Lodzer Zeitung
Lodzer Zeitung (pierwotnie Łódzkie Ogłoszenia – Łodźer Anzeiger[1][2][3]) – periodyk wydawany w Łodzi w latach 1863[2]–1915[4]. Pierwsza gazeta wydawana w Łodzi[1].
 Łódzkie Ogłoszenia – Łodźer Anzeiger z 2 grudnia 1863 | |
| Częstotliwość |
od 1881 dziennik |
|---|---|
| Państwo | |
| Adres |
Łódź |
| Wydawca | |
| Tematyka |
informacyjna |
| Język | |
| Pierwszy numer |
1863 |
| Ostatni numer |
1915 |
| Redaktor naczelny |
Jan Petersilge (do 1905) |
| Średni nakład |
1863 rok – 300 egz. |
Pierwotnie nosiło nazwę Łódzkie Ogłoszenia – Łodźer Anzeiger i było czasopismem dwujęzycznym, polsko-niemieckim[1][2]. Pierwszy numer ukazał się 20 listopada?/2 grudnia 1863 roku[1][3] z inicjatywy naczelnika wojennego, pułkownika Aleksandra von Broemsena[1][5]. Założycielem i wydawcą pisma był Jan Petersilge[1][3], który pozwolenie na jego wydawanie uzyskał w 1863 roku w związku z wprowadzeniem stanu wojennego w Królestwie Polskim po wybuchu powstania styczniowego[2]. Czasopismo ukazywało się dwa razy w tygodniu, miało 4 strony małego formatu[1] i pełniło funkcję informatora o obowiązujących przepisach porządkowych, zarządzeniach władz, a także ogłoszeniach handlowych oraz prywatnych[1][2]. Druk gazety był finansowany przez niemieckich kupców i fabrykantów, a redakcja i ekspedycja gazety mieściła się początkowo przy Piotrkowskiej 11, a od połowy lat 70. XIX wieku pod numerem 18. przy tej samej ulicy[1]. Reprint pierwszego wydania ukazał się w grudniu 1888 roku (z okazji 25-lecia istnienia wydawnictwa) jako dodatek-wkładka do „Lodzer Zeitung”[3].
W 1865 roku Petersilge, kontynuując wydawanie pisma przekształcił je w gazetę niemiecką[1] i zmienił jej nazwę na Lodzer Zeitung – Gazeta Łódzka, w której istniał dział polski prowadzony przez Franciszka Rybkę[2]. Od 1865 do 1880 roku Lodzer Zeitung ukazywał się trzy razy[1][4], a od roku 1879 sześć razy w tygodniu[1]. W latach 1865–1867 prenumerata dla właścicieli domów w Łodzi była obowiązkowa[1].
W 1880 roku Jan Petersilge, dla pozyskania polskich czytelników, wprowadził stały polski dział[2], który w 1881 (na trzy miesiące) został przekształcony w tygodniowy, czterostronicowy dodatek ukazujący się pod nazwą „Gazeta Łódzka” redagowany przez prawnika, Wiktora Piątkowskiego z redakcją przy ulicy Piotrkowskiej 18[6]. Od maja 1881 roku, „Lodzer Zeitung” ukazywało się tylko w języku niemieckim[2]. Od 1881 do 1903 roku wydawany był jako dziennik, a od 1904 do 1915 roku dwa razy dziennie jako Morgen-Ausgabe oraz Abend-Ausgabe. W 1915 roku gazeta została zastąpiona przez Deutsche Lodzer Zeitung (1915–1918)[4].
Od początku powstania pisma do 1905 roku redaktorem odpowiedzialnym był Johann Petersilge, a po 31 lipca 1905 do zakończenia wydawania gazety, redaktorami odpowiedzialnymi byli kolejno: Roman Petersilge, Michael Petersilge, Woldemar Petersilge i Demetrius Petersilge[4].
Współwydawanymi dodatkami były[4]:
- 1901–1914: Weihnachts-Beilage der Lodzer Zeitung
- 1902: Tägliche Unterhaltungs-Beilage der Lodzer Zeitung
- 1903: Oster-Beilage der Lodzer Zeitung
- 1913–1914: Humoristische Beilage
- 1912, 1914: Neujahrs-Beilage der Lodzer Zeitung
- 1914: Beilege zur Lodzer Zeitung
Samoistnymi dodatkami gazety były[4]:
- 1881–1913: Belletristische Sonntags-Beilage
- 1910–1914: Frauen Zeitung
- 1906–1914: Lodzer Zeitung: Sonntags-Beilage zur Nummer...
- 1910–1913: Blätter für Literatur, Kunst und Wissenschaft
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m Rynkowska 1970 ↓, s. 125.
- ↑ a b c d e f g h Łódzka polska prasa [online], na podst. Dawid Lasociński, Ryszard Bonisławski, Michał Koliński Łódź. Przewodnik Turystyczny. Jerzy Wilmański Dzieje prasy łódzkiej, baedekerlodz.blogspot.com, 26 listopada 2012 [dostęp 2018-05-15] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-15].
- ↑ a b c d Łódzkie Ogłoszenia – Lodzer Anzeiger [online], Narodowy Uniwersalny Katalog Centralny, NUKAT [dostęp 2018-05-15].
- ↑ a b c d e f Lodzer Zeitung [online], Narodowy Uniwersalny Katalog Centralny, NUKAT [dostęp 2018-05-15] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-29].
- ↑ Marcin Michoń, Lodzer Zeitung (1863–1915) jako historyczne zwierciadło relacji społeczno-politycznych w Łodzi, 2019, DOI: 10.34697/2450-6095-SDPIPP-22-007 [dostęp 2021-11-09].
- ↑ Rynkowska 1970 ↓, s. 126.
Bibliografia
edytuj- Anna Rynkowska, Ulica Piotrkowska, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1970, ISBN 978-83-939822-4-0.