Kwartały Krakowa

Kwartały Krakowa – historyczne odpowiedniki dzisiejszych dzielnic miejskich na obszarze Krakowa. Zgodnie z ówczesnym podziałem administracyjnym miasta, w okresie 1257-1791 w Krakowie występowały cztery kwartyle: Sławkowski, Rzeźniczy, Garncarski i Grodzki. Dziś obszar ten stanowi Stare Miasto.

Kwartały zaznaczone na mapie Starego Miasta. Sławkowski Rzeźniczy Grodzki Garncarski      budynki      zieleń      ulice      place

Zasady podziału na kwartały

Pierwszy podział administracyjny Krakowa ustalony podczas lokacji miasta w 1257 roku jest średniowieczną pozostałością po rzymskiej tradycji wytyczania miast w oparciu o dwie krzyżujące się osie (na tak zwanym planie krzyża). Z każdego boku rynku wychodziły po trzy ulice, z których nie uwzględniając wschodniej pierzei można przyjąć, że co druga wiodła do bramy miejskiej. Środkowe ulice przecinały rynek w środku - skrzyżowanie przypadło w centralnym punkcie Sukiennic - w tzw. krzyżu. Linię dzielącą północ od południa stanowiły ulice św. Jana oraz Bracka. Linię dzielącą wschód od zachodu stanowiły ulice Sienna oraz Szewska. W rezultacie w narożach utworzyły się zbiegi ulic, w stosunku do siebie pod kątem prostym. Całość miasta podzielono na kwadratowe bloki.

Delimitacja kwartałów krakowskich

1. Kwartał Sławkowski obejmował północno-zachodnią część Starego Miasta od środka Rynku Głównego do murów obronnych, ograniczoną ulicami św. Jana oraz Szewską. Centralną osią tego kwartyla była ul. Sławkowska oraz ul. Szczepańska. W tym kwartale znajdowały się dwie bramy miejskie - Sławkowska oraz Szewska.
2. Kwartał Rzeźniczy obejmował północno-wschodnią część Starego Miasta od środka Rynku Głównego do murów obronnych, ograniczoną ulicami św. Jana oraz Sienną. Centralną osią tego kwartyla była ul. Floriańska oraz ul. Mikołajska. W tym kwartale znajdowały się dwie bramy miejskie - Rzeźnicza (zastąpiona później przez Mikołajską) oraz Floriańska.
3. Kwartał Grodzki obejmował południowo-wschodnią część Starego Miasta od środka Rynku Głównego do murów obronnych, ograniczoną ulicami Sienną oraz Bracką. Centralną osią tego kwartyla była ul. Grodzka. W tym kwartale znajdowały się dwie bramy miejskie - Grodzka oraz Poboczna. Okół z kapitułą stanowił podstawę tego kwartału.
4. Kwartał Garncarski obejmował południowo-zachodnią część Starego Miasta od środka Rynku Głównego do murów obronnych, ograniczoną ulicami Bracką oraz Szewską. Centralną osią tego kwartyla była ul. Wiślna oraz ul. św. Anny. W tym kwartale znajdowała się jedna brama miejska - Wiślna. W kwartale tym znajdowała się tzw. dzielnica łacińska (dzielnica uniwersytecka).

Zobacz też

• Kwartał św. Wawrzyńca w Krakowie

Bibliografia

• M. Rożek, Urbs celeberrima. Przewodnik po zabytkach Krakowa, wyd. II uaktualnione, Wydawnictwo WAM, Kraków 2010, s.142-143 (ISBN 978-83-7505-661-7).