[2], a ze stopniem doktora wystąpił w źródłach tylko raz: w 1439[2]. Najprawdopodobniej około 1417 uzyskał stopień bakałarza na Wydziale Teologii[2], a 10 lipca 1428 uzyskał tam doktorat[1][2].
W semestrze zimowym 1423/24 pełnił funkcję rektora Akademii Krakowskiej[1][2].
Działalność religijna
edytujW latach 1403 i 1408 był proboszczem w Mąkolnie[1][2]. W 1403 zasiadał w wieluńskiej kapitule kolegiackiej[2], skąd prawdopodobnie 5 lat później przeszedł do kapituły w Uniejowie[2]. W tym samym roku otrzymał prowizję papieską na altarię św. Leonarda w krakowskiej katedrze oraz rezerwację kanonikatu w tamtejszej kapitule katedralnej[2].
W latach 1411–12 był zastępcą Michała z Krowicy w krakowskim sądzie biskupim[2]. Przed 10 lipca 1426 został kanonikiem w poznańskiej kapitule katedralnej[2], w posiedzeniach której brał udział w latach 1431−34[2]. W 1435 ufundował przy kaliskiej kolegiacie Wniebowzięcia NMP kolegium mansjonarzy[2].
Na początku tego samego roku objął również prałaturę – kustodię w kolegiacie w Skalbmierzu[2]. Na przełomie 1439 i 1440 przeniósł się w wyniku zamiany z kapituły poznańskiej do kapituły w Uniejowie[2].
Twórczość
edytujTwórczość naukowa Macieja z Koła nie jest znana, a jego dzieła najprawdopodobniej się nie zachowały[3]. Znane są natomiast rękopisy prac drobnych, noty i glosy. Przypisuje mu się noty prawnicze do tekstów m.in. Bonifacego VIII, Jana z Lignano i innych uczonych[2].
Oprócz tego przypisuje mu się także głosy i noty w rękopisach zawierających traktaty astrologiczne i medyczne[2]. Poza tym w rękopisie zawierającym De proprietatibus rerum Bartłomieja Anglika umieścił własny, polsko-łacińsko-niemiecki słownik nazw roślin[2]. Jego komentarze zidentyfikowano również w dziełach teologicznych takich autorów jak: Hieronim ze Strydonu, Henryk z Langenstein, Bernard z Clairvaux czy Tomasz z Akwinu i Piotr Lombard[2]. Maria Kowalczyk przypisuje mu także autorstwo kazania o Stanisławie ze Szczepanowa pod tytułem Talis decebat, ut esset nobis pontifex oraz prawdopodobnie również mowy Sobrii estote[2]. Wszystkie posiadane przez siebie dzieła podarował pod koniec życia bibliotece uniwersyteckiej[2].
Śmierć
edytujMaciej z Koła zmarł najprawdopodobniej na przełomie września i października 1441[2]. Zachowała się mowa, którą na pogrzebie wygłosił Bartłomiej z Radomia, datowana na tydzień po niedzieli 1 października 1441[2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i 650 Wydarzeń na 650-lecie Koła, Ewaryst Jaśkowski i inni, Koło: Urząd Miejski w Kole, 2012, s. 6, ISBN 978-83-911785-1-5.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak Dagmara Wójcik-Zega, Maciej z Koła (zm. IX/X 1441 r.), [w:] Wacław Uruszczak (red.), Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015, s. 239–241, ISBN 978-83-233-3738-6.
- ↑ Kazimierz Wójcik, Maciej z Koła, [w:] Andrzej Maryniarczyk (red.), Encyklopedia filozofii polskiej, t. 2, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2011, s. 10.