Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Kirgistanie
Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Kirgistanie – lista miejsc w Kirgistanie wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowioną na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętą przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972[1] i ratyfikowaną przez Kirgistan 3 lipca 1995 roku[2].
Obecnie (stan na koniec 2022 roku) na liście znajdują się trzy obiekty: dwa o charakterze dziedzictwa kulturowego i jeden o charakterze przyrodniczym[2].
Na kirgiskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Kirgistan zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa – znajdują się dwa obiekty (stan na koniec 2019)[2].
Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO
edytuj
Poniższa tabela przedstawia kirgiskie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:
- Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
- Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście[a] wraz z jej angielskim oryginałem[2];
- Położenie – miasto, obwód; współrzędne geograficzne;
- Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[4]:
- kulturowe (K),
- przyrodnicze (P),
- kulturowo–przyrodnicze (K,P);
- Rok wpisu – roku wpisu na listę;
- Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
Wpisy transgraniczne
| Nr ref. | Obiekt | Zdjęcie | Położenie | Typ | Rok | Opis |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1230 | Święta Góra Sułajman Too Sulaiman-Too Sacred Mountain |
|
Osz Obwód oszyński 40°31′50,0″N 72°47′02,0″E/40,530561 72,783889 |
K (iii)(vi) |
2009 | Góra (1100 m n.p.m.) w kotlinie Fergańskiej, otoczona czcią od 1500 lat – na jej zboczach i pięciu szczytach znajduje się wiele miejsc kultu, a ściany jaskiń pokrywają liczne petroglify przedstawiające ludzi, zwierzęta oraz formy geometryczne[5]. |
| 1442 | Jedwabny Szlak: sieć dróg w korytarzu Chang’an–Tienszan Silk Roads: the Routes Network of Chang'an-Tianshan Corridor |
|
Obwód czujski 42°48′07″N 75°12′12″E/42,801944 75,203333 |
K (ii)(iii)(v)(vi) |
2014 | Odcinek rozległej sieci dróg Jedwabnego Szlaku o długości 5 tys. km, biegnący z Xi’an (dawnej stolicy Chin za panowania dynastii Han i Tang) do Siedmiorzecza w Azji Środkowej, który powstał w okresie od II p.n.e. do I w. n.e. i był w użyciu do XVI w.[6] Wpis transgraniczny wraz z Chinami i Kazachstanem obejmuje 33 miejsca położone wzdłuż szlaku, m.in. ośrodki miejskie i dworskie, osady handlowe, świątynie buddyjskie, starożytne drogi, zajazdy pocztowe, przełęcze, wieże strażnicze, odcinki Wielkiego Muru, fortyfikacje, grobowce i budowle sakralne[6]. Na terenie Kirgistanu wpis obejmuje trzy miasta: Balasagun, Newaket i Sujab[6]. |
| 1490 | Zachodni Tienszan Western Tien-Shan |
|
Obwód dżalalabadzki 41°52′25″N 71°56′14″E/41,873611 71,937222 |
P (x) |
2016 | Wpis transgraniczny wraz z Kazachstanem i Uzbekistanem obejmuje obszar zachodniego Tienszanu o zróżnicowanym krajobrazie i wyjątkowo bogatej florze i faunie[8]. Na terenie Kirgistanu wpis obejmuje trzy obszary chronione: Sary-Czelekskij gosudarstwiennyj biosfiernyj zapowiednik, Biesz-Aralskij gosudarstwiennyj zapowiednik i Padysza-Ataskij gosudarstwiennyj biosfiernyj zapowiednik[8]. |
Obiekty na kirgiskiej liście informacyjnej UNESCO
edytuj Poniższa tabela przedstawia obiekty na kirgiskiej liście informacyjnej UNESCO:
- Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
- Obiekt – polskie nazwa obiektu wraz z jej angielskim oryginałem na kirgiskiej liście informacyjnej[2];
- Położenie – miasto, prowincja; współrzędne geograficzne;
- Typ – klasyfikacja według zgłoszenia[4]:
- kulturowe (K),
- przyrodnicze (P),
- kulturowo–przyrodnicze (K,P);
- Rok wpisu – roku wpisu na listę informacyjną;
- Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
| Nr ref. | Obiekt | Zdjęcie | Położenie | Typ | Rok | Opis |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1512 | Sajmałuu-Tasz Saimaly-Tash Petroglyphs |
|
Obwód dżalalabadzki 41°10′50″N 73°48′50″E/41,180667 73,814000 |
K (iii)(iv)(vi) |
2001 | Rezerwat przyrody Sajmałuu-Tasz w Kotlinie Fergańskiej, w którym znajduje się jedno z największych skupisk petroglifów na świecie[9]. Odkryto tu ok. 10 tys. rysunków z III–II tysiąclecia p.n.e. – epoki neolitu i brązu[9]. |
| 5518 | Miejsca przy Jedwabnym Szlaku w Kirgistanie Silk Roads Sites in Kyrgyzstan |
|
Obwód naryński Obwód czujski Obwód issykkulski Obwód tałaski Obwód dżalalabadzki Obwód oszyński |
K (ii)(iii)(iv)(v)(vi) |
2010 | Wpis obejmuje 6 obszarów na terenie całego Kirgistanu, m.in. karawanseraj Tasz Rabat i zabytkowe miasto Özgön[10]. |
Uwagi
edytuj- ↑ Nazwy podane za Polskim Komitetem ds. UNESCO[3].
- ↑ Współrzędne podane według informacji zawartych w propozycji wpisu na listę[7].
Przypisy
edytuj- ↑ UNESCO: Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage. [dostęp 2020-10-13]. (ang.).
- ↑ a b c d e UNESCO: Kyrgyzstan. [dostęp 2020-10-13]. (ang.).
- ↑ Polski Komitet ds. UNESCO: Kirgistan. [dostęp 2020-10-13]. (pol.).
- ↑ a b UNESCO: The Criteria for Selection. [dostęp 2020-10-13]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Sulaiman-Too Sacred Mountain. [dostęp 2020-10-13]. (ang.).
- ↑ a b c UNESCO: Silk Roads: the Routes Network of Chang'an-Tianshan Corridor. [dostęp 2020-10-13]. (ang.).
- ↑ Nomination DossierWestern Tien-Shan – Proposal for inscription onTHE UNESCO WORLD CULTURAL AND NATURAL HERITAGE LIST. s. 4. [dostęp 2010-10-13].
- ↑ a b UNESCO: Western Tien-Shan. [dostęp 2020-10-13]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Saimaly-Tash Petroglyphs. [dostęp 2020-10-13]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Silk Roads Sites in Kyrgyzstan. [dostęp 2020-10-13]. (ang.).