Maciej Luniak
Maciej Luniak (ur. 24 lutego 1936 w Warszawie[1]) – polski zoolog i ekolog, specjalizujący się w ornitologii i badaniach nad przyrodą miasta, emerytowany profesor w Instytucie Zoologii Polskiej Akademii Nauk[2]. Autor i współautor licznych publikacji, w tym monografii poświęconych przyrodzie Warszawy. Popularyzator wiedzy przyrodniczej.
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
24 lutego 1936 |
| Profesor doktor habilitowany | |
| Specjalność: zoologia, ornitologia, ekologia | |
| Alma Mater | |
| Naukowiec | |
| Instytut | |
| Okres zatrudn. |
1960–2004 |
Życiorys
edytujRodzina i dzieciństwo
edytujUrodził się w 1936 w Warszawie jako pierwszy syn Ryszarda Luniaka i Heleny. Jego dziadkiem był Karol Luniak, który pochodził z łódzkiej rodziny trudniącej się przez kilka pokoleń tkactwem. W 1914 roku przeniósł się do Warszawy gdzie kupił kamienicę oraz ziemię pod budowę na Mokotowie. W kolejnych latach nastąpił szybki rozwój i urbanizacja tej części miasta, dzięki czemu wartość jego majątku wzrosła. Syn Karola, Ryszard, w czasie I wojny światowej służył w wojsku, a po wojnie włączył się w działalność swojego ojca, czyli budowanie i zarządzenie kamienicami. W 1934 wziął ślub z Heleną Barycką, z którą doczekał się dwóch synów: Macieja oraz Sławomira.
W okresie przed II wojną światową i przez większą część wojny rodzina Luniaków mieszkała na ulicy Puławskiej. Po wybuchu Powstania Warszawskiego przeniosła się do Górek koło Mogielnicy, a po wojnie wiosną 1945 zamieszkała na Służewie. W wyniku dekretu Bieruta wszystkie warszawskie nieruchomości należące do rodziny przeszły na własność państwa. Kilka lat później rodzina przeniosła się do swojej jedynej już posiadłości w Świdrze, między innymi ze względu na zapadnięcie ojca rodziny na gruźlicę[3].
Edukacja
edytujW latach 1949–1953 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Otwocku. W tym czasie rozpoczęło się jego zainteresowanie ornitologią. W 1953 roku rozpoczął studia na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie otrzymał tytuł magistra w 1958 roku.
Praca
edytujW latach 1959–1960 pracował w Pracowni Szczurów w Laboratorium Dezynfekcji, Dezynsekcji i Deratyzacji Ministerstwa Zdrowia. W 1960 roku rozpoczął pracę w Instytucie Zoologii PAN, w którym pracował aż do przejścia na emeryturę w 2004 roku. W 1968 roku uzyskał stopień doktora nauk biologicznych, 1978 roku uzyskał habilitację. W 1992 roku otrzymał tytuł profesora nauk biologicznych[4]. W latach 1982–1991 zajmował stanowisko zastępcy do spraw naukowych dyrektora Instytutu, w latach 1996–2002 kierował Pracownią Ornitologii. Ponadto w latach 1991–2014 był członkiem Rady Naukowej Instytutu, a w latach 1995–2003 redaktorem naczelnym Acta Ornithologica – czasopisma wydawanego przez Instytut Zoologii PAN. Od 2004 roku jest emerytowanym profesorem i współpracownikiem Instytutu.
Badania
edytujGłównym tematem jego zainteresowań badawczych jest awifauna miasta. Kierował dwoma inwentaryzacjami awifauny Warszawy (w latach 1964 i 2001). Ich wynikiem były dwie monografie, a także szereg publikacji naukowych i popularno-naukowych. Był kierownikiem reintrodukcji sokoła wędrownego w Warszawie prowadzonej w latach 1995–1999, zakończonej sukcesem. Prowadził badania nad synurbizacją ptaków i ssaków, w tym sunurbizacją kosa, a także nad formowaniem się awifauny w różnych stadiach powstawania i zagospodarowywania osiedli mieszkaniowych w Warszawie. Prowadził badania nad wpływem renowacji warszawskich parków miejskich na ich awifaunę lęgową[5]. Koordynował pracą zespołu badającego przyrodę Parku Skaryszewskiego. Badał również awifaunę południowej części środkowego brzegu Wisły oraz awifaunę Wysoczyzny Siedleckiej.
Działalność
edytujOchrona przyrody
edytujAutor licznych ekspertyz i uczestnik konsultacji w zakresie ochrony przyrody miasta, w tym Lasu Bielańskiego, Parku Skaryszewskiego oraz warszawskiego odcinka Wisły. Popularyzował zastosowanie skrzynek lęgowych w kształtowaniu awifauny miejskiej oraz angażował się w ochronę ptaków gniazdujących w budynkach. Poprzez liczne dokumentacje ornitologiczne i inne działania przyczynił się do objęcia Lasu Bielańskiego ochroną rezerwatową.
Popularyzacja nauki
edytujAutor i współautor ponad 200 publikacji popularnonaukowych, w tym m.in. książek Przyroda Bielan Warszawskich (2010) oraz O ptakach Warszawy (1974). W latach 1975–1980 prowadził rubrykę ornitologiczną w harcerskiej gazecie Świat Młodych. Współorganizator amatorskiego ruchu ornitologicznego w Warszawie, gdzie przez ponad 30 lat kierował Kołem Warszawskiej Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego.
Wybrane publikacje książkowe
edytuj- Bolesław Jabłoński, Ewa Kucińska i Maciej Luniak Poradnik ochrony ptaków, ZG LOP, Warszawa 1979, ISBN 83-00-00871-3
- Maciej Luniak, Paweł Kozłowski, Wiesław Nowicki, Joanna Plit. Ptaki Warszawy: 1962-2000. IGiPZ PAN, Warszawa 2001. Dostęp do książki w repozytorium RCIN: Link
- Maciej Luniak. Dzikie życie w parkach miejskich - jak mu sprzyjać. Euro Pilot, Warszawa 2019. Dostęp do publikacji na stronie Zarządu Zieleni w Warszawie Link
- Maciej Luniak. Przed odlotem. O sobie i przyrodzie miasta. Multico, Warszawa 2023
- Maciej Luniak, pod jego redakcją naukową Przyroda Bielan warszawskich Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2010 i 2013
- Maciej Luniak, Ptaki Warszawy 1962-2000
Instytut Geografii i Przedstrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa 2001.
Przypisy
edytuj- ↑ Prof. dr hab. Maciej Luniak został nominowany do wyróżnienia "Zasłużony dla Warszawy" [online], Urząd Dzielnicy Bielany m.st. Warszawy, 13 marca 2015 [dostęp 2023-07-19].
- ↑ Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk. Wykaz pracowników.. [dostęp 2023-06-11].
- ↑ Maciej Luniak: Przed odlotem. O sobie i przyrodzie miasta. Warszawa: Multico, 2023, s. 37. ISBN 978-83-7763-657-2.
- ↑ Prof. dr hab. Maciej Luniak, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2023-06-11].
- ↑ Maciej Luniak, Andrzej Węgrzynowicz. Wpływ renowacji parków miejskich na ich awifaunę lęgową – przykład z Warszawy. „Chrońmy przyrodę ojczystą”. 75 (1), s. 3–15, 2019. [dostęp 2023-06-11].
Bibliografia
edytuj- Maciej Luniak. Przed odlotem. O sobie i przyrodzie miasta. Multico 2023.
- Muzeum i Instytut Zoologii PAN. Wykaz pracowników – Maciej Luniak