Krystyna Juchniewicz
Krystyna Juchniewicz (ur. 17 czerwca 1931 w Warszawie[1]) – polska biolożka, specjalizująca się w paleobotanice, w szczególności analizie nabłonkowej roślin kopalnych. Przez większość kariery zawodowej związana z Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk w Warszawie[1].
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
17 czerwca 1931 |
| Doktor nauk biologicznych | |
| Specjalność: botanika, paleobotanika | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Badaczka, muzealnik | |
| Instytut |
Instytut Badawczy Leśnictwa w Warszawie |
| Okres zatrudn. |
1954–1958 |
| Instytut | |
| Okres zatrudn. |
1958–1991 |
Życiorys
edytujUrodziła się 17 czerwca 1931 roku w Warszawie jako córka Aurelii z Kumatowskich i Zygmunta Juchniewicza, inżyniera leśnika, absolwenta Wyższej Szkoły Lasowej we Lwowie. Ojciec był wówczas nadleśniczym i zarządzał lasami Sękocińskimi pod Warszawą, gdzie pracował do końca II wojny światowej. Nauki pobierała początkowo w domu, a następnie w Gimnazjum i Liceum Heleny Miklaszewskiej w Łodzi. Maturę zdała w 1948 roku w XVI Państwowym Gimnazjum i Liceum Żeńskim w Łodzi[1].
W 1948 roku podjęła pracę w Zjednoczeniu Energetycznym Okręgu Łódzkiego jako sekretarka, gdzie pracowała do podjęcia studiów na Wydziale Biologii Państwowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi w 1949 roku. Przeniosła się później na Wydział Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Łódzkiego, na którym w 1953 roku ukończyła studia I stopnia. W latach 1954–1958 pracowała w Instytucie Badawczym Leśnictwa w Warszawie na stanowisku asystenta[1].
Od 1958 roku rozpoczęła pracę dla Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, przez pierwsze dwa lata pozostając na etacie Państwowego Instytutu Geologicznego[1]. Podjęła wówczas trwające przez wiele lat badania paleobotaniczne flory kopalnej metodą analizy nabłonkowej wykonywane pod kierownictwem Hanny Czeczott, porzucając zaawansowaną już pracę magisterską z anatomii drewna[2]. W 1961 roku na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Warszawskiego obroniła pracę magisterską pt. „Epidermy niektórych gatunków roślin jednoliściennych”, którą napisała eksternistycznie pod kierunkiem prof. Henryka Teleżyńskiego. Również pod jego kierunkiem i na tym samym wydziale obroniła w 1971 roku pracę doktorską pt. „Flora kopalna Turowa w świetle analizy nabłonkowej”. W Muzeum Ziemi pracowała od 1962 roku jako starszy asystent, następnie pracownik inżynieryjno-techniczny (od 1972), starszy inżynier laboratoryjny (od 1973), adiunkt muzealny (od 1974) oraz kustosz (od 1989). Z dniem 27 września 1991 roku przeszła na emeryturę[1].
W 1993 roku podjęła studia teologiczne na Papieskim Wydziale Teologicznym w Warszawie. Pracę magisterską wykonaną pod kierunkiem ks. dr hab. J Miazka obroniła w 1997 roku[1].
Działalność naukowa
edytuj.jpg)
W badaniach paleobotanicznych specjalizowała się w oznaczaniu liści roślin kopalnych przy zastosowaniu analizy nabłonkowej. Rozpoczęła te nowatorskie badania w Muzeum Ziemi PAN pod kierunkiem profesor Hanny Czeczott[1]. Wiedzę zdobywała z literatury oraz podczas pobytów w ośrodkach zagranicznych, m.in. niemieckich[2], wkrótce stając się autorytetem zastosowania tej metody w Polsce. Przygotowała wielką kolekcję porównawczą, na którą składało się prawie 1000 preparatów nabłonkowych roślin kopalnych i roślin współczesnych najczęściej znajdowanych w stanie kopalnym. Ułatwiało to identyfikację nowo pozyskiwanych okazów, które pochodziły głównie z kopalni węgla brunatnego w Turoszowie, gromadzone podczas licznych zespołowych ekspedycji organizowanych przez profesor Czeczott. Kolekcja uzupełniana była zbiorami z podróży i wymiany międzynarodowej z innymi paleobotanikami. Wyspecjalizowała się przy tym, wówczas jako jedyna w Polsce, w analizie nabłonkowej roślin trzeciorzędowych. Wyniki jej badań uzupełniły listę roślin miocenu Turowa o osiem nowych gatunków[1]. W latach 1974–1976 sporządzała notatki terenowe z wyjazdów badawczych do kopalni Turów, które zachowały się w zbiorach Muzeum Ziemi[3].
Praca doktorska „Flora kopalna Turowa w świetle analizy nabłonkowej”, opublikowana w 1975 roku, była pierwszym i przez długi czas jedynym polskim opracowaniem paleobotanicznym opisującym drobne fragmenty liści kopalnych pochodzących z osadu. Badania tego rodzaju szczątków uzupełniają lub w ogóle pozwalają na analizę składu florystycznego w przypadku braku w materiale innego typu szczątków kopalnych roślin[1].
Odkrytemu przez siebie gatunkowi kopalnemu nadała nazwę Nectandrophyllum czeczottii Juchniewicz 1975[4] na cześć profesor Czeczott[1].
Angażowała się w popularyzację badań paleobotanicznych. Współtworzyła wystawy czasowe z zakresu paleobotaniki w Muzeum Ziemi PAN, a także wystawy „Z czego powstał węgiel” czy „Rośliny lasu karbońskiego”. Opracowała część paleobotaniczną wystawy stałej Muzeum Ziemi z zakresu geologii historycznej[1].
Wybrane publikacje
edytujWybór publikacji z zakresu paleobotaniki[1]:
- Krystyn Juchniewicz, O metodach badania anatomicznego liści w paleobotanice, „Wiadomości Botaniczne”, 10 (2), 1966, s. 115–121.
- Krystyn Juchniewicz, Kolekcja okazów paleobotanicznych z Wiesa bei Kamenz, „Prace Muzeum Ziemi”, 10, 1967, s. 217–219.
- Krystyn Juchniewicz, Nowe dane o florze kopalnej Turowa na podstawie analizy nabłonkowej, „Kwartalnik Geologiczny”, 14 (4), 1970, s. 810–818.
- Krystyn Juchniewicz, Analiza nabłonkowa jako nowa samodzielna metoda badawcza w paleobotanice, „Przegląd Geologiczny”, 21 (11), 1973, s. 579–584.
- Krystyn Juchniewicz, Flora kopalna Turowa w świetle analizy nabłonkowej. 1. Cuticulae dispersae zawarte w iłach, „Prace Muzeum Ziemi”, 24, 1975, s. 65–132.
- Krystyn Juchniewicz, Stosunki paleohydrologiczne i geneza węgli brunatnych facji markoduriowej, „Przegląd Geologiczny”, 23 (3), 1975, s. 110–112.
- Hanna Czeczott, Krystyna Juchniewicz, Monocotyledoneae – Palmae [w:] Flora kopalna Turowa koło Bogatyni, „Prace Muzeum Ziemi”, 24, 1975, s. 57–64.
- Krystyna Juchniewicz, Autochtonia i allochtonia węgla z punktu widzenia paleobotaniki, „Przegląd Geologiczny”, 24 (1), 1976, s. 15–18.
- Krystyna Juchniewicz, Classification and identification of cuticulae dispersae of Miocene Angiosperms, „Courier Forschungsinstitut Senckenberg”, 30, 1978, s. 95–99.
- Hanna Czeczott, Krystyna Juchniewicz, Palmae II, [w:] Flora kopalna Turowa koło Bogatyni, „Prace Muzeum Ziemi”, 33, 1980, s. 23–29.
- Krystyna Juchniewicz, Flora nabłonkowa, [w:] L. Malinowska, M. Piwocki (red.), Budowa geologiczna Polski. Atlas skamieniałości przewodnich i charakterystycznych. 3a Kenozoik. Trzeciorzęd. Neogen., Warszawa: Polska Agencja Ekologiczna, 1996, s. 932–939.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m Ewa Zastawniak-Birkenmajer, 80. Rocznica urodzin dr Krystyny Juchniewicz, „Wiadomości Botaniczne”, 55 (3/4), 2011, s. 39–43 [dostęp 2022-03-04].
- ↑ a b Krystyna Juchniewicz, Profesor Hanna Czeczottowa (1888–1982) i Pracownia Paleobotaniki Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, „Przegląd Geologiczny”, tom 69, maj 2021, s. 321–328 [dostęp 2022-03-05].
- ↑ Jadwiga Garbowska, Materiały Hanny Czeczott (1888-1982), [w:] Jadwiga Grabowska (red.), Materiały archiwalne z zakresu historii nauk o Ziemi w zbiorach Muzeum Ziemi PAN: Inwentarz spuścizn naukowych: Część V, Warszawa: Muzeum Ziemi PAN, 2001, ISBN 83-908778-2-1 [dostęp 2022-03-05].
- ↑ J. van der Burgh, Fossilium Catalogus. II. Plantae. Pars 111: Index of Angiosperm leaf species names M-O, 1823-2008, Alexander Doweld, 2011, ISBN 978-3-8236-1621-4 [dostęp 2022-03-05].