Lasek na Kole

Lasek na Kole, Uroczysko Lasek na Kole – obszar leśny położony na Kole, w północno-zachodniej części Warszawy w dzielnicy Wola o powierzchni 48,31 ha, należący do Obwodu Leśnego "Bemowo-Koło". Jest jednym z mniejszych uroczysk Warszawy.

Lasek na Kole

Lasek na Kole
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Dzielnica	Koło
Powierzchnia	43,19 ha
Położenie na mapie Warszawy Lasek na Kole
Położenie na mapie Polski Lasek na Kole
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Lasek na Kole
52°15′04″N 20°56′58″E

Lasek na Kole

Podkast z serii Lasy Warszawy

Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.

Granice Lasku wytyczają al. Prymasa Tysiąclecia, ul. Ostrowiecka, ul. Dobrogniewa i od zachodu ul. Dalibora, przy czym przy ul. Dalibora Lasek na Kole przechodzi w park Księcia Janusza. Las przecięty jest ze wschodu na zachód linią kolejową.

Opis

Lasek na Kole jest obszarem leśnym, a przy ul. Dalibora wyraźnie widać różnicę pomiędzy parkiem a obszarem leśnym. Drzewostan lasku tworzy głównie sosna i robinia akacjowa w II i III klasie wieku z niewielką domieszką brzozy i dębów. Z uwagi na występujące tu gatunki drzew teren ten jest szczególnie atrakcyjny na przełomie maja i czerwca w okresie kwitnienia robinii i jesienią w trakcie przebarwiania się liści.

Na terenie lasku znajdują się wzdłuż ścieżek spacerowych ławki i zadaszenia ze stołami, a także place zabaw dla dzieci. Na terenie lasku znajduje się także ścieżka biegowa Nike. Przez środek Lasku przebiega linia kolejowa nr 509 pomiędzy stacjami Warszawa Główna Towarowa a Warszawa Gdańska. W północno-zachodniej części lasek graniczy z terenami Fortu Bema. Pomiędzy fortem a laskiem przebiega obwodnica Warszawy – droga ekspresowa S8.

Historia

Lasek wyrósł na terenach dawnych bagien przybrzeżnych rzeczki Rudawki. Powstał on w wyniku akcji zalesiania nieużytków i gruntów komunalnych, prowadzonej w okresie międzywojennym. Celem tego działania była poprawa wyglądu estetycznego Warszawy oraz warunków klimatycznych miasta.

W okresie okupacji niemieckiej teren lasku wykorzystywany był przez harcerzy i żołnierzy podziemia do ćwiczeń wojskowych oraz zebrań konspiracyjnych. Wspominają o tym żołnierze AK w zeznaniach złożonych dla Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego:

• Józef Głuchowski (zgrupowanie „Baszta”) "(...) Harcerstwo, tak jest, to było harcerstwo. Rozpoczęło się właśnie na podwórku i tam najczęściej odbywały się zebrania konspiracyjne. Polegały one głównie na ćwiczeniach związanych z wojskiem. Poza tym pamiętam, że było jedno zgrupowanie w lasku na Kole, gdzie już większa grupa nas występowała, ale tam nieomal bylibyśmy zdekonspirowani".
• Mirosław Szewczyk (pułk „Baszta”) "Wyjazdów nie było wiele. Kiedyś mieliśmy wyjazd na nocne ćwiczenia w rejon Radości. Później mieliśmy nocne strzelanie na Kole".
• Henryk Wawrzyniak (zgrupowanie „Chrobry II”) "Wszyscy zgodziliśmy się wstąpić do „Szarych Szeregów”. Spotkanie nastąpiło w lasku na Kole, tam zostaliśmy zaprzysiężeni i przybraliśmy pseudonimy. Ja przybrałem pseudonim „Ryś”, był to rok 1942 i tak się zaczęło".

Południowo-zachodnią część lasku zajmował sierociniec imienia Józefa Piłsudskiego, znany także jako "dwór" lub "folwark". Początkowo przeznaczony był on dla sierot po żołnierzach wojny polsko-bolszewickiej. Pozostałością po sierocińcu jest budynek pod adresem Dobrogniewa 2/4.

W południowo-wschodniej części Lasku, na końcu ulicy Dobrogniewa, znajdował się zbudowany w latach 50. XX stulecia (nominalnie jako dar Związków Zawodowych) Dom Kultury Dzieci i Młodzieży, nazywany zwyczajowo „domem kultury pod laskiem”. Do czasu zbudowania Pałacu Kultury i Nauki miał on (wraz z podobnymi obiektami w Katowicach i Szczecinie) status Pałacu Młodzieży. Dom Kultury Dzieci i Młodzieży został w latach 70. przeniesiony najpierw na ul. Deotymy 37 a potem, jako Młodzieżowy Dom Kultury, na ul. Brożka 1A; będący w złym stanie budynek przy ul. Dobrogniewa został wyburzony w latach 90.

W okresie powojennym las został przecięty linią kolejową. Na początku XXI wieku las został pomniejszony od strony wschodniej w związku z budową Trasy Toruńskiej.

Ruiny w Lasku na Kole

Istnieje kontrowersja co do historii Lasku na Kole w okresie II wojny światowej. Przedmiotem sporu są ruiny (fundamenty budynku i wybetonowany dół) na wylocie ulicy Dahlberga. Według relacji Romana Pujdaka są to pozostałości po urządzeniach natryskowych obiektu półkolonijnego Stołecznego Komitetu Pomocy Dzieciom i Młodzieży zbudowane z inicjatywy dyrektora tego komitetu, Stanisława Tazbira. Obiekt został zaprojektowany przez firmę “Biuro Instalacyjno-Techniczne, inż Roman Pujdak” na początku roku 1939 i oddany do użytku w połowie czerwca 1939 roku. Jak opisuje Roman Pujdak był to “lekki budynek w kształcie latawca” składający się z sześciu pomieszczeń natryskowych o pojemności 25 osób każde oraz rozbieralni w środkowej części. Natryski były zaopatrywane w ciepłą wodę przez budynek półkolonijnej kuchni. Częścią urządzeń był basen pełniący rolę zbiornika wodnego, napełniany po południu ze studni pompą o małej wydajności po czym następnego dnia woda była przesyłana do natrysków drugą pompą o większej wydajności. Urządzenia zostały uszkodzone a następnie rozkradzione w trakcie działań wojennych i powstania warszawskiego.

Według alternatywnej wersji propagowanej przez Marię Trzcińską, ruiny te są pozostałościami po obozie jenieckim z 1939 roku i KL Warschau, i miały być miejscem egzekucji. W tym miejscu w roku 2003 zwolennicy teorii Marii Trzcińskiej umieścili pamiątkowy głaz.

Tezom Marii Trzcińskiej zaprzecza historyk IPN Bogusław Kopka. Według przedwojennych mieszkańców Koła pozostałości w głębi lasku należały do baraku półkolonii, a wybetonowany dół, widoczny na udostępnionym w Internecie zdjęciu z 1944 roku miał być basenem. O baraku wspomina zeznanie świadka Stefana S. (Sygnatura akt S 12/02/Zn): "W czasie okupacji niemieckiej, w 1942 lub 1943 r., daty dokładnie nie pamiętam, w baraku usytuowanym w Lasku na Kole byłem na półkolonii, którą zorganizowała moja szkoła. W czasie jej trwania dzieci z wychowawczyniami bawiły się w lasku w różne gry i zabawy". Według zeznania powstańca warszawskiego, Mariana Grabusińskiego na terenie lasku do 1 sierpnia 1944 "był folwark, gospodarstwo tam było. Nie wiem, czy to zakonnice prowadziły czy ktoś". Powstaniec warszawski, Barbara Wiktoria Lewandowska wspomina o zbieraniu opału na terenie Lasku na Kole w czasie okupacji.

Przyroda

Prawie cały Lasek na Kole składa się ze zbiorowisk borowych. Drzewostan tworzą głównie takie gatunki jak sosna i robinia akacjowa. Drzewami domieszkowymi są: brzoza, modrzew i dęby. W podszycie dominują: dąb czerwony, robinia akacjowa, bez czarny i czeremcha. Ze względu na dużą ilość robinii akacjowej porastającej Lasek na Kole, miejsce to wygląda urokliwie na przełomie maja i czerwca, kiedy przypada okres kwitnienia tego drzewa. Z kolei jesienią las czerwieni się, za sprawą dębu czerwonego, którego liście przyjmują czerwoną, purpurową barwę.

Bibliografia

• Informator o lasach (zip, pdf)