Leukoplakia
Leukoplakia (rogowacenie białe, łac. leukoplakia) – zmiana przedrakowa[1] w obrębie błony śluzowej najczęściej jamy ustnej charakteryzująca się obecnością białych plam lub smug na powierzchni błony śluzowej. Ścisła definicja WHO określa leukoplakię następująco: określenie kliniczne do opisu białych plam o niejasnym ryzyku, wtedy gdy inne specyficzne choroby, jednostki i zmiany przednowotworowe zostały wykluczone[2].
| Leukoplakia | |
| |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 | |
|---|---|
Przyczyny
edytujEtiologia leukoplakii jest wieloczynnikowa, miejscowa. Wiąże się przede wszystkim z używaniem tytoniu (palenie i żucie). Innym są: żucie betelu, przewlekła kandydoza jamy ustnej, dieta uboga w świeże owoce i warzywa, spożycie alkoholu etylowego, a także słaba higiena jamy ustnej[3][4]. Zaobserwowano niewielki związek części przypadków z zakażeniem ludzkim wirusem brodawczaka (HPV)[4].
Obraz mikroskopowy
edytujZmiany są wynikiem rogowacenia nierogowaciejącego nabłonka jamy ustnej lub nadmiernego rogowacenia skeratynizowanej (hyperkeratoza) błony śluzowej jamy ustnej oraz zgrubienia jego warstwy kolczystej.
Obraz kliniczny
edytujMakroskopowo obserwuje się białawe, gładkie lub szorstkie, matowe, dobrze odgraniczone zgrubienie na błonie śluzowej czerwieni wargi dolnej, policzka lub podniebienia. Podział kliniczny jest na zmiany homogenne (jednorodne, zwykle mikroskopowo bez obserwowanej dysplazji nabłonka) oraz niehomogenne (niejednorodne, zwykle dysplazja jest obserwowana).
Zmiany mogą być pojedyncze lub wieloogniskowe, a nawet rozlane. Najczęściej występują u starszych mężczyzn w piątej-siódmej dekadzie życia. 3-6% zmian transformuje w raka płaskonabłonkowego. Zmiany o podobnym charakterze dotyczyć mogą niekiedy narządów płciowych – skóry prącia, sromu i szyjki macicy.
Diagnostyka różnicowa
edytujCelem uznania zmiany za leukoplakię należy wykluczyć inne kliniczne podobne jednostki, są to m.in.: kandydoza, oparzenie chemiczne (np. przez ssanie aspiryny), leukodema, liszaj płaski, zmiany lichenoidalne, toczeń rumieniowaty, przygryzanie śluzówki (morsicatio buccarum), łuszczyca, białe znamię gąbczaste, keratozy (np. zmiany urazowe przewlekłe), język geograficzny, leukoplakia włochata[4]. Leukoplakię należy różnicować z dwoma podobnymi stanami:
- leukoplakią włochatą (ang. hairy leukoplakia) – występuje najczęściej u mężczyzn zakażonych wirusem HIV, w szczególności palących papierosy[5]. Zmiany mają włochatą lub pomarszczoną powierzchnię i związane są z zakażeniem wirusem Epsteina-Barr (EBV). Nie ma ryzyka transformacji nowotworowej;
- leukoplakią brodawkowatą (leukoplakia verrucosa) – pomarszczone zmiany, często nawracające i przechodzące w raka płaskonabłonkowego.
Przypisy
edytuj- ↑ K. Ishida, S. Ito, N. Wada, H. Deguchi i inni. Nuclear localization of beta-catenin involved in precancerous change in oral leukoplakia.. „Mol Cancer”. 6, s. 62, 2007. DOI: 10.1186/1476-4598-6-62. PMID: 17922924.
- ↑ Adel K. El-Naggar i inni, WHO classification of head and neck tumours.
- ↑ Mikko Nieminen, Mikko Salaspuro, Local Acetaldehyde—An Essential Role in Alcohol-Related Upper Gastrointestinal Tract Carcinogenesis, „Cancers”, 10 (1), 2018, s. 11, DOI: 10.3390/cancers10010011, ISSN 2072-6694, PMID: 29303995, PMCID: PMC5789361 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
- ↑ a b c Dominik Radzki i inni, Human papillomavirus and leukoplakia of the oral cavity: a systematic review, „Advances in Dermatology and Allergology/Postępy Dermatologii i Alergologii”, 38 (1), 2021, DOI: 10.5114/ada.2021.107269, ISSN 1642-395X [dostęp 2021-11-16] (ang.).
- ↑ Hairy Leukoplakia: eMedicine Dermatology [online] [dostęp 2010-02-04].
Bibliografia
edytuj- V. Kumar, R.S. Cotran, S.L. Robbins: Patologia Robbinsa. Urban & Partner, 2005. ISBN 0-7216-9274-5.
- J. Groniowski, S. Kruś: Podstawy patomorfologii: podręcznik dla studentów medycyny. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1984. ISBN 83-200-0765-8.
- Stefania Jabłońska: Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005. ISBN 83-200-3367-5.
