Lesica (województwo dolnośląskie)
Lesica (niem. Freiwalde[5])– wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Międzylesie.
| wieś | |
 Kościół św. Marcina w Lesicy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
540-620[2] m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
43[3] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-530[4] |
| Tablice rejestracyjne |
DKL |
| SIMC |
0853777 |
Położenie na mapie gminy Międzylesie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°08′53″N 16°36′00″E/50,148056 16,600000[1]
| |
_-_view.JPG)
Położenie
edytujLesica to wieś łańcuchowa położona w południowo-zachodniej Polsce, w południowej części Gór Bystrzyckich, w dolinie Jelonika, na wysokości około 540–620 m n.p.m., około 5 km na zachód, od centrum miejscowości Międzylesie[2].
Podział administracyjny
edytujW latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Historia
edytujWieś do 1945 roku nosiła nazwę "Freiwalde"[2]. Ludność w tym rejonie pojawiła się dość wcześnie, najstarsze ślady działalności człowieka w okolicach obecnej wsi sięgają XIX-XVIII stuleciu p.n.e., okresu kultury pucharów dzwonowatych[2]. Z tego okresu pochodziła znaleziona w okolicy Lesicy ochronna płytka naramienna jaką zakładali na ramię łucznicy plemion pastersko-wojowniczych[2]. W późniejszym okresie okoliczne tereny wchodziły w skład państewka śnielińskiego, a w XIII wieku były w granicach Hrabstwa kłodzkiego[2]. Wieś powstawała w okresie od 1564 do1590 roku, w okresie sporów granicznych między panami kłodzkimi a czeskimi[2]. W wyniku sporów powstały dwie osady, na lewym brzegu powstała osada von Tschirnhausów, zwana "Grenzdorf" a na prawym brzegu Jelonika cesarski nadleśniczy Leonhardt von Veldhammer założył osadę "Frewald" zwaną również Neurosenthal[2]. Podział na dwie osady "Frewald" i "Grenzdorf" utrzymywał się przez kilka lat jednak obie osady funkcjonowały razem, a potem połączyły się w jedną wieś[2]. W XVI wieku lewobrzeżna część Lesicy związana była z majątkiem rycerskim braci Dawida i Michała Tschirnhausów i wchodziła w skład dóbr międzyleskich. Do 1684 roku wieś była królewszczyzną, później stała się własnością prywatną[2]. W XVII wieku we wsi było już wolne sołectwo[2]. W wojnie trzydziestoleniej wieś poniosła nieznaczne zniszczenia. W 1747 roku właścicielem był hrabia won Althann, we wsi mieszkało, 9 kmieci, 36 zagrodników i chałupników a w 1765 roku we wsi mieszkał, 1 kmieć, 13 zagrodników i 18 chałupników[2]. W XVIII wieku po wojnach śląskich, wieś przeżywała rozwój gospodarczy, związany z wyrobem tkanin. Rozwinęło się rzemiosło związane z wyrobem tkanin i rolnictwo, które stanowiły do końca XVIII wieku podstawowe źródło utrzymania[2]. W 1787 roku obie części należały do E. von Muldnera, we wsi mieszkało wówczas 49 zagrodników i chałupników oraz 13 płócienników. Wieś była dobrze rozwinięta, posiadała chałupnicze warsztaty tkackie, kościół, młyn wodny, szkołę, a w części obejmującej wolne sołectwo: działał folwark i potażarnia[2]. Działania wojen napoleońskich wieś ominęły. W 1825 roku właścicielami poszczególnych części byli hrabia von Magnis i hrabia von Paucke. W 1840 roku wieś należała do księżnej Marianny Orańskiej. W 1840 roku we wsi było 95 budynków, kościół, szkoła katolicka, gorzelnia, młyn wodny, 27 warsztatów tkackich i wolne sołectwo, które należało do Schwerzera[2]. Do Lesicy należały dwie kolonie: "Neuwalbe" i "Hirschenhauser", leżąca powyżej wsi na zachodnim zboczu Żelaznej Góry. W połowie XIX wieku wieś przeżywa kryzys spowodowany rewolucją przemysłową i upadkiem tkactwa. W 1849 roku w pobliżu myśliwskiego zameczku cesarskiego zbudowano neoklasycystyczną kaplicę św. Anny. W 1865 roku częściowo spłonął miejscowy kościół. W drugiej połowie XIX wieku Lesica była znanym ośrodkiem turystycznym i pielgrzymowym. Pielgrzymi udawali się do miejscowego kościoła, gdzie oddawali cześć św. Leonardowi. W Lesicy znajdował się most nad Dziką Orlica i działało przejście graniczne, przez które prowadziła droga do przełomu Dzikiej Orlicy w Górach Orlickich położonego w Rezerwacie przyrody Ziemska brama czes. Zemska brana. Sołtysi założyli we wsi gospodę, którą w późniejszym czasie zamieniono na schronisko. Druga gospoda powstała na wysokości 660 m n.p.m. w przysiółku Hirschenhauser liczącym 10 zagród. Pod koniec XIX wieku w tej części Gór Bystrzyckich wiodła popularna trasa wycieczkowa. W okresie międzywojennym ruch turystyczny zdecydowanie zmalał a wieś zaczęła się wyludniać. Od 1945 roku przez kilkanaście lat w Lesicy mieściła się strażnicę WOP. Po II wojnie światowej w Lesicy osiedlono repatriantów, ale proces wyludniania trwał nadal. W 1978 roku we wsi były 24 gospodarstwa rolne.
Charakterystyka
edytujStara, śródgórska, niewielka, przygraniczna, wieś łańcuchowa, rozciągnięta na przestrzeni 2,4 km, o luźnym układzie zabudowań, ulokowana w górskiej dolinie nad rzeką Jelonik[2]. Zabudowa wsi składa się z budynków gospodarczych i mieszkalnych rozlokowanych na wysokości od 540 do 620 m n.p.m. po obu stronach drogi. Jest to wieś zanikająca, większość zabudowań jest w złym stanie a wiele domów przestało już istnieć - zostały po nich ruiny lub tylko fundamenty. Przez wieś przepływa potok górski i przebiega droga lokalna Międzylesie - Niemojów[2]. Jest to wieś o charakterze rolniczym. Wokół wsi rozciągają się rozległe użytki rolne i półdzikie górskie łąki, leżące głównie na zboczach doliny. W bliskim otoczeniu nie występują lasy, niewielkie pasy zieleni, złożone głównie z drzew i krzewów liściastych, występują w formie przydomowych nasadzeń, oraz wzdłuż potoku i miedz. Od południowego wschodu nad wsią dominuje wzniesienie Bochniak, a od północy bezimienne wzgórze (665,8 m n.p.m.) w kształcie rozległego wału ułożonego równolegle do wsi. We wsi zachowało się kilka zabudowań gospodarskich z przełomu XVIII i XIX wieku, o wyraźnych wpływach czeskich, kościół p.w. św. Marcina z początku XVIII wieku, ruiny wolnego sołectwa z XVII wieku, kilka figur obok kościoła powstałych w tzw. warsztacie lesickim oraz budynki po byłej strażnicy Wojsk Ochrony Pogranicza (WOP)[2].
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest obiekt[6]:
- Kościół św. Marcina w Lesicy, filialny z XVII-XVIII w.
Ciekawostki
edytuj- W 1864 roku rozparcelowano wolne sołectwo
- W 1865 roku częściowo spłonął miejscowy kościół
- Malowidło na jednej z chorągwi w kościele przedstawia pożar kościoła w 1895 roku
Inne
edytuj- W dawnym przysiółku powyżej wsi zachowała się leśniczówka
- Z 1631 roku pochodzi wzmianka, która wymienia w Lesicy drewnianą kaplicę, z dwoma dzwonami.
Godne odwiedzenia
edytuj- Kościół św. Marcina z 1706 r.
- - ołtarz główny z 2. połowy XVIII w. z obrazem patrona
- - chrzcielnica z piaskowca (Anno 1611)
- - kilka figur obok kościoła powstałych w tzw. warsztacie lesickim.
- - polichromie z 1848 roku mistrza Rungego z Ratyzbony, rokokowy ołtarz główny oraz obraz św. Leonarda w bocznym ołtarzu.
- Ruiny wolnego sołectwa z XVII w.
- Kamienna figura Trójcy świętej z XVIII w.
- Przełom Dzikiej Orlicy – Ziemska Brama w Czechach
- Krzyż kamienny z wykutą inskrypcją i datą 18.10.1628 stojący przy drodze do Międzylesia. Krzyż określany jest często jako tzw. krzyż pokutny, jest to jednak nieporozumienie wynikające z nieuprawnionego identyfikowania wszystkich starych kamiennych krzyży jako krzyży pokutnych (pojednania). W rzeczywistości jest to krzyż pamiątkowy upamiętniający wydarzenie opisane w inskrypcji czyli śmierć 19-letniego młodzieńca w dniu 18.10.1628 r. W XVII w. prawo dające możliwość zawarcia umowy kompozycyjnej (pojednawczej) pomiędzy zabójcą a rodziną zabitego, w której zabójca był czasem zobowiązany również do ufundowania krzyża nazywanego pokutnym czy pojednawczym, już nie obowiązywało.
- Budynki dawnej strażnicy WOP.
- Leśniczówka oraz kilkanaście domów z XIX w.
- Tron Łaski, figura z 1677 r.[7]
Turystyka
edytujPrzez wieś prowadzą szlaki turystyczne[8]:
żółty – prowadzący z Międzylesia na Przełęcz Spaloną,
zielony – prowadzący wzdłuż granicy z Masywu Śnieżnika do Niemojowa.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 67267
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 14: Góry Bystrzyckie i Orlickie. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, s. 127-129. ISBN 83-7005-340-8.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 655 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ M. Choroś, Ł. Jarczak, Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska, Opole 1995, s. 65.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 77. [dostęp 2012-08-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 marca 2017)].
- ↑ Tron Łaski z 1677 r. w Lesicy. kapliczki.org.pl, 2018. [dostęp 2020-12-04].
- ↑ Mapa szlaków turystycznych. [dostęp 2018-03-23].
Bibliografia
edytuj- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 14: Góry Bystrzyckie i Orlickie. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, ISBN 83-7005-340-8.
- M. Gałowski, Przewodnik turystyczny. Góry Bystrzyckie i Orlickie, Ofic. Wydawnicza "Brama", Kłodzko 2007 ISBN 978-83-60549-04-9.
- A. Krzemińska, Przemijające krajobrazy - przykościelne cmentarze gminy Międzylesie, Wyd. Wydawnictwo U. Przyr., Wrocław 2008 ISBN 978-83-60574-51-5.
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. T.14. Góry Bystrzyckie, Góry Orlickie, red. M. Staffy, Wyd. PTTK "Kraj", Warszawa-Kraków.ISBN 83-7005-340-8.
- B. Stecki, Przewodnik turystyczny z mapą Gminy Międzylesie. Międzylesie i okolice, Wyd. 1, BiS, Wrocław 2004 ISBN 83-85773-77-0.