Lazër Filipi
Lazër Filipi (ur. 7 lutego 1921 we wsi Sherq, zm. 16 grudnia 2016 w Tiranie[1]) – albański aktor i reżyser.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód |
aktor |
| Lata aktywności |
od 1943 |
| Zespół artystyczny | |
| Teatr Ludowy | |
| Odznaczenia | |
| Artist i Merituar | |
Życiorys
edytujPo raz pierwszy wystąpił na scenie w czasie nauki w szkole 28 Nëntori w Szkodrze, w której przy stowarzyszeniu patriotycznym Bogdani działał amatorski zespół teatralny[2]. W 1938 przeniósł się ze Szkodry do Tirany[3]. W czasie II wojny światowej działał w ruchu oporu, jako żołnierz 27 Brygady AWN. W 1943 należał do organizatorów Teatru Młodzieży Antyfaszystowskiej (alb. Teatri të Rinisë Antifashiste)[3]. W 1945, za namową reżysera Sokrata Mio rozpoczął pracę w Teatrze Ludowym (alb. Teatri Popullor) w Tiranie. Zadebiutował jedną z głównych ról w dramacie Topaz Marcela Pagnola[3].
W 1947 wyjechał na studia aktorskie do Zagrzebia, a rok później, po zerwaniu stosunków albańsko-jugosłowiańskich do Pragi (Czechosłowacja)[2]. Był jednym z pierwszych Albańczyków, którzy odbyli studia aktorskie w zagranicznej uczelni[4]. Studia w praskiej FAMU ukończył w 1950. Oprócz licznych ról teatralnych miał na swoim koncie także 16 ról w filmach fabularnych, Zadebiutował epizodyczną rolą w filmie Tana w 1958 r. W 1975 na I Festiwalu Filmów Albańskich otrzymał nagrodę za rolę w filmie Ne fillim te veres. W 1977 przeszedł na emeryturę, ale sporadycznie nadal występował na scenie. W 1991 założył grupę teatralną Tirana, w której zajął się reżyserowaniem dramatów autorów albańskich[3].
Jest laureatem Nagrody Państwowej Ludowej Republiki Albanii, którą otrzymał w 1957 za rolę Lenina w dramacie Dzwony Kremla Nikołaja Pogodina. Otrzymał także tytuł Zasłużonego Artysty (alb. Artist i Merituar)[3]. Pracował jako pedagog na Wydziale Aktorskim Instytutu Sztuk w Tiranie. W 2022 imieniem aktora nazwano jedną z ulic w Tiranie[5].
Role filmowe
edytuj- 1958: Tana jako Llazar Kushi
- 1959: Furtuna jako Demir
- 1959: Gratë gazmore të Uindsorit jako Haxhi
- 1966: Oshëtime në bregdet jako Shazo
- 1969: Perse bie kjo daulle jako dyrektor
- 1972: Kapedani jako Ropi
- 1972: Ndërgjegja jako dyrektor
- 1975: Ne fillim te veres jako Shaqo Bregu
- 1976: Pylli i lirise jako ojciec Theodor
- 1977: Shëmbja e idhujve jako Dash Cungeli
- 1977: Keshilltaret jako Mitro
- 1980: Nusja jako Sadik Aliaj
- 1983: Kohë e largët jako kupiec
- 1983: Nje emer midis njerezve jako Nazmi
- 1984: Koha nuk pret jako kupiec
- 1987: Në emër të lirisë jako Elmaz
- 1988: Misioni pertej detit
- 1988: Balada e Kurbinit jako doradca paszy
- 1991: Enigma
- 2009: Ne dhe Lenini jako Llazar Koriti
- 2010: Tingulli i heshtjes
Przypisy
edytuj- ↑ Ndalet Oret e Kremlinit. Ndahet nga jeta aktori i 150 roleve, Lazer Filipi
- ↑ a b Fjalor Enciklopedik Shqiptar, vol. 1. Tirana: 2008, s. 678. (alb.).
- ↑ a b c d e Lazër Filipi (1921-2016) [online], Aktoret Shqiptare [dostęp 2021-03-21] (alb.).
- ↑ Kliti Roshi: Kadri Roshi dhe Lazer Filipi janë studentët e parë shqiptarë që studiuan jashtë vendit për aktrim [online], vizionplus.tv [dostęp 2024-02-07] (alb.).
- ↑ Një rrugë në Njësinë 14 merr emrin e aktorit Lazër Filipi [online], sot.com.al [dostęp 2024-09-07] (alb.).
Bibliografia
edytuj- Abaz Hoxha: Enciklopedia e kinematografise shqiptare. Autore & vepra. Tirana: Toena, 2002. ISBN 99927-1-555-3. (alb.).
- Adriatik Kallulli. Një jetë në teatër dhe për teatrin : [Aktori Lazër Filipi]. „Drita : e përjavshme, letrare artistike : organ i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë”, s. 2–3, 2001-02-11.
- Lazër Filipi w bazie IMDb (ang.)
- Lazër Filipi w bazie Filmweb