Wikipedia

MBxd2

wąskotorowy wagon spalinowy
To jest wersja przejrzana, która została oznaczona 15 lis 2024. Na przejrzenie oczekują zmiany w szablonach lub plikach, które są zawarte na tej stronie.

MBxd2 (typ A20D-P) – wąskotorowy wagon spalinowy produkowany w latach 1984–86 przez zakłady FAUR w Bukareszcie. Powstały 32 egzemplarze tego pojazdu. Kupno i eksploatacja wagonów MBxd2 uratowały przed likwidacją wiele sieci kolei wąskotorowej w Polsce. Wagony serii MBxd2 (jak również ich wagony doczepne – seria Bxhpi) ze względu na kraj pochodzenia często nazywane są „rumunami”.

MBxd2
Ilustracja
MBxd2-212+Bxhpi w Jantarze
Kraj produkcji

 Rumunia

Producent

FAUR

Lata budowy

1984-1986

Układ osi

B'2'

Wymiary
Masa służbowa

24,4 t

Długość

15 920 mm

Szerokość

2400 mm

Wysokość

3300 mm

Średnica kół

750 mm

Napęd
Typ silników

D2156HMU

Liczba silników

141 kW

Parametry eksploatacyjne
Rodzaj przekładni

hydrauliczna 16HRS 5302-704

Prędkość konstrukcyjna

1000 mm: 60 km/h
750 mm: 40 km/h

Parametry użytkowe
Liczba miejsc siedzących

39

Liczba miejsc ogółem

60

Multimedia w Wikimedia Commons
Wagon silnikowy MBxd2-213 Śmigielskiej Kolei Dojazdowej w Starym Bojanowie Wąsk.

Historia

edytuj

Geneza

edytuj

Koleje wąskotorowe w Polsce już od lat 50. były stopniowo likwidowane. Do tego procesu przyczyniło się wiele różnych czynników, takich jak np. rozwój motoryzacji[1]. Dodatkowym czynnikiem powodującym likwidacje i ograniczenia w ruchu kolei wąskotorowych był fatalny stan infrastruktury i taboru, w dużej mierze mocno przestarzałego, pochodzącego nawet sprzed II wojny światowej. W celu zapobiegnięcia likwidacji wszystkich kolei wąskotorowych, w 1983 roku Ministerstwo Komunikacji zakupiło w Rumunii w Zakładach Metalowych „23 August” w Bukareszcie 32 sztuki wagonów motorowych oznaczonych później serią MBxd2 oraz 100 wagonów doczepnych oznaczonych serią Bxhpi. Wagony doczepne przeznaczone były specjalnie do wagonów motorowych i tworzyły z nimi spalinowy zespół trakcyjny A20D-P. Transakcję poprzedziło dostarczenie dwóch pojazdów testowych[2].

Produkcja i testy

edytuj

W 1984 roku rumuńskie zakłady zbudowały dwa testowe wagony, które zostały skierowane do Gryfic i Piaseczna. Egzemplarze testowe różniły się nieco wyglądem od późniejszych egzemplarzy (m.in. brakiem ryfli – przetłoczeń usztywniających – na ścianach bocznych). Podczas testów wykryto wiele usterek, które zostały usunięte przy budowie kolejnych wagonów. W sumie powstało 12 wagonów motorowych o metrowym rozstawie szyn oraz 20 pojazdów o rozstawie szyn 750 mm, które dostarczono w latach 1984–1987. Wagony przeznaczone na różne szerokości toru różniły się od siebie nie tylko szerokością wózków, ale też zastosowaniem odmiennego przełożenia w przekładni redukcyjnej[2].

Eksploatacja

edytuj

750 mm

edytuj

Na podstawie[3] i[2]

Nr boczny Nr fabr. Nr inw. Rok prod. Stan Historia
210 25114 00-390044 820-8 1986 zezłomowany w 1996 Nowy Dwór Gdański Wąsk. (1986-1996)
211 25115 00-390044 821-6 1986 zezłomowany w 1996 Nowy Dwór Gdański Wąsk. (1986-1996)
212 25116 00-390044 822-4 1986 sprawny Nowy Dwór Gdański Wąsk. (1986-1996)

Ełk Wąsk. (1996-2004)
Nowy Dwór Gdański Wąsk. (od 2004)

213 25117 00-390044 823-2 1986 sprzedany do Czech w 2006 Lisewo Wąsk. (1986-1993)

Nowy Dwór Gdański Wąsk. (1993-1996)
Śmigiel (1996-2006)

214 25118 00-390044 824-0 1986 odstawiony Krośniewice (od 1986)
215 25119 00-390044 825-7 1986 odstawiony Krośniewice (1986-2020)

Rogów (od 2020)[4]

216 25192 00-390044 826-5 1986 sprawny Opalenica Wąsk. (1986-1996)

Śmigiel (1996-1999)
Pleszew Wąsk. (od 1999)

217 25193 00-390044 827-3 1986 odstawiony Krośniewice (od 1986)
218 25194 00-390044 828-1 1986 sprawny Śmigiel (od 1986)
219 25195 00-390044 829-9 1986 odstawiony Krośniewice (od 1986)
220 ? 00-390044 830-7 1986 sprawny Lisewo Wąsk. (1986-1993)

Nowy Dwór Gdański Wąsk. (1993-1996)
Ełk Wąsk. (od 1996)

221 ? 00-390044 831-5 1986 zezłomowany w 1996 Lisewo Wąsk. (1986-1993)

Nowy Dwór Gdański Wąsk. (1993-1996)

222 ? 00-390044 832-3 1986 sprawny Śmigiel (od 1986)
223 ? 00-390044 833-1 1986 sprzedany do Czech w 2005 Śmigiel (1986-2001)

Bytom Rozbark (2001-2003)
Rudy (2003-2005)
Stanica (2005-2005)

224 ? 00-390044 834-9 1986 sprawny Krośniewice (od 1986)
225 ? 00-390044 835-6 1986 odstawiony Opalenica Wąsk. (1986-1996)
Ełk Wąsk. (1996-2014)

Koszalin Wąsk. (od. 2014)

226 ? 00-390044 836-4 1986 sprawny Śmigiel (od 1986)
227 ? 00-390044 837-2 1986 zezłomowany w 1997 Opalenica Wąsk. (1986-1996)

Ełk Wąsk. (1996-1997)

228 ? 00-390044 838-9 1986 sprzedany do Rumunii w 2004 roku Opalenica Wąsk. (1986-1996)

Śmigiel (1996-2003)
Środa Miasto (2003-2004)

229 ? 00-390044 839-8 1986 zezłomowany 2013 Krośniewice (1986-2000)

Środa Miasto (2000-2001)
Śmigiel (2001-2013)

1000 mm

edytuj

Na podstawie[3] i[2]

Nr boczny Nr fabr. Nr inw. Rok prod. Stan Historia
301[5] 24962 00-390044 803-0 1984 sprawny Gryfice Wąsk. (od 1985)
302[5] 24979 00-390044 804-8 1984 odstawiony Piaseczno Wąsk. (1985-1988)

Koszalin Wąsk. (1988-1988)
Białogard Wąsk. (1988-1992)
Dobra Nowogardzkie (1992-2001)
Piaseczno Wąsk. (od 2001)

303 25071 00-390044 805-5 1985 sprzedany do Czech w 2005 roku Koszalin Wąsk. (1985-1985)

Białogard Wąsk. (1985-1988)
Koszalin Wąsk. (1988-2005)

304[6] 25072 00-390044 806-3 1985 sprawny Koszalin Wąsk. (1985-2001)

Dobra Nowogardzkie (2001-2004)
Nowy Dwór Gdański Wąsk. (od 2004)

305 25073 00-390044 807-1 1985 sprzedany do Czech w 2005 roku Piaseczno Wąsk. (1985-1988)

Koszalin Wąsk. (1988-2005)

306 25074 00-390044 808-9 1985 zezłomowany w 1996 roku Dobra Nowogardzkie (1985-1996)
307 25075 00-390044 809-7 1985 sprawny Dobra Nowogardzkie (1985-2008)

Koszalin Wąsk. (od 2008)[7]

308 25076 00-390044 810-5 1985 odstawiony Gryfice Wąsk. (1985-1987)

Dobra Nowogardzkie (od 1987)

309 25077 00-390044 811-3 1985 zezłomowany w 1996 roku Gryfice Wąsk. (1985-1989)

Dobra Nowogardzkie (1989-1996)

310 25078 00-390044 812-1 1985 sprawny Gryfice Wąsk. (od 1985)
311[8] 25190 00-390044 813-9 1986 odstawiony Gryfice Wąsk. (1986-2001)

MKW Gryfice (2001-2014)

Bytom Karb Wąsk. (od 2014)

312 25191 00-390044 814-7 1986 zezłomowany w 1999 roku Gryfice Wąsk. (1986-1999)

Konstrukcja

edytuj

Pudło

edytuj
 
MBxd2 226 w Zieminie, widok z boku

Pudło samonośne, wykonane ze stali. W konstrukcji użyto profili giętych na zimno, a następnie pokrytych blachą. Na obu końcach znajdowała się kabina sterownicza. Po obu bokach były po dwie pary drzwi, jedne do kabiny sterowniczej i drugie wejściowe dla pasażerów. Na każdej ścianie bocznej znajdowało się 7 okien mających 1170 mm szerokości; górna część okna była uchylna, podobnie, jak na dolnym pokładzie wagonów normalnotorowych typu Bhp[2].

Wnętrze

edytuj

Wnętrze składało się z jednego przedsionka oraz dwóch przedziałów: mniejszego 15-miejscowego i większego 24-miejscowego. W większym przedziale znajdowała się ubikacja oraz piec. Siedzenia były w układzie 2+1, czyli układzie typowym dla wagonów osobowych kolei wąskotorowych. Miejsca do siedzenia były wykonane z drewnianych listewek. Dodatkowo wnętrze było wyposażone w półki na bagaż, śmietniki oraz uchwyty dla stojących pasażerów[2].

Podwozie i wózki

edytuj

Wagon został oparty na dwóch dwuosiowych wózkach podwójnie usprężynowanych. Usprężynowanie to miało jednak wielką wadę – powodowało nadmierne bujanie się pojazdu na nierównościach toru. W pojeździe zastosowano hamulec systemu Knorra, hamujący wszystkie osie wagonu oraz piasecznice na wózku napędnym, sypiące piasek zgodnie z kierunkiem jazdy pod koła pierwszej osi wózka. Pod podwoziem zamontowano akumulatory typu 12ES180 o pojemności 180 Ah i napięciu 24 V, zbiorniki paliwa i powietrza do sprężarek oraz chłodnice[2].

Napęd

edytuj

Jednostkę napędzał silnik Diesla D2156HMU produkcji węgierskiej firmy RABA (produkującej silniki między innymi do autobusów marki Ikarus). Silnik posiadał moc 192 KM przy 2100 obrotach na minutę, co teoretycznie pozwalało pojazdowi na ciągnięcie do dwóch wagonów doczepnych, jednakże ze względu na słabe chłodzenie jednostki napędowej do wagonu motorowego dołączano maksymalnie 1 wagon doczepny. Napęd był przenoszony przez przekładnię hydrauliczną typu 16HRS, opracowaną pierwotnie dla maszyn budowlanych[2].

Urządzenia sterujące

edytuj

Nastawnik posiadał 8 pozycji jazdy oraz pozycję zerową; oprócz tego na pulpicie sterowniczym znajdował się nawrotnik pozwalający na zmianę kierunku jazdy oraz dźwignia zmiany biegów. Oprócz urządzeń sterujących na pulpicie znajdowały się również wskaźniki kontrolno-pomiarowe[2].

Malowanie

edytuj
 
MBxd2-222 w nietypowym malowaniu
 
Wagon doczepny w malowaniu Ełckiej Kolei Dojazdowej
 
MBxd2-213 ŻKD wjeżdża do Nowego Dworu Gdańskiego.
 
MBxd2 oznaczony jak M27.001 w malowaniu JHMD.
 
MBxd2, oznaczony jak 805.9, przebudowany przez firmę 4RAIL dla JHMD.

Najbardziej charakterystycznym malowaniem wagonów MBxd2 (jak również i doczepnych Bxhpi) było malowanie fabryczne w czerwone i kremowe pasy wraz z czerwonymi drzwiami. Na czołach wagonu pas środkowy posiadał V-kształtne załamanie pod kątem 45° w dół. W ciągu eksploatacji w WMD Śmigiel zastosowano uproszczony układ malowania – bez załamania czerwonego pasa na czole, w pojeździe MBxd2-222 zaś – zamiast koloru czerwonego zastosowano kolor zielony. Od 2002 roku na Ełckiej Kolei Wąskotorowej zamiast odcienia szarego / kości słoniowej zastosowano kolor żółty[2].

Oznaczenie literowe

edytuj

Wagon nosi oznaczenie typu A20D-P, które zostało nadane przez producenta ze względu na zasadnicze cechy projektu:

  • A – Automotoare – z języka rumuńskiego: Wagon motorowy lub spalinowy zespół trakcyjny);
  • 20 – liczba dziesiątek w wartości mocy silnika; tu w przybliżeniu 200 KM;
  • D – napędzany silnikiem o zapłonie samoczynnym;
  • -P – konstrukcja opracowana specjalnie na rynek polski.

Na PKP wagon zyskał oznaczenia literowo-cyfrowe serii MBxd2, oznaczające[9]:

  • M – wagon silnikowy (motorowy);
  • B – 2. klasy;
  • x – czteroosiowy;
  • d – napędzany silnikiem o zapłonie samoczynnym;
  • 2 – wyposażony w przekładnię hydromechaniczną.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Teofil Lijewski: Geografia Transportu Polski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1968, s. 31. ISBN 83-208-0474-4.
  2. ↑ a b c d e f g h i j Paweł Korcz. Wagony Motorowe MBxd2. „Świat Kolei”. 10/2002, s. 36-39. Łódź: EMI-PRESS. ISSN 1234-5962. 
  3. ↑ a b Paweł Cieślar: tabor. [dostęp 2009-08-25]. (pol.).
  4. ↑ l, Odbudowa wagonu motorowego MBxd2-215 [online], zrzutka.pl, 3 czerwca 2023 [dostęp 2023-09-03] (pol.).
  5. ↑ a b Egzemplarz testowy różniący się nieco od innych
  6. ↑ Przebudowany później na 750mm
  7. ↑ Koszalińska Kolej Wąskotorowa Kursy rozkładowe 2009 MBXd2-307
  8. ↑ A20D-P 25190 – Enkol [online], enkol.pl [dostęp 2019-10-17] (pol.).
  9. ↑ Wm11 – Przepisy o znakowaniu taboru wąskotorowego. Warszawa: Ministerstwo Komunikacji, 1960.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=MBxd2&oldid=74850372”