Mąka owsiana, rodzaj mąki o lekko orzechowym smaku, produkowanej z ziaren owsa, łącznie z otrębami. Wytwarzana jest także mąka z mielenia ziaren łuszczonych, pozbawionych częściowo otrębów.

Mąka owsiana
składnik potraw, wypieków i deserów
{{{alt grafiki}}}
Mąka pełnoziarnista
Obróbka żywności

gotowanie, pieczenie

Składniki

Ziarna owsa

Właściwości odżywcze

edytuj
 
Niełuskane ziarno owsa

Mąka została uznana za produkt bezglutenowy[1], jednak zawiera inny typ białka - aweninę[2], która jest czynnikiem alergizującym. Jej zawartość w mące wynosi około 1%, zatem nie jest zalecana dla osób chorujące na celiakię i z uczuleniem na aweninę[3][4][5][6]. Zawiera więcej lizyny, argininy, waliny, alaniny, glicyny i tyrozyny w porównaniu z innymi mąkami[7]. Posiada witaminy z grupy B (B1, B2, B6), witaminy: D, E, K, kwas foliowy a także minerały: jak wapń, magnez, żelazo, fosfor, cynk, obecne są też śladowe ilości krzemu i potasu[5][8][2][9]. 100 gramów mąki zawiera: 404 kcal (1690 kJ), 65,7 gramów węglowodanów, 14,7 gramów białka, 9,12 gramów tłuszczów i 6,5 gramów błonnika pokarmowego[10][5].

Zastosowanie kulinarne

edytuj

Używana do: wypieku chleba bez zakwasu[11], różnego rodzaju bułek, ciast, ciastek[12], babeczek, smażenia naleśników i placków[13], do zagęszczania sosów, gulaszy, zup[4][3]. W kuchni rosyjskiej[14], litewskiej[15], Kresów Wschodnich[16] i polskiej[17][18] do sporządzania kisieli[19][20]. Na Podhalu do pieczenia regionalnych moskoli[21], na Spiszu jeszcze do pierwszej wojny światowej pieczono z niej chleb. Górale sporządzali z niej też tzw. bryję, która była podawana głównie na śniadanie i kolację. Przygotowywano też potrawę zwaną macianką, gęstą zbrązowioną zasmażkę zrobioną na słoninie, podawaną z chlebem[22]. W Bieszczadach są smażone fuczki, [23] placki z mąki owsianej i kiszonej kapusty[24][25], oraz gotowana kisełycia, gęsta postna zupa z zakwaszonej mąki owsianej, są to potrawy pochodzące z tradycyjnej kuchni łemkowskiej[26].

W Chinach używana jest do produkcji popularnych makaronów i pierożków, oraz w medycynie ludowej[27]. W Europie, głównie Finowie i Norwegowie pieką popularny w tych krajach płaski chrupki chleb[2].

Napoje

edytuj

Stosowana do produkcji kakao owsianego którego głównym składnikiem jest prażona mąka owsiana[28][29].

W farmacji i kosmetyce

edytuj

Mąka znajduje zastosowanie w branży farmaceutycznej i kosmetycznej[30][31] jako składnik; szamponów, płynów do kąpieli, odżywek, maseczek oraz kremów[5]. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA), zarejestrowała mąkę jako środek chroniący skórę[32].

Przypisy

edytuj
  1. UM Warszawa. Mąka owsiana [online] [dostęp 2024-10-05].
  2. a b c Mąka owsiana – właściwości, skład, zastosowanie mąki owsianej [online], Ekologia.pl, 11 kwietnia 2019 [dostęp 2024-10-04] (pol.).
  3. a b Agnieszka Bożek, Wylecz to [online], 2022 [dostęp 2024-10-04].
  4. a b Mąka owsiana - jakie ma właściwości i do czego jej używać? [online], Arkana Smaku [dostęp 2024-10-04] (pol.).
  5. a b c d Mąka owsiana - wartości odżywcze, wpływ na zdrowie [online], medonet.pl, 30 września 2021 [dostęp 2024-10-04] (pol.).
  6. Karol Kaczmarek, Cechy odżywcze i zastosowanie mąki owsianej - zdrowa alternatywa dla mąki pszennej [online], informacje24h.pl, 14 kwietnia 2024 [dostęp 2024-10-04] (pol.).
  7. Marek Gibiński, Wykorzystanie mąki owsianej- w piekarnictwie [online], s.4 [dostęp 2024-10-04].
  8. Katarzyna Gałązkiewicz, Żywienie abc.Zdrowie.pl [online], 2021 [dostęp 2024-10-04].
  9. Bezglutenowa mąka owsiana – wartość odżywcza, właściwości prozdrowotne i zastosowanie [online], dziendobry.tvn.pl, 7 listopada 2019 [dostęp 2024-10-04] (pol.).
  10. Mąka owsiana - Indeks glikemiczny, Ładunek glikemiczny, Wartości Odżywcze [online], Indeks Glikemiczny Przewodnik, 10 czerwca 2023 [dostęp 2024-10-04] (ang.).
  11. Chleb owsiany – właściwości i skład. Przepis na chleb owsiany [online], Ekologia.pl, 25 maja 2020 [dostęp 2024-10-05] (pol.).
  12. Katarzyna Puczyńska, Tygodnik ostrołęcki [online] [dostęp 2024-10-05].
  13. Mąka owsiana - najlepsze przepisy [online], Super Tydzień Chełmski [dostęp 2024-10-05] (pol.).
  14. Bożonarodzeniowe obyczaje i zwyczaje w Rosji [online], Fronda pl. [dostęp 2024-10-05] (pol.).
  15. Litewskie tradycje świąt Bożego Narodzenia zbliżone do polskich [online], Nauka w Polsce [dostęp 2024-10-05] (pol.).
  16. Potrawy kresowych Wigilii | Gazeta Polska Codziennie [online], web.archive.org, 22 grudnia 2015 [dostęp 2024-10-05] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-22].
  17. Kuchnia polska: Kisiel owsiany [online], kuchnia-polska.net [dostęp 2024-10-05].
  18. Kisiel owsiany [online], Mazowiecki Szlak Tradycji [dostęp 2024-10-05] (pol.).
  19. Kisiel z owsa (owsiany) - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi [dostęp 2024-10-04] (pol.).
  20. Podlaski kisiel owsiany - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi [dostęp 2024-10-04] (pol.).
  21. Moskol - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi [dostęp 2024-10-05] (pol.).
  22. Pożywienie, kuchnia - Górale Spiscy - Etnozagroda [online], www.etnozagroda.pl [dostęp 2024-10-05].
  23. Krzysztof Zieliński, Karpacki przegląd. Карпатський соціально-культурний огляд [online], Karpacki stół [dostęp 2024-10-05].
  24. Bieszczadzkie fuczki - świetna alternatywa dla placków ziemniaczanych [online], OnetGotowanie, 15 marca 2021 [dostęp 2024-10-05] (pol.).
  25. Beata Smoter, Tych potraw w Bieszczadach musisz spróbować [online], wBieszczady - informacje, atrakcje, noclegi, wydarzenia, 13 czerwca 2024 [dostęp 2024-10-05] (pol.).
  26. Karpackie przepisy kulinarne [online], Smaki Regionów [dostęp 2024-10-05].
  27. Mąka owsiana wartości odżywcze, zalety oraz sposób przyrządzenia [online], Information House, 10 maja 2021 [dostęp 2024-10-04] (pol.).
  28. 12.2010 – „Culinaria…” – Aptekarz Polski [online], web.archive.org, 17 marca 2016 [dostęp 2024-10-04] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-17].
  29. Anna Szczepańska: „Napoje domowe”: „Napoje gorące”: przepis „Kakao owsiane”. W: praca zbiorowa (koordynator: Maria Szczygłowa): Dobra kuchnia: żywienie w rodzinie. Wyd. V. Warszawa: Wydawnictwo „Watra”, 1976, s. 449.
  30. Owies - niedoceniane zboże [online], www.saaten-union.pl [dostęp 2024-10-05] (pol.).
  31. Owies - zastosowania inne niż spożywcze [online], Biotechnologiczny Portal Internetowy (ISSN 2080-8682) [dostęp 2024-10-05] (pol.).
  32. Mączka owsiana w kosmetykach [online], 7 kwietnia 2023 [dostęp 2024-10-05] (pol.).