Wikipedia

Kutry rakietowe typu Helsinki

Kutry rakietowe typu Helsinki – fińskie kutry rakietowe z lat 80. XX wieku. W latach 1980–1986 w stoczni Wärtsilä w Helsinkach zbudowano cztery jednostki tego typu, które weszły do służby w Fińskiej Marynarce Wojennej w latach 1981–1986. Dwie pierwsze jednostki („Helsinki” i „Turku”) zostały skreślone z listy floty w 2002 roku, zaś dwie pozostałe („Oulu” i „Kotka”) zostały w 2008 roku sprzedane Chorwacji, gdzie służą odpowiednio pod nazwami „Vukovar” i „Dubrovnik” (stan na 2020 rok).

Kutry rakietowe typu Helsinki
Ilustracja
„Oulu” w 2006 r.
Kraj budowy

 Finlandia

Użytkownicy

 Finlandia
 Chorwacja

Stocznia

Wärtsilä, Helsinki

Wejście do służby

1981-1986

Zbudowane okręty

4

Okręty w służbie

2

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 250 ton
pełna: 280 t

Długość

całkowita: 45 metrów

Szerokość

8,9 m

Zanurzenie

3 m

Napęd

3 silniki wysokoprężne MTU o łącznej mocy 10 230 KM
3 śruby

Prędkość

30 węzłów

Załoga

30

Uzbrojenie

8 wyrzutni pocisków rakietowych RBS-15SF (4 x II)
1 armata Bofors kal. 57 mm
4 działka plot. Sako kal. 23 mm (2 x II)
2 zrzutnie bg

Multimedia w Wikimedia Commons

Projekt i budowa

edytuj

Projekt jednostek typu Helsinki powstał w Finlandii w 2. połowie lat 70. w celu stworzenia nowoczesnych i silnie uzbrojonych okrętów patrolowych, o znacznie lepszych parametrach od eksploatowanych ówcześnie radzieckich kutrów rakietowych projektu 205[1]. Konstruktorzy stoczni Wärtsilä i specjaliści z Marynarki wzięli też pod uwagę doświadczenia płynące z eksploatacji pierwszego rodzimego kutra rakietowego – „Isku”[1]. Jednostka prototypowa – „Helsinki” przeszła wiele prób i doświadczeń, które doprowadziły do wprowadzenia ulepszeń do projektu jeszcze przed budową kolejnych okrętów tego typu[2]. Zmiany konstrukcyjne objęły m.in. zastosowanie innych śrub napędowych, przesunięcie sterów, modyfikację głównego stanowiska dowodzenia (GSD) i instalacji elektrycznej oraz montaż stępek przechyłowych[2].

Okręty typu Helsinki zostały zamówione w stoczni Wärtsilä w Helsinkach w 1978 roku (prototyp) i w 1983 roku (kolejne trzy jednostki)[3][4]. Zwodowano je i ukończono w latach 1980–1986[5].

Okręt Stocznia Zamówienie Wodowanie Wejście do służby Los
„Helsinki” (60) Wärtsilä 5 października 1978 5 listopada 1980 1 września 1981 wycofany 2002
„Turku” (61) 13 stycznia 1983 1985 3 czerwca 1985 wycofany 2002
„Oulu” (62) 1 października 1985 2009 → Chorwacja: „Vukovar”
„Kotka” (63) 1986 16 czerwca 1986 2009 → Chorwacja: „Dubrovnik”

Dane taktyczno-techniczne

edytuj

Okręty są kutrami rakietowymi o długości całkowitej 45 metrów, szerokości 8,9 metra i zanurzeniu 3 metry[2][6][a]. Gładkopokładowe kadłuby jednostek oraz nadbudówki zostały wykonane ze stopu aluminium[7]. Wyporność standardowa wynosi 250 ton, zaś pełna 280 ton[2][8][b]. Siłownię okrętów stanowią trzy silniki wysokoprężne MTU 16V538 TB92 o łącznej mocy 10 230 KM, napędzające poprzez wały napędowe trzy śruby[6][9][c]. Maksymalna prędkość jednostek wynosi 30 węzłów[6][10][d].

Główne uzbrojenie okrętów stanowią cztery podwójne wyrzutnie przeciwokrętowych pocisków rakietowych RBS-15SF produkcji szwedzkiej, umieszczone w części rufowej[10][11]. Pocisk rozwija prędkość 0,8 Ma, masa głowicy bojowej wynosi 150 kg, zaś maksymalny zasięg sięga 70 km[6]. Na dziobie w wieży znajduje się pojedyncza armata uniwersalna Bofors kalibru 57 mm Mark 1 L/70[6][11]. Masa naboju wynosi 2,4 kg, donośność sięga 17 000 metrów, a szybkostrzelność teoretyczna 200 strz./min[6][9]. W tylnej części nadbudówki znajdują się dwie podstawy, na których są zainstalowane podwójne stanowiska działek plot. Sako kal. 23 mm L/87 (licencyjna radziecka ZU-23-2)[5][10].

Broń przeciwpodwodną stanowią dwie rufowe zrzutnie bomb głębinowych[2][9].

Wyposażenie radioelektroniczne obejmuje m.in. radar nawigacyjny Raytheon ARPA, radar wykrywania celów 9GA 208, radar kontroli ognia 9LV 225, optoelektroniczny system kierowania ogniem Saab EOS 400 i sonar Simrad Marine SS 304[6][8]. Na pokładzie umieszczono też wyrzutnię pocisków zakłóceń pasywnych Philips Philax, a po obu stronach wieży Boforsa zainstalowano dwie trójprowadnicowe wyrzutnie pocisków oświetlających kal. 103 mm[6][10].

Załoga pojedynczego okrętu składa się z 30 oficerów, podoficerów i marynarzy[2][11].

Służba

edytuj
 
Wycofane ze służby „Turku” i „Helsinki” w 2006 r.
 
„Vukovar” (RTOP-41) w 2011 r.

Merivoimat

edytuj

Okręty typu Helsinki zostały sukcesywnie wcielane do służby w Fińskiej Marynarce Wojennej, co miało miejsce w latach 1981–1986[4]. Kutry otrzymały numery burtowe 60–63[4][6]. W latach 90. na okrętach zainstalowano konsole w bojowym centrum informacyjnym (BCI), przygotowano miejsce na rufie do instalacji dodatkowego holowanego sonaru Finnyards Sonac/PTA (zamiast jednej z wyrzutni rakiet RBS-15) i zamontowano ulepszone działka plot. Sako kal. 23 mm[12]. Na początku XXI wieku dostosowano podstawy działek plot. Sako do zamiennej instalacji wyrzutni rakiet plot. Mistral (podobnie jak na nowszych okrętach typu Rauma)[6][10].

Kutry typu Helsinki wchodziły w skład 6. Dywizjonu Ścigaczy (6. Ohjuslaivueeseen), bazując w Pansio (Turku)[12]. Dwa okręty („Helsinki” i „Turku”) wycofano ze służby w 2002 roku i poddano „kanibalizacji”, pozyskując części zamienne dla pozostałych jednostek[12][e]. W 2005 roku wycofano ze służby i poddano konserwacji „Oulu”, zaś w 2007 roku skreślono z listy floty kuter „Kotka”[12][13].

Hrvatska ratna mornarica

edytuj

W czerwcu 2008 roku firma Patria uzyskała zgodę rządu na sprzedaż „Oulu” i „Kotki” do Chorwacji[12]. Kontrakt podpisano 16 lipca w Zagrzebiu, zaś 13 października w Turku odbyła się uroczystość przekazania okrętów[12][13]. 16 października obie jednostki trafiły na pokład statku do przewozu ładunków wielkogabarytowych „Grietje” i zostały przewiezione do Szybeniku, gdzie poddano je remontowi stoczniowemu[12][13]. Łączny koszt pozyskania, transportu i remontu dwóch kutrów wyniósł ok. 10 mln euro[13]. 26 stycznia 2009 roku w bazie morskiej Lora koło Splitu odbyła się uroczystość wcielenia „Oulu” i „Kotki” w skład Chorwackiej Marynarki Wojennej odpowiednio pod nazwami „Vukovar” (RTOP-41) i „Dubrovnik” (RTOP-42)[12].

Okręty nadal służą w chorwackiej flocie (stan na 2020 rok)[14].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Według Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 93 szerokość wynosi 8,5 metra.
  2. ↑ Według Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 92 wyporność standardowa wynosi 280 ton, zaś pełna 350 ton; Moore 1985 ↓, s. 147, Sharpe 1989 ↓, s. 161 i Saunders 2004 ↓, s. 213 podają 280/300 ton.
  3. ↑ Według Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 92,Moore 1985 ↓, s. 147 i Sharpe 1989 ↓, s. 161 łączna moc maszyn wynosi 11 000 KM; Grotnik 2008 ↓, s. 89 podaje ponad 12 000 KM.
  4. ↑ Według Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 92,Grotnik 2009 ↓, s. 8 i Grotnik 2008 ↓, s. 89 prędkość maksymalna wynosi 32 węzły.
  5. ↑ M.in. zdjęte z obu kutrów działa kal. 57 mm zamontowano na stawiaczach min typu Hämeenmaa, a dwa silniki prawdopodobnie sprzedano później Chorwacji razem z bliźniaczymi jednostkami „Oulu” i „Kotka”[12][13].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Grotnik 2009 ↓, s. 6.
  2. ↑ a b c d e f Grotnik 2009 ↓, s. 8.
  3. ↑ Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 93.
  4. ↑ a b c Sharpe 1989 ↓, s. 161.
  5. ↑ a b Moore 1985 ↓, s. 147.
  6. ↑ a b c d e f g h i j Saunders 2004 ↓, s. 213.
  7. ↑ Grotnik 2009 ↓, s. 7.
  8. ↑ a b Grotnik 2008 ↓, s. 89.
  9. ↑ a b c Saunders 2009 ↓, s. 182.
  10. ↑ a b c d e Faulkner 2004 ↓, s. 310.
  11. ↑ a b c Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 92.
  12. ↑ a b c d e f g h i Grotnik 2009 ↓, s. 9.
  13. ↑ a b c d e Grotnik 2008 ↓, s. 88.
  14. ↑ Gogin 2022 ↓.

Bibliografia

edytuj
  • Ivan Gogin: VUKOVAR fast attack craft (missile) (1985-1986/2008). Navypedia. [dostęp 2022-07-27]. (ang.).
  • Tomasz Grotnik. Helsinki popłynęły do Chorwacji. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 12, 2008. Magnum-X. ISSN 1230-1655. 
  • Tomasz Grotnik. Ścigacze rakietowe typu Helsinki - historia trwa. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7-8 (91), 2009. Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
  • Keith Faulkner: Jane’s Okręty Wojenne Przewodnik Encyklopedyczny. Poznań: Zysk i S-ka, 2004. ISBN 83-7298-588-X.
  • Robert Gardiner, Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Annapolis: Naval Institute Press, 1996. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
  • John E. Moore (red.): Jane’s Fighting Ships 1984-85. London: Jane’s Publishing Company Ltd, 1985. ISBN 0-7106-0795-4. (ang.).
  • Stephen Saunders (red.): Jane’s Fighting Ships 2004-2005. London: Jane’s Information Group Ltd, 2004. ISBN 0-7106-2623-1. (ang.).
  • Stephen Saunders (red.): Jane’s Fighting Ships 2009-2010. London: Jane’s Information Group Ltd, 2009. ISBN 0-7106-2888-9. (ang.).
  • Richard Sharpe (red.): Jane’s Fighting Ships 1989-90. London: Jane’s Defence Data, 1989. ISBN 0-7106-0886-1. (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Kutry_rakietowe_typu_Helsinki&oldid=75017035”