Lipki Wielkie

wieś w województwie lubuskim

Lipki Wielkie (niem. Lipke[4][5]) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie gorzowskim, w gminie Santok.

Lipki Wielkie
wieś
Ilustracja
Lipki Wielkie z lotu ptaka
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

gorzowski

Gmina

Santok

Liczba ludności (2011)

1242[2]

Strefa numeracyjna

95

Kod pocztowy

66-431[3]

Tablice rejestracyjne

FGW

SIMC

0186654

Położenie na mapie gminy Santok
Mapa konturowa gminy Santok, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Lipki Wielkie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Lipki Wielkie”
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Lipki Wielkie”
Położenie na mapie powiatu gorzowskiego
Mapa konturowa powiatu gorzowskiego, blisko prawej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Lipki Wielkie”
Ziemia52°43′32″N 15°31′52″E/52,725556 15,531111[1]

W latach 1945–1954 i 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Lipki Wielkie. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lipki Wielkie. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.

Rys historyczno-turystyczny

edytuj
 
Kościół w Lipkach Wielkich
 
Budynek dawnej szkoły

Wieś została założona w 1580 roku (na terenie zwanym "Lybky") w ramach posiadłości rodziny von Rülicke z Gralewa. W 1620 r. wzmianki o nowej wsi o nazwie "Lipke". W XVII w. zbudowano pałac. Pod koniec XVII w. istniał we wsi kościół. Na miejscu tego szachulcowego budynku na pocz. XX wieku wybudowano nowy Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Lipkach Wielkich, istniejący do dzisiaj.

W XIX w. wieś silnie rozwijała się, głównie dzięki dobremu położeniu komunikacyjnemu na trasie z Drezdenka do Skwierzyny. Od 1861 r. była tu samodzielna parafia ewangelicka. Istniały tu też dwa młyny, karczma. Przed I wojną światową Lipki były najludniejszą wsią powiatu gorzowskiego. W 1929 r. przez połączenie gmin Lipki Stare, Lipki Nowe, Kurzelewo i Pomianowice powstała gmina Lipke. We wsi był urząd pocztowy i urząd stanu cywilnego, a od 1935 r., gdy uruchomiono połączenie kolejowe Skwierzyna-Krzyż, w miejscowości funkcjonował dworzec kolejowy.

W latach 1940–45 we wsi znajdował się obóz jeniecki podległy Stalagowi III C w Drzewicach. Do 1942 r. przebywało w nim ok. 500 jeńców polskich, od połowy 1942 r. byli tam jeńcy francuscy.

Wieś została zajęta przez wojska radzieckie 29 stycznia 1945 r. W wyniku II wojny światowej miejscowość włączono do Polski, jej dotychczasowi mieszkańcy zostali wysiedleni do Niemiec.

Głównymi atrakcjami turystycznymi Lipek Wielkich są: neobarokowy kościół parafialny z 1911 r., kaplica cmentarna z przełomu XIX i XX w. oraz pałac z XVII wieku (przebudowany w latach 1961-3 i przekształcony w Ośrodek Szkolno-Wychowawczy) otoczony parkiem zdominowanym przez drzewostan liściasty (prawie 30 gatunków drzew i krzewów).

Lipki Wielkie są położone na granicy Puszczy Noteckiej. W zachodniej części wsi znajduje się lądowisko wraz z Leśną Bazą Lotniczą im. Janusza Kacprowskiego, pod zarządem Nadleśnictwa Karwin. W bazie stacjonują samoloty PZL M18 Dromader mające na celu gaszenie pożarów w okolicznych lasach. Janusz Kacprowski, którego imię nosi Baza Lotnicza, był jej kierownikiem w latach 1991–1996.

Działa tu klub piłkarski Ludowy Klub Sportowy „Polonia” Lipki Wielkie założony w 1946 roku i występujący w gorzowskiej klasie okręgowej.

Zobacz też: Lipki, Lipki Małe, gmina Lipki Wielkie

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 68780
  2. Wieś Lipki Wielkie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-07-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 664 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. Lipke. [dostęp 2021-09-24]. (niem.).
  5. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)

Bibliografia

edytuj
  • Robert Piotrowski: Dzieje Santoka – gród, wieś i okoliczne miejscowości. Santok: Fundacja Ochrony Przyrody i Dóbr Historycznych Ziemi Santockiej oraz Urząd Gminy w Santoku, 2007, s. 157. ISBN 978-83-927055-0-5.
  • pr. zbior.: 60 lat Szkoły w Lipkach Wielkich. Lipki Wielkie: Zespół Szkół w Lipkach Wielkich, 2005, s. 10-11.