Luca Tarigo (1928)
Luca Tarigo – włoski niszczyciel z okresu międzywojennego i II wojny światowej typu Navigatori. Nosił znak burtowy: TA. Walczył podczas wojny na Morzu Śródziemnym. Został zatopiony 16 kwietnia 1941 roku przez brytyjskie okręty.
 „Luca Tarigo” przed wojną | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
30 sierpnia 1927[a] |
| Wodowanie |
9 grudnia 1928[b] |
 Regia Marina
| |
| Nazwa |
Luca Tarigo |
| Wejście do służby |
16 listopada 1929 |
| Zatopiony |
16 kwietnia 1941 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
(przed/po modernizacji) |
| Długość |
107,28 / 108,9 m |
| Szerokość |
10,2 / 11,2 m |
| Zanurzenie |
4,35 m (maksymalne) |
| Napęd | |
| 2 turbiny parowe, 4 kotły, moc 55 000 KM, 2 śruby, | |
| Prędkość |
(przed/po modernizacji) |
| Zasięg |
5000 Mm przy 18 w |
| Uzbrojenie | |
| • 1941: 6 dział 120 mm (3 x II) 2 działa plot. 40 mm (2 x I) 8 km plot. 13,2 mm (4 x II) 14 bg, do 56 min | |
| Wyrzutnie torpedowe |
6 × 533 mm (2 x II), |
| Załoga |
173–224 |
Uzbrojenie główne stanowiło 6 armat kalibru 120 mm i 6 wyrzutni torped. Wyporność standardowa wynosiła początkowo 1900 ton, a ostatecznie 2125 ton. Napęd stanowiły turbiny parowe.
Budowa
edytuj„Luca Tarigo” należał do dwunastu włoskich wielkich niszczycieli (liderów) typu Navigatori, nazwanego tak z powodu noszenia przez okręty imion włoskich żeglarzy. Zostały one zaprojektowane jako okręty o silnym uzbrojeniu artyleryjskim i wysokiej prędkości, aby przeciwstawić się wielkim niszczycielom francuskim[1]. Zamówienie zostało złożone w 1926 roku[2]. „Luca Tarigo” był zbudowany w stoczni Ansaldo w Sestri Ponente (część Genui), razem z niszczycielem „Lanzerotto Malocello”[3]. Wszystkie okręty zostały wciągnięte na listę floty dekretem królewskim z 23 czerwca 1927 roku, klasyfikowane wówczas jako niszczyciele, a 19 lipca 1929 roku przeklasyfikowano je na „zwiadowców” (wł. esploratori)[2]. 5 września 1938 okręty typu Navigatori przeklasyfikowano oficjalnie z powrotem na niszczyciele[4].
Stępkę pod budowę „Luca Tarigo” położono 30 sierpnia 1927 roku (według innych źródeł 14 lipca)[a]. Otrzymał imię na cześć XIV-wiecznego awanturnika Luki Tarigo, który żeglował w górę Donu i Wołgi[5]. Wodowano go 9 grudnia 1928 roku[b]. Do służby został wcielony 16 listopada 1929 roku[6]. Po ponownym przeklasyfikowaniu na niszczyciel otrzymał znak burtowy: TA, od skrótu nazwy (Tarigo)[7].
Opis konstrukcji
edytujSkrócony opis ogólny
edytujNiszczyciele typu Navigatori miały stalowy kadłub z podwyższonym pokładem dziobowym[2]. Sylwetka okrętów wyróżniała się dwoma szeroko rozstawionymi pochylonymi kominami, na skutek zastosowania naprzemiennego układu przedziałów siłowni[1]. Wyporność standardowa pierwotnie wynosiła 1900 ton, a pełna 2599 ton[8]. Długość całkowita pierwotnie wynosiła 107,28 m, szerokość 10,2 m, a zanurzenie 4,35 m przy wyporności pełnej[9]. W 1940 roku okręt został poddany modernizacji (drugiej) w celu polepszenia stateczności, jak większość niszczycieli tego typu[4]. Wyporność standardowa okrętów po modernizacji wynosiła 2125 ton, a pełna 2880 ton[8]. Długość kadłuba wzrosła do 108,9 m, a szerokość do 11,2 m[8].
Załoga etatowo składała się początkowo ze 173 osób, w tym 9 oficerów, a do początku II wojny światowej wzrosła do 224 osób, w tym 12 oficerów[10].
„Luca Tarigo” był napędzany przez dwa zespoły turbin parowych z przekładniami, poruszające dwie trzyłopatowe śruby o średnicy 3,4 m[11]. Tak jak połowa okrętów tego typu został wyposażony w turbiny akcyjno-reakcyjne Parsonsa oraz typowe dla nich cztery kotły wodnorurkowe Odero, o ciśnieniu roboczym 22 atmosfer[11]. Moc projektowa wynosiła 55 000 KM[11]. Projektowa prędkość maksymalna wynosiła 38 węzłów[11]. Typowo okręty tego typu rozwijały podczas służby prędkość 33–36 węzłów[11]. Po drugiej modernizacji prędkość okrętów spadła natomiast do 28 węzłów przy pełnej wyporności[12].
Zapas paliwa po pierwszej modernizacji został ograniczony do 460 ton[10]. Po drugiej modernizacji zwiększono normalny zapas do 560 ton, a pełny do 680 ton[12]. Zasięg po modernizacji wzrósł do 5000 mil przy prędkości 18 węzłów lub 1200 mil przy 28 węzłach[13].
Uzbrojenie i jego zmiany
edytujGłówną artylerię stanowiło sześć armat kalibru 120 mm Ansaldo model 1926 o długości lufy 50 kalibrów (L/50) umieszczonych na trzech dwudziałowych podstawach[14]. Podwójne stanowiska dział z maskami ochronnymi umieszczone były: na pokładzie dziobowym i na niskich nadbudówkach przed drugim kominem i na rufie[13]. Kąt podniesienia lufy wynosił od -10° do +45° i umożliwiał też strzelanie amunicją rozpryskową do nisko lecących samolotów[14]. Działa strzelały pociskami o masie 23,15 kg z prędkością początkową 920 m/s na odległość do 19 600 m[14]. Amunicja była łuskowa rozdzielnego ładowania[14]. Szybkostrzelność wynosiła do 6–7 strzałów/min, lecz na dłuższą metę była ograniczona do czterech salw przez możliwości systemu podawania amunicji[14]. Zapas amunicji wynosił etatowo 1200 pocisków bojowych (408 przeciwpancernych, 672 burzące i 120 zapalających) oraz 100 oświetlających – przy czym można było zabrać do komór 250 pocisków więcej[14].
Uzbrojenie przeciwlotnicze początkowo stanowiły dwa działka automatyczne kalibru 40 mm Vickers-Terni model 1917 o długości lufy L/39, umieszczone na burtach na tylnych końcach pokładu dziobowego[14]. Ich zapas amunicji wynosił 3000 nabojów[14]. Uzupełniały je dwa podwójnie sprzężone karabiny maszynowe kalibru 13,2 mm Breda na mostku[14]. W latach 1933–34 montowano dwa dalsze podwójnie sprzężone km-y na platformie za drugim kominem[14]. Dla karabinów maszynowych przewidywano początkowo 3000 nabojów[14]. Z uwagi na szybką utratę, „Luca Tarigo” nie miał modyfikowanej artylerii przeciwlotniczej[15].
Uzbrojenie torpedowe stanowiło pierwotnie sześć wyrzutni torpedowych kalibru 533 mm w dwóch potrójnych aparatach torpedowych[16]. Z uwagi jednak na ograniczoną dostępność nowych torped, w środkowych wyrzutniach stosowano wkładki kalibru 450 mm i etatowy zapas obejmował początkowo cztery torpedy kalibru 533 mm i dwie kalibru 450 mm[16]. Już w latach 1932–33 środkowe wyrzutnie jednak zdemontowano, pozostawiając cztery wyrzutnie torped[10]. Na „Luca Tarigo” aparaty torpedowe zamieniono w 1940 roku powtórnie na trzyrurowe typu SI 1929 P/3×533,4 kalibru 533 mm, w układzie „piramidki” z podwyższoną środkową wyrzutnią[12][17].
Okręty początkowo przenosiły po 14 bomb głębinowych na dwóch zrzutniach na rufie, w tym cztery duże bomby o masie 100 kg i 10 małych o masie 50 kg[16]. Podczas II wojny światowej stosowano także niemieckie bomby głębinowe oraz montowano na okrętach tego typu dwa lub cztery miotacze bomb głębinowych i zwiększano ich zapas[12]. W 1931 roku okręty otrzymały holowane torpedy przeciw okrętom podwodnym Ginocchio model 1927/46T, wodowane za pomocą żurawika w części rufowej[16]. „Luca Tarigo” jak prawie wszystkie okręty typu Navigatori był wyposażony w tory minowe na pokładzie, na których można było zabierać do 56 min kotwicznych[16].
Wyposażenie
edytujPo pierwszej modernizacji w 1930 roku „Luca Tarigo” na dachu nadbudówki dziobowej miał standardowy dla okrętów tego typu dalocelownik z dwoma dalmierzami optycznymi o bazie 3 m[14]. Na platformie przed masztem znajdował się inklinometr służący do oceny kąta kursowego celu[14]. Trzeci 3-metrowy dalmierz, rezerwowy dla artylerii oraz służący do strzelań torpedowych, był w zakrytej wieży na platformie nadbudówki za kominem rufowym[14].
Okręty miały dwa reflektory na skrzydłach mostka[15]. W skład wyposażenia wchodziła aparatura do stawiania zasłony dymnej (czarnej albo białej) montowana w kominach[16]. W 1940 roku okręty wyposażono w trały kontaktowe na rufie, o szerokości trałowania 200 m[12]. „Luca Tarigo” nie był wyposażony w stację hydrolokacyjną ani radar[18].
Służba
edytujOkres międzywojenny
edytujDo służby wszedł 16 listopada 1929. Od 6 maja do 16 sierpnia 1940 przeszedł modernizację, następnie wszedł w skład 16. flotylli niszczycieli. Po wybuchu wojny okręt głównie osłaniał konwoje i stawiał miny. 16 kwietnia o godzinie 2 w nocy konwój 5 statków, którego eskortą dowodził (nazwany konwój Tarigo), został przechwycony przez zespół angielskich niszczycieli z Malty, w składzie: HMS "Jervis", "Janus", (typu J) oraz „Nubian” i "Mohawk" (typu Tribal) w rejonie wysp Karkanna u wybrzeża Tunezji. W bitwie, jaka się wywiązała, "Tarigo" został zatopiony, głównie ogniem "Jervisa" i "Janusa", przy czym śmierć poniósł m.in. dowódca Pietro De Cristofaro. Włoski niszczyciel zdołał jednak ciężko uszkodzić dwiema torpedami niszczyciel HMS "Mohawk", który został następnie opuszczony przez załogę i dobity przez Brytyjczyków[19].
Uwagi
edytuj- ↑ a b Data położenia stępki: 30 sierpnia 1927 według Whitley 1997 ↓, s. 156 i Trubicyn 2002 ↓, s. 38, natomiast 14 lipca 1927 według Pachmurin 2010 ↓, s. 29 i Patianin 2011 ↓, s. 4.
- ↑ a b Data wodowania 9 grudnia 1928 według Whitley 1997 ↓, s. 156, Pachmurin 2010 ↓, s. 29 i Patianin 2011 ↓, s. 4, natomiast Trubicyn 2002 ↓, s. 38 podaje 12 maja 1929.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Pachmurin 2010 ↓, s. 2.
- ↑ a b c Pachmurin 2010 ↓, s. 3.
- ↑ Pachmurin 2010 ↓, s. 27-29.
- ↑ a b Trubicyn 2002 ↓, s. 39.
- ↑ Pachmurin 2010 ↓, s. 29.
- ↑ Trubicyn 2002 ↓, s. 38.
- ↑ Trubicyn 2002 ↓, s. 13.
- ↑ a b c Pachmurin 2010 ↓, s. 9.
- ↑ Trubicyn 2002 ↓, s. 5.
- ↑ a b c Pachmurin 2010 ↓, s. 8.
- ↑ a b c d e Pachmurin 2010 ↓, s. 6.
- ↑ a b c d e Pachmurin 2010 ↓, s. 10.
- ↑ a b Trubicyn 2002 ↓, s. 9.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Pachmurin 2010 ↓, s. 4.
- ↑ a b Trubicyn 2002 ↓, s. 10-11.
- ↑ a b c d e f Pachmurin 2010 ↓, s. 5.
- ↑ Trubicyn 2002 ↓, s. 12.
- ↑ Pachmurin 2010 ↓, s. 11.
- ↑ Trubicyn 2002 ↓, s. 38-40.
Bibliografia
edytuj- Ju. Pachmurin: Eskadriennyje minonoscy tipa «Nawigatori» [Эскадренные миноносцы типа «Навигатори»]. Moskwa: 2010, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 9(132)/2010. (ros.).
- Siergiej Patianin. Eskadriennyje minonoscy tipa «Nawigatori» [Эскадренные миноносцы типа «Навигатори»]. „Morskaja Kampanija”. Nr 8/2011 (45), grudzień 2011. Moskwa: WERO Press. (ros.).
- Siergiej Trubicyn: Eskadriennyje minonoscy tipa «Nawigatori» [Эскадренные миноносцы типа «Навигатори»]. Petersburg: 2002, seria: Bojewyje Korabli Mira. (ros.).
- M.J. Whitley: Zerstörer im Zweiten Welkrieg. Stuttgart: Motorbuch Verlag, 1997, s. 220–221. ISBN 3-613-01426-2. (niem.).