Latające Tygrysy
Latające Tygrysy (ang. Flying Tigers) – potocznie używana nazwa Amerykańskiej Grupy Ochotniczej (American Volunteer Group – AVG), składającej się z pilotów myśliwskich, walczących w Birmie i Chinach przeciw wojskom japońskim podczas II wojny światowej, a następnie regularnych jednostek lotnictwa amerykańskiego działających na tym obszarze.
 Piloci „Flying Tigers” w 1942 | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
kwiecień 1941 |
| Rozformowanie |
14 lipca 1942 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Działania zbrojne | |
| II wojna światowa | |
Geneza
edytujPomysł utworzenia ochotniczej grupy pilotów amerykańskich, pomagających w walce Chin z agresją japońską, wyszedł pod koniec 1940 od emerytowanego majora lotnictwa amerykańskiego, Claire’a Chennaulta, który zajmował stanowisko doradcy do spraw lotnictwa chińskiego przywódcy Czang Kaj-szeka podczas wojny chińsko-japońskiej. Mimo że USA wówczas nie znajdowały się w stanie wojny, władze amerykańskie udzielały pewnej pomocy materialnej krajom alianckim, a także upatrywały zagrożenia w ekspansji japońskiej w Azji. Przypuszczano, że upadek Chin zachęci Japonię do ataku na posiadłości amerykańskie i brytyjskie. Dlatego rząd amerykański zdecydował sprzedać na kredyt do Chin 100 nowoczesnych wówczas myśliwców Curtiss H-81A3 (P-40C, Tomahawk IIB), które miały być pierwotnie skierowane do Wielkiej Brytanii[1].
Operację tę organizował głównie współpracownik prezydenta Roosevelta, Lauchlin Currie. W drodze zaciągu ochotniczego zwerbowano za nieoficjalną aprobatą rządu amerykańskiego 100 pilotów – 40 z lotnictwa Armii (Army Air Forces) i 60 z lotnictwa Marynarki (US Navy) i Marines, oraz 200 techników obsługi naziemnej. Wystąpili oni ze służby wojskowej i zostali oficjalnie zatrudnieni przez zakłady CAMCO (Central Aircraft Manufacturing Company), montujące samoloty Curtissa w Chinach, jako „instruktorzy” z wynagrodzeniem 500 dolarów miesięcznie dla pilotów i 650 dolarów dla dowódców eskadr[2]. Ponadto za zestrzelenie wrogiego samolotu mieli otrzymywać 500 dolarów premii (później także za zniszczenie samolotu na ziemi). Sformowano w ten sposób Pierwszą Amerykańską Grupę Ochotniczą (American Volunteer Group – AVG), której dowódcą został Claire Chennault. Planowano też sformowanie grupy bombowej i drugiej grupy myśliwskiej, lecz plany te zarzucono po ataku japońskim na Pearl Harbor[2].
Działania
edytujPiloci AVG przybyli do Birmy w lecie i jesienią 1941 i rozpoczęli tam trening. Ponieważ wielu z nich było niedoświadczonych, nacisk kładziono głównie na walki zespołowe, wykorzystujące szybkość ataku i przewagę uzbrojenia amerykańskich samolotów, zamiast indywidualnych pojedynków z bardziej doświadczonymi Japończykami, posiadającymi zwrotniejsze samoloty myśliwskie. W miejsce trzy samolotowych kluczy, podstawową formacją AVG było 2 lub 3 pary samolotów. Samoloty stopniowo napływały do grupy, a części zamienne były trudne do uzyskania, przy czym część pilotów zrezygnowała i w efekcie grupa nigdy realnie nie liczyła więcej niż 62 samoloty z pilotami. Pod koniec działalności grupy, otrzymała ona 50 nowych myśliwców P-40E jako uzupełnienie.
Myśliwce AVG wyróżniały się malowaniem, mając uzębione „paszcze” rekina malowane z przodu na osłonie silnika[3]. Nosiły chińskie znaki rozpoznawcze („słońce Kuomintangu”). Grupa wkrótce zaczęła być nazywana nieformalnie Latającymi Tygrysami (Flying Tigers). Dzieliła się na trzy dywizjony: 1. (Adam & Eves – Adam i Ewy), 2. (Panda Bears – Niedźwiedzie Pandy) i 3. (Hell's Angels – Aniołowie Piekieł)[2].
Grupa nie osiągnęła gotowości bojowej przed przystąpieniem USA do wojny – miała wówczas 82 pilotów i 79 samolotów, lecz nie wszystkie sprawne. Dwa dywizjony bazowały w Kunming w Chinach, a trzeci w Mingaladon koło Rangunu w Birmie[4].
Pierwsza akcja bojowa Latających Tygrysów miała miejsce 20 grudnia 1941 roku. Zestrzelili wówczas trzy japońskie bombowce Kawasaki Ki-48 w okolicy Kunming i uszkodzili czwarty, który się następnie rozbił[2]. Trzeci dywizjon w sile 18 samolotów bronił Rangunu w dniach 23–25 grudnia, zgłaszając zestrzelenie około 90 samolotów japońskich, głównie bombowców (w rzeczywistości liczba ta była niższa). Pozostałe dywizjony broniły Rangunu rotacyjnie w styczniu i lutym 1942 roku[2]. Po zdobyciu Rangunu przez Japończyków w marcu, AVG przesunięto do baz w Chinach. W lipcu 1942 większości pilotów skończyły się kontrakty i grupę rozformowano. Według oficjalnych danych amerykańskich, AVG zestrzeliła 297 samolotów przeciwnika[2], lecz nowsze badania ustaliły (autor Daniel Ford), że zniszczono około 115 samolotów japońskich w powietrzu i na ziemi[5]. AVG utraciła 21 pilotów zabitych, zaginionych lub wziętych do niewoli[2].
Claire Chennault został następnie przyjęty ponownie do lotnictwa amerykańskiego w stopniu pułkownika, a następnie brygadiera i został mianowany dowódcą amerykańskiej 14 Armii Lotniczej[6]. Po 14 lipca 1942 ochotnicza grupa AVG została zastąpiona na obszarze działania w Chinach przez 23 Grupę Myśliwską amerykańskich sił powietrznych. Jedynie pięciu pilotów AVG przeszło za pułkownikiem Chennaultem do nowych jednostek w Chinach. Większość pilotów AVG została pilotami transportowymi w Chinach, powróciła do zajęć cywilnych w USA lub została powołana do służby wojskowej w innych regionach. Mimo to, pułkownik Chennault, piloci i prasa amerykańska w dalszym ciągu używały nazwy „Latające Tygrysy” wobec jednostek amerykańskich na obszarze Chin, zwłaszcza wobec 23 Grupy Myśliwskiej[2].
Weterani
edytujJednym z bardziej znanych pilotów AVG był Gregory „Pappy” Boyington, który jednak został zwolniony w kwietniu 1942 roku[7]. Największym asem AVG był Robert Neale, który odniósł oficjalnie 13 zwycięstw, następnie David Lee Hill z liczbą 10 i 1/4 zwycięstwa[8][9]. Do AVG dołączył także pod koniec istnienia grupy as myśliwski z okresu wojny domowej w Hiszpanii, Albert Baumler, który służył następnie w 23 Grupie[10]. Ostatni weteran Latających Tygrysów zmarł w lutym 2020 roku[11].
W okresie od lipca do grudnia 1943 roku w składzie Latających Tygrysów służył Witold Urbanowicz, który jako jedyny polski pilot zestrzelił dwa japońskie samoloty[12].
W kulturze masowej
edytujW 1942 roku nakręcono film Latające Tygrysy z Johnem Wayne’em w roli głównej[13].
Linki zewnętrzne
edytuj- Flying Tigers Association (ang.)
Przypisy
edytuj- ↑ Michael Schaller. American Air Strategy in China, 1939–1941: The Origins of Clandestine Air Warfare. „American Quarterly”. 28 (1), s. 3–19, 1976. DOI: 10.2307/2712474. JSTOR: 2712474.
- ↑ a b c d e f g h Claire Chennault and the Flying Tigers of WorldWar II. U.S. Centennial of Flight Comission. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
- ↑ Prelude to War. The Flying Tigers. A People of War. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
- ↑ Stephen Sherman: The Flying Tigers. Claire Chennault and the American Volunteer Group. kwiecień 2000. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
- ↑ Daniel Ford: Flying Tigers: Claire Chennault and His American Volunteers, 1941-1942. Warbird Books, 2016. ISBN 978-0692734735. (ang.).
- ↑ Flying Tigers, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-05-02] (ang.).
- ↑ Gregory Boyington--Our 'Black Sheep' Hero. University of Washington. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
- ↑ David Lee "Tex" Hill. Hall of Valor. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
- ↑ "Tex" Hill of World War Two Flying Tigers dies at 92. Reuters, 12.10.2007. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
- ↑ Albert John Baumler. Hall of Valor. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
- ↑ Last of the legendary World War II Flying Tigers dies. United States Air Force. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
- ↑ Witold Urbanowicz: Ogień na Chinami. Wyd. drugie. Kraków: Znak, 2007. ISBN 978-83-240-0843-8.
- ↑ Latające Tygrysy w bazie Filmweb