Linia kolejowa Stegna Gdańska – Nowy Dwór Gdański Wąskotorowy

Linia kolejowa Stegna Gdańska – Nowy Dwór Gdański Wąskotorowy – funkcjonująca od 1905 roku wąskotorowa linia kolejowa stanowiąca fragment sieci Gdańskiej Kolei Dojazdowej.

Linia kolejowa

Stegna Gdańska – Nowy Dwór Gdański Wąskotorowy
Dane podstawowe
Zarządca	PTMKŻ
Tabela SRJP	457
Długość	15,1 km
Rozstaw szyn	750 mm
Pociąg ŻKD wjeżdża na most obrotowy w Rybinie.
Przebieg Legenda eksploatowana / istniejąca   zlikwidowana / rozebrana lub planowana kolej metro lub kolej lekka stacja kolejowa/stacja metra przystanek stacja bez ruchu pasażerskiego ładownia, posterunek ruchu itp przystanek częściowo używany koniec linii odcinek odcinek w tunelu odcinek na estakadzie wiadukt most tunel pod wodą zmiana kilometrażu granica państwowa / inna mijanka przejazd kolejowo-drogowy przeprawa promowa     odcinek zelektryfikowany   ← Prawy Brzeg Wisły – Sztutowo → 0,0 Stegna Gdańska 501 Stegna, ul. Gdańska 2,0 Popowo (od 1953 r.) 3,4 Popowo (do 1945 r.) 4,5 Rybina most obrotowy nad Szkarpawą 5,0 przystanek n.ż. most nad Linawą 6,7 Tujsk 8,7 przystanek n.ż. 10,8 Cyganek 11,8 przystanek n.ż. 502 Nowy Dwór Gd., ul. Morska 13,1 przystanek n.ż. most nad Tugą → Malbork Kałdowo Wąskotorowy 24,647 15,1 Nowy Dwór Gd. Wąsk./Nowy Dwór Gd. ← Lichnowy ← Malbork Kałdowo Wąskotorowy 256 ↓ Szymankowo

Historia

Linia została wybudowana jako fragment większej sieci połączeń wąskotorowych na Żuławach przez spółkę Westpreußische Kleinbahnen Aktien-Gesellschaft (WKAG - Zachodniopruskie Koleje Lokalne Spółka Akcyjna). Odcinek Stegna - Rybina otwarto dla ruchu towarowego 1 października 1905 r. Na początku 1906 r. ukończono prace przy moście obrotowym w Rybinie i z dniem 1 maja 1906 r. uruchomiono ruch pasażerski na całej trasie. Dzięki temu uzyskano połączenie z linią normalnotorową Nowy Dwór Gdański - Szymankowo oraz siecią kolejek na południe od Nowego Dworu eksploatowanych przez Allgemeine Deutsche Kleinbahn-Gesellschaft (ADKG - Ogólnoniemiecka Spółka Małych Kolei).

W sumie na linii znajdowały się wówczas trzy mosty obrotowe (w Rybinie na Szkarpawie, pod Tujskiem na Linawie i przed Nowym Dworem na Tudze). Pod zarządem WKAG linia funkcjonowała do 1945 roku, kiedy to wycofujące się wojska niemieckie rozebrały odcinek Stegna – Rybina, zniszczyły mosty i doprowadziły do zalania znacznej części Żuław.

W latach 1945–1948 prowadzono prace melioracyjne oraz naprawy zniszczonych obiektów inżynieryjnych i torów. Odbudowano most obrotowy w Rybinie, a mosty na Linawie koło Tujska i na Tudze przed Nowym Dworem przebudowano na stałe. W tym drugim przypadku wiązało się to z dość znacznym podniesieniem niwelety torowiska. Pierwszy pociąg wyruszył na trasę pod koniec 1948 r.

Prawobrzeżna część Gdańskiej Kolei Dojazdowej funkcjonowała w strukturach PKP do 1996 r. Od 15 sierpnia 2002 r. ruch na odcinkach Stegna - Nowy Dwór Gdański Wąskotorowy oraz Prawy Brzeg Wisły – Stegna – Sztutowo odbywa się pod szyldem Żuławskiej Kolei Dojazdowej.

Most obrotowy w Rybinie jest jednym z trzech obrotowych mostów kolejowych w Polsce. Dodatkowo jako jedyny jest regularnie wykorzystywany (obracany).

Bibliografia

• Bogdan Pokropiński: Koleje Wąskotorowe Polski Północnej CIBET, 2000
• Roman Witkowski: Koleje Wąskotorowe na Żuławach, Kolpress, 2009
• Roman Witkowski: Koleje Wąskotorowe na Żuławach Wiślanych - cykl artykułów w miesięczniku "Świat Kolei" nr: 2/2007, 8/2007, 12/2007, 3/2008, 9/2008 i 11/2008