Lech Janerka

Lech Andrzej Janerka (ur. 2 maja 1953 we Wrocławiu) – polski muzyk rockowy, kompozytor, basista i autor tekstów, mąż Bożeny Janerki. Członek Akademii Fonograficznej Związek Producentów Audio-Video (ZPAV).

Lech Janerka

Lech Janerka podczas koncertu w Poznaniu (2005)
Data i miejsce urodzenia	2 maja 1953 Wrocław
Instrumenty	gitara basowa, gitara
Typ głosu	baryton
Gatunki	rock alternatywny, nowa fala, cold wave, post-punk
Zawód	muzyk, wokalista
Aktywność	od 1979
Wydawnictwo	Tonpress, Polskie Nagrania Muza, MJM Music, Koch International Poland, Sony BMG Music Entertainment Poland
Powiązania	Krzysztof Pociecha
Zespoły
Klaus Mitffoch (1979–1984)
Odznaczenia
Strona internetowa

Kariera muzyczna

Lech Janerka w polskiej muzyce rockowej pojawił się pod koniec lat 70. Wraz z żoną, Bożeną Janerką, występował wtedy na festiwalach piosenki studenckiej.

Klaus Mitffoch

W 1979 założył zespół Klaus Mitffoch.

W składzie z Janerką zespół nagrał jedną płytę (Klaus Mitffoch), która przez wielu uznana została za jedną z najistotniejszych w historii polskiej muzyki rockowej. Ekspresją album dorównywał ekspresji zespołów punk rockowych, charakteryzował się jednak znacznie bardziej rozbudowaną warstwą melodyczną i harmoniczną. Teksty odnosiły się do rzeczywistości Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej lat 80., wiele z nich stanowiła zawoalowana krytyka panującego reżimu, a także wezwanie do walki (np. Powinność kurdupelka, Klus Mitroch).

Album zwyciężył w ankiecie Magazynu Muzycznego wśród dziennikarzy na album trzydziestolecia i wśród czytelników magazynu Tylko Rock na album lat 80.

Kariera solowa

Lech Janerka występujący w ramach Floty zjednoczonych sił

W 1986 roku, po odejściu z zespołu, Janerka wydał Historię podwodną – płytę sygnowaną już swoim imieniem i nazwiskiem. Płyta ta, o znacznie spokojniejszym (muzycznie i tekstowo) charakterze, oceniona została zarówno przez krytyków jak i słuchaczy bardzo wysoko. Innowacją było zastąpienie gitary przetwarzaną elektronicznie wiolonczelą, na której grała Bożena Janerka będąca do dzisiaj członkinią jego zespołu. Niemal wszystkie zawarte na Historii podwodnej utwory znalazły się na krajowych listach przebojów (np. Konstytucje, Niewole, Ta zabawa nie jest dla dziewczynek).

W następnych latach Janerka wydał kolejne albumy. Nie przyniosły one już tak spektakularnych sukcesów, niemniej ugruntowały jego pozycję na polskim rynku muzycznym. Uchodzi za twórcę niezależnego, oryginalnego, pozostającego niejako na uboczu sceny rockowej. Lech Janerka często zmieniał charakter muzyczny swoich utworów (np. album Bruhaha pełen był ostrych gitarowych riffów Wojciecha Seweryna, a Ur ze swoimi poszukiwaniami nowego brzmienia był z kolei daleki od estetyki rocka).

W 2002 ukazała się płyta Fiu fiu… nominowana do nagrody Fryderyków w kategoriach: płyta alternatywna i autor roku. W tym samym, 2002 roku Janerka nagrał utwór mający stanowić element kampanii na rzecz przyznania Wrocławiowi organizacji wystawy EXPO w 2010. W nagraniu wzięła udział elita polityczna i artystyczna Wrocławia (a także m.in. biskup i komendant policji). Przedsięwzięcie to odbiło się szerokim echem we Wrocławiu, wielu oddanych fanów twórczości Janerki odebrało je jednak jako niezrozumiałe zerwanie z dotychczasową niezależnością. Artysta – zapytany o powody nagrania „Nadziei o Wrocławiu” – odpowiedział, że może nagrywać co mu się żywnie podoba, bo jest już za stary, żeby się przed kimkolwiek krygować.

Koncert Lecha Janerki na boisku III LO we Wrocławiu z okazji 60-lecia szkoły

W 2005 muzyk wydał płytę Plagiaty, nagraną w zmienionym składzie: z gitarzystą Damianem Pielką, który zastąpił zmarłego 5 lutego 2004 Wojciecha Seweryna, i Michałem Mioduszewskim na perkusji. Płyta zdominowana gitarą akustyczną zawiera kompozycje, które Janerka grał w czasach młodzieńczych, natomiast teksty zostały napisane współcześnie. Krążek spotkał się z uznaniem zarówno publiczności, jak i krytyków. W tym samym roku Janerka otrzymał za niego nagrodę Superjedynka w kategorii „płyta alternatywna”. Piosenki Rower i Ramydada dotarły do czołowych miejsc polskich list przebojów, a teledysk do Roweru zdobył grand prix na festiwalu polskich wideoklipów Yach Film. Za ten utwór Janerka otrzymał Fryderyka w kategorii „piosenka roku”. Oprócz tego został uhonorowany Fryderykami w kategoriach: płyta alternatywna i kompozytor roku.

Dyskografię Lecha Janerki zamyka wydany w 2023 album studyjny pt. Gipsowy Odlew Falsyfikatu promowany singlami: Zabawawa, Wanna na Wawelu i Dupa jak sofa.

Teksty

Teksty Lecha Janerki często opisują stan wojny osoby ze światem. Wynika to z postrzegania przez niego świata poza najbliższym otoczeniem jako wrogiego. Na płycie Klaus Mitffoch niemal wszystkie utwory (autorstwa Lecha lub Bożeny Janerków) są interpretowane jako pochwała lub próba uzyskania niezależności oraz krytyka zniewolenia. Jednocześnie Janerka podkreślał, że jego teksty można interpretować na różne sposoby.

W warstwie stylistycznej zauważalne są różne środki stylistyczne, np. aliteracje, a przede wszystkim zabawy słowne, np. tworzenie neologizmów (np. figurole), dające w efekcie groteskę, ironię i absurd. Według niektórych interpretacji służyło to zachowaniu wolności w zderzeniu z cenzurą. Z tego względu porównywane są do tekstów Mirona Białoszewskiego. Sam Janerka twierdzi, że jego teksty zwykle są proste, a więcej uwagi poświęca muzyce. Wiąże to z tym, że w muzyce rockowej aranżacja może dodać wartości prostym tekstom, nawet składającym się z jednej frazy. Lech Janerka jest także autorem tomiku bajek dla dzieci pt. Puszka-Cacuszko z ilustracjami Tomasza Brody.

Odznaczenia

• Brązowy Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2005)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 2011

Dyskografia

Albumy studyjne

Rok	Tytuł	Pozycja na liście
		POL
1986	Historia podwodna Data: 1986 Wydawca: Tonpress	—
1989	Piosenki Data: 1989 Wydawca: Polskie Nagrania Muza	—
1991	Ur Data: 1991 Wydawca: Intermal	—
1994	Bruhaha Data: 1994 Wydawca: MJM Music	—
1997	Dobranoc Data: 1997 Wydawca: Koch International	—
2002	Fiu fiu… Data: 7 lutego 2002 Wydawca: BMG	4
2005	Plagiaty Data: 28 lutego 2005 Wydawca: BMG	2
2023	Gipsowy odlew falsyfikatu Data: 17 listopada 2023 Wydawca: Mystic	5
"—" pozycja nie była notowana.

Albumy koncertowe

Rok	Tytuł	Pozycja na liście
		POL
1994	Bez prądu Data: 10 maja 1994 Wydawca: Polskie Radio Łódź, Image	—
"—" pozycja nie była notowana.

Albumy kompilacyjne

Rok	Tytuł	Pozycja na liście
		POL
1993	Co lepsze kawałki Data: 11 października 1993 Wydawca: Sonic	—
2005	The Best – Strzeż się tych miejsc Data: 4 lipca 2005 Wydawca: MTJ	—
2007	Gwiazdy polskiej muzyki lat 80. Data: 9 października 2007 Wydawca: TMM Polska / Planeta Marketing	—
"—" pozycja nie była notowana.

DVD

Rok	Tytuł	Pozycja na liście
		POL
2010	Najmniejszy koncert świata Data: 12 listopada 2010 Wydawca: Agora	—
"—" pozycja nie była notowana.

Single

Rok	Tytuł	Pozycja na liście	Album
		LP3
1986	„Ta zabawa nie jest dla dziewczynek / Jest jak w niebie”	8/10	Historia podwodna
1994	„Lubią nas / Wywiad polityczny / Bultarga”	—	Bruhaha
2002	"Nadzieja o Wrocławiu"	—	—
"—" pozycja nie była notowana.

Inne notowane utwory

Rok	Tytuł	Pozycja na liście		Album
		LP3	SLiP
1986	„Lola (chce zmieniać świat)”	9	—	Historia podwodna
1987	„Niewole”	19	—
	„Reformator”	20	—
	„Historia podwodna” (oraz Małgorzata Ostrowska)	24	—
1988	„Paragwaj”	23	—	Piosenki
1993	„W naturze mamy ciągły ruch”	31	—	Co lepsze kawałki
1997	„Wyobraź sobie”	23	—	Dobranoc
2002	„Wieje”	6	30	Fiu fiu…
	„Wirnik”	29	30
2005	„Rower”	1	7	Plagiaty
	„Ramydada”	1	—
	„Paradoksy”	10	—
2006	„Konstytucje 2006” (oraz Sidney Polak, Junior Stress)	1	11	Polski ogień
	„Słoń”	8	—	—
"—" pozycja nie była notowana.

Inne

Rok	Tytuł	Uwagi
1992	Trzy dekady rocka live 2 (kompilacja różnych wykonawców)	Lech Janerka – „Śmielej” Lech Janerka – „Ewo, rewo i ja” Lech Janerka – „Strzeż się tych miejsc”
1997	Voo Voo – Flota zjednoczonych sił	gościnnie śpiew w utworze: „F-I (Otwórz mi)”
2001	Tomasz Gwinciński & NonLinear Ensamble – Clever Nonsense and Other Outdoor Games	gościnnie recytacja w utworze: „Radical Ziemiańska Culture”
2001	Świetliki – Złe misie	gościnnie śpiew w utworze: „Neuro”
2004	Tymon & The Transistors – Wesele	gościnnie śpiew i gitara w utworze: „Song o grzywce”
2005	Voo Voo – XX Cz.1	gościnnie głos w utworach: „Kula hula” i „Leję po państwu”
2006	Polski ogień (kompilacja różnych wykonawców)	Lech Janerka, Sidney Polak, Junior Stress – „Konstytucje 2006”
2009	T-raperzy znad Wisły – Ekshumacja2	gościnnie głos w utworze: „STARtEST”
	Gajcy! (kompilacja różnych wykonawców)	Lech Janerka – „Święty kucharz od Hipciego”

Filmografia

• „Chce mi się wyć” (muzyka, wykonanie muzyki, 1990, film fabularny, reżyseria: Jacek Skalski)
• „Obcy musi fruwać” (muzyka, wykonanie muzyki, 1993, film fabularny, reżyseria: Wiesław Saniewski)
• „Czyż nie dobija się konia?” (muzyka, wykonanie muzyki, 2000, film biograficzny/dokumentalny, reżyseria: Maciej Żurawski)
• „Głośniej od bomb” (jako ksiądz Wojciech, 2001, film fabularny, reżyseria: Przemysław Wojcieszek)
• „Historia polskiego rocka” (2008, film dokumentalny, reżyseria: Leszek Gnoiński, Wojciech Słota)
• „Beats of Freedom – Zew wolności” (2009, film dokumentalny, reżyseria Leszek Gnoiński, Wojciech Słota)

Linki zewnętrzne

• Strona Lecha Janerki. lechjanerka.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-03-26)]. (pol.).
• Strona o Lechu Janerce. lechjanerka.info.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-24)]. (pol.).