Lublin R.IX
Lublin R.IX – polski ośmiomiejscowy samolot pasażerski w układzie dwupłatu z końca lat 20. XX wieku konstrukcji inż. Jerzego Rudlickiego, zbudowany w Zakładach Mechanicznych Plage i Laśkiewicz w Lublinie. Stanowił cywilną adaptację samolotu liniowego Lublin R.VIII. Prototyp został oblatany w kwietniu 1929 roku, jednak z powodu niskich osiągów nie został przyjęty do eksploatacji w PLL LOT i nie podjęto jego produkcji seryjnej.
 Lublin R.IX (na pierwszym planie) | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | |
| Typ | |
| Konstrukcja |
dwupłat o konstrukcji mieszanej |
| Załoga |
2 |
| Historia | |
| Data oblotu |
18 kwietnia 1929 |
| Liczba egz. |
1 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | |
| Moc | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
17 m |
| Długość |
12,1 m |
| Wysokość |
4,5 m |
| Powierzchnia nośna |
76 m² |
| Masa | |
| Własna |
1814 kg |
| Użyteczna |
1286 kg |
| Startowa |
3100 kg |
| Zapas paliwa |
600 l |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
175 km/h |
| Prędkość przelotowa |
145 km/h |
| Prędkość minimalna |
85 km/h |
| Prędkość wznoszenia |
3,5 m/s |
| Pułap |
4000 m |
| Zasięg |
700 km |
| Rozbieg |
100 m |
| Współczynnik obciążenia konstrukcji |
8,5 |
| Dane operacyjne | |
| Liczba miejsc | |
| 6 | |
Historia
edytuj
W drugiej połowie 1927 roku Ministerstwo Komunikacji ogłosiło konkurs na projekt ośmiomiejscowego samolotu pasażerskiego dla sześciu pasażerów i dwóch członków załogi, przeznaczonego do przewozu osób i towarów w krajowej komunikacji lotniczej[1][2]. Do rywalizacji zgłoszono osiem projektów, wśród których znajdowały się cztery sygnowane przez PZL (T.200, T.400, T.600 i Y), jeden Podlaskiej Wytwórni Samolotów (PWS-20) i jeden z WWS Samolot (MN-2)[3][4]. Do konkursu przystąpiły też lubelskie Zakłady Mechaniczne Plage i Laśkiewicz z powstałym na przełomie 1927 i 1928 roku projektem inż. Jerzego Rudlickiego o oznaczeniu Lublin R.IX, będącym cywilną adaptacją samolotu liniowego Lublin R.VIII[2][5]. Najlepsze miejsce w rozstrzygniętym 10 grudnia 1928 roku konkursie – II – przypadło konstrukcji inż. Zbysława Ciołkosza PWS-20[1][6]. Mimo słabej oceny przez komisję konkursową, w 1928 roku rozpoczęła się budowa prototypu Lublina R.IX na zamówienie Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, dzięki subwencji Ministerstwa Komunikacji w wysokości 100 000 złotych[7][a]. Dokumentacja została opracowana przez inż. Rudlickiego we współpracy z inżynierami: Stanisławem Glińskim, Januszem Langem, Witoldem Grabowskim, Marianem Bartolewskim i Jerzym Teisseyre[7]. Samolot otrzymał niemal identyczne skrzydła i usterzenie jak R.VIII, nowy był natomiast spawany z rur stalowych kadłub i napęd[5][7]. Prototyp został oblatany 18 kwietnia 1929 roku na fabrycznym lotnisku w Lublinie[5][7].
Od 16 maja do 30 września 1929 roku prototyp był prezentowany publiczności na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu wraz z dwoma innymi samolotami Lublin – R.X i R.XI[7][8]. W lipcu i sierpniu 1930 roku samolot eksponowano także na Międzynarodowej Wystawie Komunikacji i Turystyki w tym samym mieście (m.in. wraz z Lublinem R.XI, PWS-20T i Fokkerem F.VIIb/3m)[9]. Lublin R.IX nie został jednak przyjęty do eksploatacji w PLL LOT z powodu niższych osiągów niż używane przez LOT Fokkery F.VII/1m oraz Junkersy F.13 (szczególnie małej prędkości przelotowej), wymagając też bardziej czasochłonnej obsługi[5][10]. Z tego względu nie podjęto jego produkcji seryjnej, a jedyny zbudowany egzemplarz trafił do hangaru sterowcowego w Poznaniu, gdzie po kilku latach został skasowany[5].
Opis konstrukcji i dane techniczne
edytujLublin R.IX był jednosilnikowym, ośmiomiejscowym dwupłatem pasażerskim o konstrukcji mieszanej[5]. Kadłub tworzyła kratownica ze spawanych rur stalowych, pokryta płótnem[5][10]. Kabina załogi dwumiejscowa, odkryta, umieszczona powyżej i za znajdującą się w kadłubie ogrzewaną i wentylowaną kabiną pasażerską, wyposażoną w sześć foteli w dwóch szeregach wzdłuż okien[5][11]. Drzwi do kabiny pasażerskiej usytuowane były z lewej strony kadłuba[5].
Płaty prostokątne, dwudźwigarowe, trójdzielne, konstrukcji drewnianej z żebrami ze sklejki; do przedniego dźwigara kryte sklejką, dalej płótnem[12]. Płat górny o rozpiętości 17 metrów połączony był z dolnym (o rozpiętości 14 metrów) słupkami z kroplowych rur duralowych i stalowymi cięgnami o przekroju soczewkowym[12]. Środkowa część dolnego płata podparta była do kadłuba przy pomocy zastrzałów, zaś baldachim górnego płata wsparty był na kadłubie na zbudowanej z rur piramidce[13]. Cięciwa płatów wynosiła 2,6 metra[14]. Powierzchnia nośna skrzydeł wynosiła 76 m²[5]. Lotki na górnym płacie, ze skrzydełkami odciążającymi Avro[14]. Obciążenie powierzchni wynosiło 40,8 kg/m², zaś współczynnik obciążenia niszczącego miał wartość 8,5[5].
Długość samolotu wynosiła 12,1 metra, a wysokość 4,5 metra[5][11]. Masa własna wynosiła 1814 kg, masa użyteczna 1286 kg, zaś masa całkowita (startowa) 3100 kg[5][11]. Usterzenie klasyczne, drewniane, kryte płótnem, ze statecznikiem pionowym przestawialnym w locie, usztywnionym cięgnami oraz zastrzałami; stery otrzymały wyważenie aerodynamiczne[5]. Podwozie klasyczne – podwozie główne trójgoleniowe z rur stalowych, z amortyzatorami olejowo-powietrznymi firmy Aerol, a z tyłu drewniana płoza ogonowa, amortyzowana sznurem gumowym[5].
Napęd stanowił chłodzony powietrzem 9-cylindrowy silnik gwiazdowy Gnome-Rhône Jupiter o mocy nominalnej 336 kW (450 KM) przy 1900 obr./min, mocy startowej 353 kW (480 KM) i masie 380 kg, napędzający stałe, drewniane, dwułopatowe śmigło ciągnące o średnicy 4,2 metra[15]. Łoże silnika wykonane zostało z rur stalowych, osłona przodu kadłuba z blachy aluminiowej[15]. Obciążenie mocy wynosiło 6,4 kg/KM[5]. Zbiornik paliwa o pojemności 600 litrów umieszczony był w przodzie kadłuba za ścianą ogniową, z możliwością jego awaryjnego zrzutu[16]. Prędkość maksymalna na poziomie morza wynosiła 175 km/h, prędkość przelotowa 145 km/h, zaś prędkość minimalna 85 km/h[5][11]. Przelotowe zużycie paliwa wynosiło 120 litrów/h[16]. Maszyna osiągała pułap 4000 metrów z prędkością wznoszenia wynoszącą 3,5 m/s[5]. Samolot charakteryzował się rozbiegiem wynoszącym 100 metrów, zaś zasięg wynosił 700 km[5][11].
Malowanie
edytujPrototyp samolotu Lublin R.IX pomalowany był na kolor kremowy[16].
Uwagi
edytuj- ↑ Glass 2004 ↓, s. 196 i Cynk 1971 ↓, s. 280 podają, że subwencja wynosiła 50 000 złotych i pochodziła z LOPP.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Glass 2004 ↓, s. 315.
- ↑ a b Cynk 1971 ↓, s. 280.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 436.
- ↑ Majewski 2009 ↓, s. 149-150.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Glass 2004 ↓, s. 196.
- ↑ Majewski 2009 ↓, s. 150.
- ↑ a b c d e Majewski 2009 ↓, s. 152.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 280-281.
- ↑ NAC ↓.
- ↑ a b Majewski 2008 ↓, s. 37.
- ↑ a b c d e Cynk 1971 ↓, s. 281.
- ↑ a b Glass 2004 ↓, s. 190.
- ↑ Glass 2004 ↓, s. 190-191.
- ↑ a b Glass 2004 ↓, s. 191.
- ↑ a b Glass 2004 ↓, s. 196-197.
- ↑ a b c Glass 2004 ↓, s. 197.
Bibliografia
edytuj- Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company Limited, 1971. ISBN 0-370-00085-4.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze do 1939 r. T. 1. Sandomierz: Stratus, 2004. ISBN 83-916327-8-4.
- Mariusz Wojciech Majewski: Przemysł lotniczy w Lublinie 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo ZP, 2009. ISBN 978-83-61529-31-6.
- Mariusz Wojciech Majewski: Samoloty i zakłady lotnicze II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo ZP, 2008. ISBN 978-83-922944-5-0.
- Międzynarodowa Wystawa Komunikacji i Turystyki w Poznaniu. Narodowe Archiwum Cyfrowe. [dostęp 2020-04-25].
Linki zewnętrzne
edytuj- Sylwetka samolotu Lublin R.IX w serwisie samolotypolskie.pl. samolotypolskie.pl. [dostęp 2023-06-26]. (pol.).
- Sylwetka samolotu Lublin R.IX w serwisie «Уголок неба». airwar.ru. [dostęp 2023-06-26]. (ros.).