Kryzys walutowy

Kryzys walutowy – gwałtowny spadek kursu waluty danego kraju na rynku międzynarodowym.

Skutkiem czego jest dewaluacja / deprecjacja waluty. Spadek kursu spowodowany jest masową sprzedażą waluty, a ze względu na skalę zjawiska działania banku centralnego nie są w stanie zahamować tej niekorzystnej tendencji. Ten typ kryzysu zwany jest również kryzysem bilansu płatniczego.

Symptomy kryzysu walutowego

Wystąpienie kryzysu walutowego objawia się:

• Spadkiem kursu waluty krajowej,
• Silnym wzrostem krótkoterminowych stóp procentowych.

Powody wystąpienia symptomów kryzysu walutowego:

• Odpływ kapitału zagranicznego i krajowego,
• Podnoszenie stóp procentowych przez bank centralny w celu obrony waluty krajowej przed atakami spekulacyjnymi,
• Spadek rezerw walutowych banku centralnego.

Rodzaje kryzysów walutowych

Kryzysy pierwszej generacji (Model Krugmana)

Kryzysy tego rodzaju występowały najczęściej na przełomie lat 70. i 80. XX wieku (kryzysy w Meksyku, Argentynie, Brazylii). Zasadniczą przyczyną pojawiania się tego typu kryzysów była niewłaściwa polityka makroekonomiczna prowadzona przez rządy tych krajów. W krajach tych prowadzono ekspansywną politykę fiskalną. Deficyty budżetowe finansowane były z kredytów od banku centralnego. Prowadziło to do nadmiernego i niekontrolowanego wzrostu inflacji, a następnie problemów z utrzymaniem kursu w określonym przedziale wahań. W tych okolicznościach możliwe było również przeprowadzenie ataku spekulacyjnego z dużym prawdopodobieństwem powodzenia. Podsumowując, podstawową przyczyną powstania kryzysu pierwszej generacji jest czynnik wewnętrzny, np. w postaci niewłaściwej polityki fiskalnej.

Kryzysy drugiej generacji (Model Obstfelda)

Kryzysy te pojawiały się w latach 1992–1993 w krajach zachodniej Europy (Francja, Wielka Brytania) należących w tym okresie do mechanizmu ERM. Ów system narzucał stosowanie kursu stałego z wąskim przedziałem wahań (± 2,25%). Problemy z utrzymaniem kursu w tak wąskim paśmie, stwarzały sprzyjającą sytuację do przeprowadzenia ataku spekulacyjnego na walutę. Atak ten był bezpośrednim czynnikiem wystąpienia kryzysu walutowego. Kryzysy drugiej generacji są zatem wywoływane, w odróżnieniu od poprzednich, przez czynnik zewnętrzny w postaci ataku spekulacyjnego.

Kryzysy trzeciej generacji (model eklektyczny)

Kryzysy należące do tej grupy pojawiły się po raz pierwszy w latach 1997–1998 w krajach Azji Południowo-Wschodniej (Malezja, Indonezja, Korea Południowa). Sytuacja makroekonomiczna tych państw była w owym okresie bardzo dobra – występowały nadwyżki budżetowe oraz niska inflacja, toteż pojawienie się kryzysu było dużym zaskoczeniem zarówno dla inwestorów, jak i agencji ratingowych.

Kryzysy azjatyckie były skutkiem złego działania elementów mikroekonomicznych i powstały w efekcie nadmiernego zadłużenia się (w tym zagranicą) przez przedsiębiorstwa niefinansowe i banki. Kryzysy te zatem, podobnie, jak kryzysy pierwszej generacji, wywoływane są przez czynnik wewnętrzny.

Obrona przed kryzysami

Prawdopodobieństwo wystąpienia kryzysów trzeciej generacji może być skutecznie ograniczane przede wszystkim poprzez stworzenie sprawnego nadzoru bankowego.

Obrona przed kryzysami pierwszej i drugiej generacji jest możliwa poprzez prowadzenie odpowiedniej polityki fiskalnej, pieniężnej oraz kursowej.

Zobacz też

• rynek walutowy
• kryzys finansowy

Bibliografia

• Rymarczyk Jan (red.): Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Warszawa 2006, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, ISBN 83-208-1604-1.
• Michael Burda, Charles Wyplosz: Makroekonomia. Podręcznik europejski. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2013. ISBN 978-83-208-2032-4. Brak numerów stron w książce
• Katarzyna Banasiak. Modele kryzysów walutowych. „Zeszyty Naukowe SGGW – Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej”. 80, s. 69–82, 2009. Warszawa: SGGW. ISSN 2081-6979. 
• Hanna Żywiecka. Przyczyny i mechanizmy kryzysów walutowych ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia międzynarodowych przepływów kapitału. „Materiały i Studia NBP”. 145, 6/2002. Warszawa: NBP. ISSN 2084-6258. brak numeru strony

Linki zewnętrzne

• Stabilność finansowa – NBP – Portal Edukacji Ekonomicznej. nbportal.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-07)].