Linia kolejowa Sztutowo – Nowa Karczma

Linia kolejowa Sztutowo – Nowa Karczma – funkcjonująca w roku 1945 oraz w latach 1948-1953 wąskotorowa linia kolejowa.

Linia

Sztutowo – Nowa Karczma
Dane podstawowe
Zarządca	Wehrmacht (1945) Polskie Koleje Państwowe (1948-1953)
Długość	ok. 38 km
Rozstaw szyn	750 mm
Dawny szlak kolejki między Przebrnem i Krynicą Morską. Resztki podkładów leżą w trawie na wydmie.
Historia
Lata budowy	styczeń-kwiecień 1945
Rok otwarcia	kwiecień 1945
Rok włączenia do PKP	maj 1945
Rok zawieszenia ruchu	1945-1948 (przed odbudową) wrzesień 1953 (po odbudowie)
Rok likwidacji	1965
Przebieg Legenda eksploatowana / istniejąca   zlikwidowana / rozebrana lub planowana kolej metro lub kolej lekka stacja kolejowa/stacja metra przystanek stacja bez ruchu pasażerskiego ładownia, posterunek ruchu itp przystanek częściowo używany koniec linii odcinek odcinek w tunelu odcinek na estakadzie wiadukt most tunel pod wodą zmiana kilometrażu granica państwowa / inna mijanka przejazd kolejowo-drogowy przeprawa promowa     odcinek zelektryfikowany   0,0 Sztutowo → Stegna 5 Kąty Rybackie 7 Ptaszków 21,2 Łysica (od 1958 r. Krynica Morska) Nowa Karczma Granica państwa

Historia

Linia była budowana od końca stycznia do połowy kwietnia 1945 r. przez saperów Wehrmachtu. Punktem docelowym miały być okolice Alttief w pobliżu portu Pillau na terenie obecnego obwodu królewieckiego. Do budowy wykorzystano materiał z rozbieranych linii i bocznic kolejek żuławskich. Linię wyprowadzono ze stacji w Sztutowie i poprowadzono przez las w kierunku Kątów Rybackich, gdzie tor zbliżał się do wybrzeża. Na dalszym odcinku trasa wiodła równolegle do brzegu skręcając miejscami głębiej w las. Na znacznej długości poprowadzono ją jednak grzbietem nadmorskich wydm. Pomiędzy Kątami Rybackimi i Skowronkami zbudowano trzy mosty nad rowami przeciwczołgowymi. Ogółem Niemcy zdążyli wybudować około 50 km toru, który na całej długości był wykorzystywany jedynie przez kilkanaście dni. W trakcie zaciętych walk z Armią Czerwoną na przełomie kwietnia i maja 1945 infrastruktura została w znacznym stopniu zniszczona.

Po przejęciu administracji przez władze polskie podjęto decyzję o odbudowie odcinka Sztutowo – Krynica Morska. Do 1948 r. odbudowano mosty nad rowami przeciwczołgowymi, naprawiono miejscami podmyty albo zasypany tor i rozpoczęto przewozy na potrzeby Marynarki Wojennej, która wówczas przejęła z rąk sowieckich bazy w Skowronkach i Krynicy Morskiej. Wybudowana pospiesznie i ze słabych materiałów linia przysparzała wielu problemów. Po ukończeniu budowy szosy biegnącej wzdłuż Mierzei kolejka okazała się nieprzydatna i we wrześniu 1953 r. rozpoczęto jej rozbiórkę. Pozostawiono wówczas jedynie odcinek o długości ok. 3,5 km od Krynicy Morskiej w stronę Nowej Karczmy, który przetrwał do około 1965 r. Do dziś można spotkać na trasie pojedyncze podkłady i inne elementy nawierzchni kolejowej.

Tabor

Na linii ze względu na ochronę lasów nadmorskich nigdy nie stosowano trakcji parowej.

• Do budowy i obsługi linii Wehrmacht dysponował czteroosiowymi lokomotywami spalinowymi typu HF 200 D o mocy 200 KM.
• W pierwszym okresie po odbudowie linii przez władze polskie stosowano trakcję konną, jednakże ze względu na trudny profil przysparzało to licznych kłopotów.
• W 1950 roku sprowadzono z Kolei Jabłonowskiej z Warszawy dwie trzyosiowe lokomotywy o mocy 100 KM. Pojazdy te okazały się bardzo awaryjne, co było jednym z czynników, które przesądziły o likwidacji linii.

Bibliografia

• Roman Witkowski: Koleje Wąskotorowe na Żuławach, Kolpress, 2009.
• Roman Witkowski: Koleje Wąskotorowe na Żuławach Wiślanych – cykl artykułów w miesięczniku „Świat Kolei” nr: 2/2007, 8/2007, 12/2007, 3/2008, 9/2008 i 11/2008.
• „Wykaz Odległości Taryfowych Kolei Żelaznych” (POUFNE) z 1950 r.