Młyńczyska
Młyńczyska – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Łukowica.
| wieś | |
 Kościół w Młyńczyskach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
od 400 do 1028 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
1019[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-606[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KLI |
| SIMC |
0449042 |
Położenie na mapie gminy Łukowica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | |
 49°37′35″N 20°24′33″E/49,626389 20,409167[1]
| |
| Strona internetowa | |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0449059 | Cisowy Dział | część wsi |
| 0449065 | Gądkówka | część wsi |
| 0449071 | Kopiec | część wsi |
| 0449088 | Kramarzówka | część wsi |
| 0449094 | Morgi | część wsi |
| 0449102 | Pod Górą | część wsi |
| 0449119 | Pod Modynią | część wsi |
| 0449125 | Spleżnia | część wsi |
Położenie
edytujMłyńczyska leżą w Beskidzie Wyspowym, na stokach Modyni (1029 m), Cichonia (929 m), Ostrej (925 m), Jeżowej Wody (895 m), Jasieńczyka (836 m), Klończyka (806 m), Skiełka (753 m) oraz Spleźni (711 m). Dolinę przecina potok Jastrzębik, wypływający u podnóży Modyni i wpadający do Dunajca. Młyńczyska leżą 14 km od Limanowej, 26 km od Nowego Sącza, 40 km od Szczawnicy i 90 km od Krakowa[6].
Historia
edytujPierwsze wzmianki o niej datuje się na wiek XV. Nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od licznych młynów znajdujących się na tym terenie przed laty. Pierwszymi osadnikami była rodzina Toporczyków.
Młyńczyska przez bardzo długi okres były biedną osadą, liczącą niewielu mieszkańców. Wieś była podzielona na stronę Potocką i Łukowską. Dopiero z początkiem XX wieku zaczął się widoczny rozwój. W 1914 r. rozpoczęto budowę drewnianego kościoła, pierwszym księdzem w Młyńczyskach był Tobiasz Grunwaldzki. Do 1931 r. granicę wyznaczał potok Jastrzębik. Mieszkańcy z północnej części wsi chodzili do kościoła w Łukowicy, a z południowej do Czarnego Potoku. Wybudowanie kościoła spowodowało, że powstała jedna parafia rzymskokatolicka erygowana 1 listopada 1933 r.
W latach 80. XIX w. wieś liczyła 609 mieszkańców katolików, którzy należeli do parafii w Czarnym Potoku i Łukowicy. Znajdowała się tu gminna kasa pożyczkowa. W Młyńczyskach znajdował się również browar, karczma i duże gospodarstwo folwarczne[7]. Podczas II wojny światowej na terenie miejscowości działała dobrze zorganizowana partyzantka. W maju 1945 roku na Cisowym Dziale zginęła Genowefa Kroczek ps. „Lotte”, w okresie okupacji organizatorka punktów sanitarnych i szkoleń sanitariuszek dla oddziałów Batalionów Chłopskich[8]. W 1974 r. na otwarcie nowego budynku szkoły podstawowej przybył były zastępca Naczelnego Dowódcy WP gen. Zygmunt Berling.
Obecnie Młyńczyska zamieszkuje 1000 osób. Miejscowość położona na obszarze gwary podegrodzkiej (pogranicze góralsko-lachowskie) zgodnie z jej granicami wytyczonymi przez dialektologów, natomiast etnograficznie znajduje się już w obrębie terenu Górali Białych. Od 2022 r. w miejscowości działa oddział Związku Podhalan[9].
Turystyka
edytuj
Najbardziej znaną atrakcją turystyczną miejscowości jest 13-metrowy krzyż milenijny i położone nieopodal niego stacje drogi krzyżowej, ulokowane na przełęczy Cisowy Dział[10]. Co roku, na przełomie kwietnia i maja, w tym miejscu odbywa się uroczysta msza w regionalnej oprawie, organizowana wspólnie przez Związek Podhalan Oddział w Łącku oraz parafian z Młyńczysk. W sąsiedztwie krzyża znajduje się otwarte w 2016 r. Centrum Pielgrzymkowe „Tabor”.
Na przełęczy Ostra znajduje się punkt widokowy, z którego możemy oglądać panoramę miejscowości, a także Beskid Wyspowy, część Beskidu Sądeckiego, Gorce, a przy dobrej widoczności Tatry. Młyńczyska mają dobrze rozwinięte połączenia z Limanową i Nowym Sączem.
W 2021 roku na pobliskiej górze Modyń oddano do użytku wieżę widokową. Z centrum miejscowości na szczyt prowadzi szlak turystyczny (niebieski, czas przejścia 1:10 h). W 2023 roku otwarto kolejną w okolicy wieżę widokową na Skiełku (szlak zielony, czas przejścia 2 h)[potrzebny przypis].
Przez Młyńczyska przebiegają następujące szlaki turystyczne:
Sąsiednie miejscowości
edytujJastrzębie, Roztoka, Stara Wieś, Zalesie, Wola Kosnowa, Kicznia.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 81876
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 789 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2013-10-10].
- ↑ Dzieje wsi Młyńczyska. [dostęp 2020-04-22].
- ↑ Groby wojenne na terenie Małopolski. [dostęp 2023-02-15].
- ↑ Nowy Oddział Związku Podhalan. [dostęp 2023-02-15].
- ↑ Młyńczyska. [dostęp 2014-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-04)].
Linki zewnętrzne
edytuj- Szkoła Podstawowa w Młyńczyskach
- Młyńczyska. mlynczyska.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-05-07)].
- Młyńczyska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 540.
.jpg)