Luszowice (powiat dąbrowski)
Luszowice – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie dąbrowskim, w gminie Radgoszcz[4].
| wieś | |
 Kościół w Luszowicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
217 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
1909[2] |
| Strefa numeracyjna |
14 |
| Kod pocztowy |
33-206[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KDA |
| SIMC |
0827455 |
Położenie na mapie gminy Radgoszcz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu dąbrowskiego  | |
 50°09′00″N 21°06′13″E/50,150000 21,103611[1]
| |
W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Luszowice, po jej zniesieniu w gromadzie Radgoszcz. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa tarnowskiego.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1048339 | Dwór | część wsi |
| 1048428 | Jeziorki | część wsi |
| 1048523 | Luszowice Dolne | część wsi |
| 1048530 | Luszowice Górne | część wsi |
| 1048612 | Podedworze | część wsi |
| 1048629 | Podkościele | część wsi |
| 1048687 | Stara Wieś | część wsi |
| 1048693 | Świerża | przysiółek |
Historia
edytujLuszowice to druga pod względem liczby mieszkańców miejscowość w gminie. Wieś istniała już w XIV wieku. Luszowice pierwotnie były wsią królewską, czego dowodzi darowanie jej przez Władysława Jagiełłę, Janowi z Tarnowa wojewodzie sandomierskiemu, za jego wierną służbę Królowej Jadwidze, oraz za starania jakie poczynił, by doprowadzić do małżeństwa Jadwigi z Jagiełłą w roku 1386. Akt nadania miał miejsce w Bieczu 8 czerwca 1386 r., dokument wydany w języku łacińskim.
W roku 1536 wieś Luszowice należała w połowie do Jana Tarnowskiego, wojewody ruskiego i Doroty Tarnowskiej, żony Jana Tarły. Wiadomo, że Tarłowie herbu Topór byli pierwszymi dziedzicami wsi, którzy w niej osiedli. W Starej Wsi wybudowali zamek obronny, a w Luszowicach Górnych na Dębowcu dworek.
„Encyklopedia Powszechna” z 1864 roku podaje : „Luszowice, wieś w Galicji w cyrkule tarnowskim, dwie mile od Tarnowa (...) ma zamek starożytny (...) zbudowany w stylu włoskim, dawniej miał dwa piętra, dziś o jednym i świecącym pustkami, jest bliskim ruiny. Charakter architektury: rów otaczający i herb Topór u bramy świadczą, że Tarłowie tą obronną siedzibę w końcu XVII wieku z dawnego zamku dla siebie przerobili lub nowy wystawili. Zygmunt Tarło „Pułkownik Jego Królewskiej Mości” bierze udział w walkach ze Szwedami, walczy też pod Wiedniem w wojsku Sobieskiego. Opromieniony sławą obrońca katolicyzmu zasłynął jako fundator kościoła w Luszowicach. W 1686 roku w Luszowicach erygowano parafie. Dwa lata wcześniej Zygmunt Tarło wydzierżawił wieś kapitule krakowskiej”.
Encyklopedia Orgelbranda z 1864 roku podaje, że „w kościele częścią drewnianym, częścią murowanym we włoskim stylu, z kaplicą (...) mieszczą się groby tej możnej niegdyś rodziny, pomiędzy tymi zaś złożone jest ciało Adama Tarły, wojewody lubelskiego głośnego z pojedynku pod Marymontem, w którym zginął w roku 1744”.
Po Tarłach właścicielami Luszowic zostali Prebendowscy, a po uwłaszczeniu w 1848 r. majątek luszowicki przejęła hrabina Konstancja z Wiktorów Romerowa. W tym czasie parafia Luszowce liczyła 2900 ludności katolickiej i 200 izraelitów.
Tuż przed I wojną światową rozpoczęto w Luszowicach budowę nowego kościoła, zakończoną po wojnie. W okresie międzywojennym Luszowice dwukrotnie odwiedził Wincenty Witos. Po raz pierwszy w 1924 roku na wiecu zorganizowanym na placu Adama Madury. Mówił o zorganizowaniu chłopa polskiego, który żywi naród, potrafi bronić swego kraju. II wojna światowa odcisnęła na tych terenach bardzo wyraźne piętno. Pierwsze niemieckie bomby spadły na wieś już 1 września. Wiele osób wywieziono do obozów koncentracyjnych, przymusowej pracy w Niemczech, wielu zamordował „kat powiśla” – Engelbert Guzdek.
Zabytki
edytujObiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[7].
- Kościół parafialny pw. św. Józefa Oblubieńca z 1913 r,
- kaplica przy kościele parafialnym.
Infrastruktura
edytujOśrodek zdrowia, szkoła podstawowa.
Osoby związane z miejscowością
edytujZobacz też
edytuj- Inne miejscowości o nazwie Luszowice
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 70793
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 694 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-03-10].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-11-21].