Ludomił German
Ludomił German (ur. 16 września 1851 w Dobczycach, zm. 21 stycznia 1920 we Lwowie) – polski dramatopisarz, krytyk literacki, polityk demokratyczny, poseł na Sejm Krajowy Galicji i do austriackiej Rady Państwa.
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Poseł do austriackiej Rady Państwa
kadencja XI i XII | |
| Okres |
od 17 lutego 1907 |
| Przynależność polityczna | |
| poseł na Sejm Krajowy (Galicja)
kadencja IX i X | |
| Okres |
od 15 września 1908 |
| Przynależność polityczna | |
Życie osobiste
edytujSyn Karola i Joanny z Sobolewskich. Był synem dzierżawcy majątków ziemskich. Ukończył gimnazjum św. Anny oraz germanistykę i polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, na którym uzyskał doktorat z filozofii. Od 1877 pracował jako nauczyciel najpierw w gimnazjum w Jarosławiu (1877-1880) szkole realnej w Krakowie (1881-1888) w tej ostatniej został zastępcą dyrektora. Od 1889 referent Rady Szkolnej Krajowej we Lwowie a następnie jej członek i inspektor szkolny[1]. Inicjator założenia w 1903, a następnie przewodniczący komisji urządzającej i zarządu Polskiego Muzeum Szkolnego we Lwowie[2][3]. W latach 1905–1908 prezes Towarzystwa Literackiego im. Mickiewicza. Od 1906 jako radca dworu na emeryturze. Zaangażował się politycznie przeciwko dominacji konserwatystów w Galicji. Początkowo był w Stronnictwie Demokratyczno-Narodowym ale zrażony ich antysemityzmem w 1907 przeszedł do Polskiego Stronnictwa Demokratycznego.
Z jej ramienia został posłem do Sejmu Krajowego Galicji IX i X kadencji z okręgu jarosławskiego. Był także posłem do austriackiej Rady Państwa XI (17 lutego 1907 – 30 marca 1911) i XII kadencji (17 lipca 1911 – 28 października 1918), wybranym z listy PSD w okręgu wyborczym nr 20 (Nowy Sącz-Nowy Targ)[4]. Był członkiem grupy demokratycznej Koła Polskiego w Wiedniu. Był również przewodniczącym komisji szkolnej Koła Polskiego. W Kole Polskim, zwłaszcza w tzw. bloku namiestnikowskim, liczono się poważnie z jego zdaniem. Dobry mówca, znakomicie władający językiem niemieckim, zabierał głos w kwestiach oświatowych występując w obronie szkolnictwa galicyjskiego oraz w dyskusjach budżetowych parlamentu. W parlamencie austriackim pełnił też w latach 1911-1918 funkcje wiceprezydenta Izby Poselskiej[5].
W 1914 roku jako przedstawiciel demokratów był członkiem Naczelnego Komitetu Narodowego[6] Aktywnie uczestniczył w pracach NKN - był m.in. przewodniczącym delegacji do spraw Królestwa Polskiego. Jeden z rzeczników rozwiązania sprawy polskiej o Austro-Węgry, obrońca koncepcji trialistycznej, W 1918 starał się z powodzeniem u cesarza Karola I o ułaskawienie skazanych na śmierć w procesie w Marmarosz Sziget. Odmówił zarazem przyjęcia w tym czasie tytułu tajnego radcy[5].
Mimo rozległej działalności publicznej i zawodowej zajmował się także twórczością literacką. Był m.in. autorem dwóch dramatów: HKT Dramat w czterech aktach przez Anonima (1899), Gdzie szczęście (1899), noweli Na zjeździe (1881). Był także autorem libretta do opery Władysława Żeleńskiego Goplana. oraz przekładu na język polski Pieśń o Nibelungach (Niedola Nibelungów, Warszawa 1884)[7].
23 lipca 1904 otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Nowego Targu[8], a także honorowe obywatelstwo Jasła[9].
Ożenił się z Emilą z domu Dietzius, z którą miał trzech synów: lekarza Adolfa (1880-1904), pisarza Juliusza (1880-1956) i Adama (1886-1904). Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie[10].
Przypisy
edytuj- ↑ Wiktor Hahn, German Ludomił (1851-1920), Polski Słownik Biograficzny, t. 7, Kraków 1948-1958, s. 396
- ↑ XXIX. Sprawozdanie Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych we Lwowie za czas od 1.kwietnia 1912 do 31. marca 1913. 1913, s. 110.
- ↑ Polskie Muzeum Szkolne we Lwowie. „Nowości Illustrowane”. Nr 45, s. 3-4, 8 listopada 1913.
- ↑ Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim – 1848-1918, Warszawa 1996, s. 300, 303, 307, 311, 425, 430, 433, 438-440.
- ↑ a b Wiktor Hahn, German Ludomił (1851-1920) ..., s. 397
- ↑ Konstanty Srokowski, N.K.N. Zarys historii Naczelnego Komitetu Narodowego, Kraków 1923, s. 146-147.
- ↑ Jacek St. Buras, Bibliographie deutscher Literatur in polnischer Übersetzung: vom 16. Jahrhundert bis 1994, Otto Harrassowitz Verlag, Wiesbaden 1996, s. 712.
- ↑ Honorowi Obywatele Miasta Nowego Targu. nowytarg.pl. [dostęp 2015-03-08].
- ↑ Honorowi Obywatele Miasta. jaslo.pl, 2014-07-04. [dostęp 2016-07-10].
- ↑ Stanisław Nicieja: Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786–1986. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988, s. 334. ISBN 83-04-02817-4.
Bibliografia
edytuj- Wiktor Hahn, German Ludomił (1851-1920), Polski Słownik Biograficzny, t. 7, Kraków 1948-1958, s. 396-398,
- Stanisław Grodziski, Sejm Krajowy Galicyjski 1861-1914, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1993, ISBN 83-7059-052-7, OCLC 830051670.
Linki zewnętrzne
edytuj- Dzieła Ludomiła Germana w bibliotece Polona