Leseferyzm
Leseferyzm (fr. laissez faire – pozwólcie działać; laissez passer – pozwólcie przechodzić, laissez aller) – sformułowany przez francuskich fizjokratów, ale najpełniej zrealizowany w dziewiętnastowiecznej Wielkiej Brytanii pogląd filozoficzno-ekonomiczny głoszący wolność jednostki w wymiarze społeczno-ekonomicznym.
Opis
edytujZa popularyzatora[1] tego określenia uznaje się Vincenta Gournaya, nauczyciela ekonomii Jacquesa Turgota. Wyrażało ono dążenie do wolności gospodarowania oraz wyzwolenie z wszelkich zależności feudalnych. Rola państwa miała być ograniczona do roli nocnego stróża, który miał strzec fundamentalnych zasad wolności gospodarowania i prywatnej własności. Rozumowanie leseferystów nie jest oparte na założeniu, że każdy człowiek kieruje się tylko zasadą korzyści materialnej (homo oeconomicus)[2]. Korzyścią, jaką chce osiągnąć człowiek, jest usunięcie pewnego dyskomfortu, który może mieć różny charakter (chęć posiadania, świadomość trwania innej osoby w niedostatku, nieznanie swojego miejsca na ziemi i wiele innych). Zespół poglądów leseferystów związany był ściśle z oświeceniowymi koncepcjami wolności jednostki oraz ideą praw naturalnych.
Według jego zwolenników, w gospodarce opartej na leseferyzmie jedynym regulatorem jest cena, brak jest jakiejkolwiek ingerencji państwa w procesy rynkowe (przeciwieństwo interwencjonizmu). Leseferyzm oznacza działanie w warunkach „wolności osobistej”, „równości wobec prawa”, poszanowania „własności prywatnej”, a rolę państwa sprowadza wyłącznie do pozycji gwaranta „podstawowych swobód obywatelskich” i dlatego też z założenia państwo nie może ingerować w sferę ekonomiczną[2].
Leseferyzm został urzeczywistniony w XIX-wiecznej Wielkiej Brytanii, a sama polityka leseferyzmu utożsamiana jest z liberalizmem gospodarczym, któremu dała swój początek.
Adam Smith uczynił leseferyzm głównym założeniem ekonomii klasycznej, gdyż pozwalał on na efektywne funkcjonowanie niewidzialnej ręki rynku[3]. Utrzymywał, że rola państwa powinna ograniczyć się do: przestrzegania prawa i utrzymania porządku, dostarczania pewnych dóbr publicznych (których nie dostarczyłyby przedsiębiorstwa prywatne) oraz obrony narodowej[potrzebny przypis].
Obecnie zwolennikami leseferyzmu są niektóre środowiska konserwatywno-liberalne oraz libertariańskie. Benito Mussolini wykorzystał idee leseferystyczne, by zdobyć przychylność prawicowej opozycji, jednak utworzony przez niego w 1922 roku rząd faszystowski od początku stosował idee odwrotne do leseferyzmu i wprowadzał korporacjonizm.
W dziedzinie filozofii do leseferyzmu odwołuje się filozofia obiektywistyczna.
Przypisy
edytuj- ↑ M. d’Argenson, „Lettre au sujet de la dissertation sur le commerce du marquis de Belloni’, Avril 1751, Journal Oeconomique p.111. Zobacz: A. Oncken, Die Maxime Laissez faire et laissez passer, ihr Ursprung, ihr Werden, 1866.
- ↑ a b leseferyzm, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-11-24].
- ↑ Matthew Bishop: Essential economics: an A−Z guide. New York: Bloomberg Press, 2009, s. 184. ISBN 978-1-57660-351-2.
Bibliografia
edytuj- Bolesław Winiarski: Merkantylizm, protekcjonizm, liberalizm, gospodarka wojenna. W: Bolesław Winiarski: Polityka gospodarcza. Wyd. 3. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 105. ISBN 978-83-01-14785-3.