Luizjana (kolonia hiszpańska)

Luizjana (hiszp. Luisiana, fr. La Louisiane) − terytorium administracyjne pod zwierzchnictwem wicekróla Nowej Hiszpanii w latach 1762–1802, do którego należały ziemie na zachód od Missisipi wraz z Nowym Orleanem. Hiszpania przejęła te tereny od Francji, która nazywała je tak na cześć króla Ludwika XIV w 1682.

Luizjana

Luisiana

Terytorium
1762-1802
Godło Flaga
Państwo	Nowa Hiszpania
Siedziba	Nowy Orlean
Data powstania	1762
Data likwidacji	1802
Zarządzający	Félix Berenguer de Marquina
Języki urzędowe	hiszpański
Położenie na mapie Terytorium prowincji na mapie USA
Położenie na mapie

W 1803 terytorium Luizjany znalazło się ponownie w rękach Francuzów, którzy sprzedali je Stanom Zjednoczonym. Był to tzw. zakup Luizjany.

Chronologia

Eksploracja hiszpańska

• 1541 − Hernando de Soto, wyruszając z Florydy, objął terytoria nad Missisipi i jej dopływów na rzecz Korony Hiszpańskiej.
• 1541 − Francisco Vásquez de Coronado, wyruszając z Meksyku w poszukiwaniu mitycznych „Siedmiu Złotych Miast”, dotarł do Lindsborga w Kansas.

Dominacja francuska

• 1673 − Jacques Marquette i Louis Jolliet rozpoczynąją eksplorować terytoria nad Missisipi od strony Kanady, początek francuskich prób uzależnienia terytorium.
• 1699 − Jean-Baptiste Le Moyne de Bienville zakłada pierwszą francuską osadę w Fort Maurepas (obecnie Ocean Springs w stanie Missisipi)
• 1702 − Bienville przeniósł osadę do Dauphin Island, w styczniu zakładając nową kolonią w Mobile z fortem Louis de La Louisiane.
• 1714 − Louis Juchereau de St. Denis założył miasto Natchitoches, najstarsze w Luizjanie.
• 1718 − Bienville rozpoczął budowę Nowego Orleanu, by przenieść główne ośrodki Luizjany Francuskiej z Dauphin Island i Biloxi na tereny mniej zagrożone w czasie huraganów.
• 1720 − hiszpańska ekspedycja militarna Villasur, wysłana z Meksyku, została zatrzymana w pobliżu Columbus w Nebrasce przez sprzyjających Francuzom Paunisów.
• 1723 − Nowy Orlean został stolicą Luizjany Francuskiej.
• 1724 − Étienne de Veniard pertraktował z Komanczami w celu zatrzymania hiszpańskiej kolonizacji.
• 1754 − rozpoczęła się Brytyjska wojna z Indianami i Francuzami.
• 1760 − Brytyjczycy przejęli kontrolę na koloniami francuskimi w Quebecu
• 1761 − Hiszpania stanęła po stronie Francji w wojnie siedmioletniej.

Dominacja hiszpańska

• 1761 − Traktat z Fontainebleau, pod koniec wojny siedmioletniej król Francji Ludwik XV zaproponował swojemu kuzynowi królowi hiszpańskiemu Karolowi III zrzeczenie się Luizjany na rzecz Hiszpanii.
• 1763 − w wyniku pokoju paryskiego Francja oddała terytoria na wschód od Missisipi wraz z Kanadą Francuską Wielkiej Brytanii; Hiszpanie oddali Florydę i tereny na wschód od Missisipi wraz z Baton Rouge.
• 1763 − król angielski Jerzy III Hanowerski ustanowił Rezerwat Indiański z terenów uzyskanych przez Wielką Brytanię na wschód od Missisipi; wyłączono z tego terenu Florydę i Quebec.
• 1763 − francuscy osadnicy Akadianie (Cajun), wysiedlani z wybrzeży obecnej wschodniej Kanady przez władze angielskie osiedlali się na terytoriach na zachód od Missisipi i w Nowym Orleanie.
• 1764 − ogłoszono przejście terenów zachodnich Luizjany pod władzę hiszpańską.
• 1765 − Józef Broussard osiedlił się z pierwszą grupą Akadian w St. Martinville.
• 1768 − Antonio de Ulloa został pierwszym hiszpańskim gubernatorem Luizjany, nie wywiesił flagi hiszpańskiej i zostawił urząd w wyniku profrancuskiej rebelii.
• 1769 − Alejandro O’Reilly został drugim hiszpańskim gubernatorem Luizjany; ugasił rebelię, skazał na śmierć 6 jej organizatorów, wprowadził prawo hiszpańskie w kolonii.
• 1779 − Francisco Bouligny z osadnikami założyli miasto Nueva Iberia nad Bayou Teche.
• 1779 − Hiszpanie stanęli przeciwko Brytyjczykom w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych.
• 1780 − miała miejsce Bitwa pod St. Louis, jedyna na terenie po zachodniej stronie Missisipi.
• 1781 − Hiszpania odzyskała Florydę dzięki bitwie pod Pensacolą.
• 1783 − po pokoju wersalskim Floryda oficjalnie wróciła do dominiów hiszpańskich
• 1788 − pożar zniszczył większą część Nowego Orleanu.
• 1789 − rozpoczęto odbudowę miasta, położono kamień węgielny pod Katedrę św. Ludwika w Nowym Orleanie.
• 1795 − w Escorialu podpisano Traktat Pinckneya, pozwalający Amerykanom na swobodną żeglugę po Missisipi.
• 1795 − miały miejsce hiszpańskie ekspedycje naukowe wzdłuż Missisipi.
• 1798 − Hiszpania zniosła prawo żeglugi dla statków amerykańskich przez Nowy Orlean.
• 1799 − otwarto nową siedzibę władz kolonialnych w Nowym Orleanie, tzw. Cabildo.

Ponowna dominacja francuska

• 1800 − zawarto tajny Traktat z San Ildefonso, w wyniku którego Luizjana ponownie stała się własnością Francji; oficjalnie Hiszpanie nadal sprawowali władzę nad kolonią.
• 1801 − ponownie pozwolono Amerykanom na używanie portu w Nowym Orleanie.
• 1803 − w listopadzie Francja oficjalnie przejęła kontrolę nad kolonią, gdy ogłoszono zakup Luizjany, terytoria znalazły się pod władzą Stanów Zjednoczonych.

Bibliografia

• John R. Reasonover, Michelle M. Haas: Reasonover's Land Measures. Copano Bay Press, 2005, s. 41. ISBN 978-0-9767799-0-2. (ang.).
• Jim Bradshaw: Broussard named for early settler Valsin Broussard. carencrohighschool.org. [dostęp 1998-01-27]. (ang.).zły zapis daty dostępu