Lucerna sierpowata, dzięcielina[4] (Medicago falcata L.) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych. Rodzime obszary jego występowania to Afryka Północna, znaczna część Azji i cała niemal Europa, ale rozprzestrzenił się także na innych obszarach Azji, w Afryce Południowej, Australii, Ameryce Północnej i Południowej[5]. W Polsce jest bardzo pospolity[6].

Lucerna sierpowata
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

lucerna

Gatunek

lucerna sierpowata

Nazwa systematyczna
Medicago falcata L.
Sp. Pl. 2: 779. 1753[3]

Systematyka

edytuj

Gatunek ma wiele synonimów nazwy naukowej[5]: Medicago borealis Grossh., Medicago difalcata Sinskaya, Medicago falcata L., Medicago falcata subsp. glandulosa (W. D. J. Koch) Greuter & Burdet (= Medicago sativa subsp. falcata var. viscosa), Medicago falcata var. glandulosa W. D. J. Koch (= Medicago sativa subsp. falcata var. viscosa), Medicago falcata var. romanica (Prodán) O. Schwarz & Klink., Medicago glandulosa Davidov (= Medicago sativa subsp. falcata var. viscosa), Medicago procumbens var. viscosa Rchb. (≡ Medicago sativa subsp. falcata var. viscosa), Medicago quasifalcata Sinskaya, Medicago romanica Prodán, Medicago sativa f. viscosa (Rchb.) Urb. [≡ Medicago sativa subsp. falcata var. viscosa), Medicago sativa subsp. viscosa (Rchb.) C. R. Gunn (≡ Medicago sativa subsp. falcata var. viscosa), Medicago tenderiensis Opperman ex Klokov.

Morfologia

edytuj
 
Kwiatostan
 
Liść
 
Przylistek
Łodyga
Silnie rozgałęziona, osiąga długość 40–60 cm. Pędy płożące się lub stojące, owłosione.
Korzeń
Palowy, długi i rozgałęziony.
Liście
Złożone, 3-listkowe. Listki odwrotnie jajowate, lekko omszone, na szczycie delikatnie ząbkowane.
Kwiaty
Cytrynowożółte, zebrane po 20–30 w gęsty groniasty kwiatostan o średnicy ok. 1,5–2 cm. Działki kielicha szydlaste.
Owoce
Strąk, sierpowato wygięty. Nasiona ciemnobrunatne, owalne.

Biologia i ekologia

edytuj

Roślina jednoroczna, czasami zimująca, hemikryptofit. Siedlisko: widne zarośla, słoneczne wzgórza, przydroża, suche łąki. W górach występuje po regiel dolny. Roślina wapieniolubna. W uprawach rolnych jest chwastem. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Geranion sanguinei[7]. Kwitnie od maja do września.

Zastosowanie

edytuj

Rzadziej uprawiany gatunek lucerny, ze względu na stosunkowo powolny wzrost i małą plenność. Ma pewne znaczenie w rejonach o słabszych glebach i gorszych warunkach klimatycznych, gdzie inne gatunki nie nadają się do uprawy.

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
  3. Medicago falcata L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew.
  4. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 114-115, ISBN 978-83-62975-45-7.
  5. a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].
  6. Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  7. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych. Warszawa. ISBN 83-01-14439-4.