Les angoisses douloureuses qui procèdent d'amours

Les Angoysses douloureuses qui procédent d’amours (zapis według ortografii renesansowej) – powieść Hélisenne de Crenne z 1538 roku.

Treść

Helisenne, szczęśliwa w małżeństwie ze szlachcicem, nieoczekiwanie zakochuje się w przypadkowo spotkanym, o wiele od siebie młodszym Guénéliku. Za zdradę małżeńską zostaje przez zrozpaczonego męża zamknięta w wieży zamkowej. Pisząc list do kochanka Helisenne ma nadzieję zostać przez niego uwolniona. W tym czasie Guénélic i jego przyjaciel Quézinstra podróżują po Europie, bezskutecznie poszukując uwięzionej kobiety. Wreszcie zakochani umierają z miłości.

Forma

Powieść jest pierwszą w historii literatury francuskiej realizacją tego gatunku w konwencji fikcji autobiograficznej, stanowi również eksperyment w warstwie narracyjnej. W trzech kolejnych częściach dzieła narratorami są różne osoby: kolejno Helisenne, Guénélic i Quézinstra. De Crenne miesza ze sobą różne, pozorne niedające się pogodzić gatunki literackie: powieść sentymentalną w częściej pierwszej, chanson de geste w drugiej oraz sen mitologiczny w trzeciej.

Styl pisania de Crenne jest pełen skomplikowanych porównań i metafor, autorka często wykorzystuje latynizmy oraz tworzy własne neologizmy w oparciu o łacinę i grekę. Podkreśla własną erudycję, obficie wykorzystując utwory pochodzenia antycznego, parafrazując je lub tłumacząc na język francuski całe ustępy. Według słów de Crenne nadawało to powieści "styl poetycki".

Wymowa utworu

De Crenne przedstawia w utworze koncepcję miłości jako choroby, "melancholii erotycznej", stanu patologicznego i wywołującego ogromne cierpienia, a nawet mogącego wywołać śmierć osoby zakochanej. Spośród bohaterów główną wyrazicielką tego poglądu jest narratorka pierwszej części utworu. W drugiej i trzeciej namiętna miłość ponownie zostaje poddana krytyce: potępiona zostaje zdrada małżeńska oraz w ogólności miłość cielesna, zaś jako pożądany cel wszystkich kochanków zostaje przedstawiona miłość w ujęciu neoplatońskim, jako jedność dusz i ich spotkanie po śmierci.

Ze względu na zastosowanie przez de Crenne konwencji fikcji autobiograficznej trwa dyskusja nad relacją pomiędzy treścią utworu a biografią samej pisarki. Kontrowersje budzi również końcowa interpretacja dzieła, pozostającego w kontraście z emancypacyjnymi postulatami autorki zawartymi w innych jej dziełach - potępienie namiętności zawarte w Les angoisses... może być traktowane zarówno dosłownie, jak i jako specyficzna forma pochwały wolności obyczajowej i usprawiedliwienia zdrady małżeńskiej dokonywanej w imię prawdziwego uczucia.

Bibliografia

• K. Dybeł, B. Marczuk, J. Prokop, Historia literatury francuskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, ISBN 83-01-14551-X