Kraszewice (województwo wielkopolskie)
Kraszewice (niem. Kraszewice, 1943-45 Schöngrunden[4]) – wieś w południowej części województwa wielkopolskiego, w powiecie ostrzeszowskim, w gminie Kraszewice.
| wieś | |
 Kościół w Kraszewicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
1479[2] |
| Strefa numeracyjna |
62 |
| Kod pocztowy |
63-522[3] |
| Tablice rejestracyjne |
POT |
| SIMC |
0201514 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostrzeszowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Kraszewice  | |
 51°31′02″N 18°13′24″E/51,517222 18,223333[1]
| |
| Strona internetowa | |
Położenie
edytujMiejscowość położona w Kotlinie Grabowskiej, nad Łużycą, prawym dopływem Prosny, w odległości 7 kilometrów od Grabowa nad Prosną. Historycznie wieś znajduje się na ziemi wieluńskiej.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0201595 | Jajaki | część wsi |
| 0201543 | Piaski | część wsi |
| 0201566 | Podkuźnica | część wsi |
| 0201572 | Podlas | część wsi |
| 0201603 | Podrenta | część wsi |
| 0201550 | Poduchowne | część wsi |
Historia
edytujKraszewice, wzmiankowane od XIII wieku, były wsią królewską wchodzącą w skład starostwa grabowskiego. W czasach nowożytnych w miejscowości rozwijało się bartnictwo, wyrób piwa i spirytusu oraz pozyskiwanie drewna w okolicznych lasach, przerabianego w tartakach wodnych napędzanych okolicznymi strugami. Do początku XIX wieku we wsi istniała huta żelaza wytapianego z rudy darniowej, pozyskiwanej z okolicznych łąk. Od 1754, na mocy przywileju króla Augusta III, Kraszewice stały się samodzielnym wójtostwem z własnym folwarkiem, a także browarem, młynem i karczmą. W XVIII wieku dwukrotnie dochodziło do wybuchu buntów chłopów, co doprowadziło do oczynszowania chłopów w 1792 roku[7]
W wyniku ustaleń kongresu wiedeńskiego wieś znalazła się w Królestwie Kongresowym, stając się miejscowością nadgraniczną. W 1918 weszła w skład odrodzonej II Rzeczypospolitej. Z tej okazji w 1920 mieszkańcy posadzili na placu przed kościołem Dąb Wolności[8]. W okresie międzywojennym wieś znacznie się rozwinęła, a podczas II wojny światowej wchodziła w skład Kraju Warty. W trakcie wojny miejscowa ludność była wysiedlana i wywożona do Niemiec, a działalność szkoły została zawieszona.
Do 1953 miejscowość była siedzibą gminy Skrzynki w ówczesnym województwie łódzkim. W 1954 Kraszewice znalazły się w obszarze powiatu ostrzeszowskiego. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kraszewice.
W związku z reformą administracyjną z 1973, przywracającą w Polsce gminy, nie utworzono gminy Kraszewice, a sama miejscowość znalazła się w obszarze gminy Grabów nad Prosną. Dopiero 1 stycznia 1984 wydzielono odrębną gminę z siedzibą w Kraszewicach[9].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.
Zabytki
edytujPierwszy kościół katolicki w Kraszewicach ufundowany został w 1641. Obecnie istniejący neogotycki kościół parafialny pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła został wybudowany w latach 1882–1888. Barokowe wyposażenie wnętrza pochodzi z poprzedniej świątyni z 1787. Na placu przed kościołem znajduje się zasadzony w 1920 Dąb Wolności oraz pomnik upamiętniający Józefa Piłsudskiego. Na cmentarzu istnieje nagrobek uczestnika powstania styczniowego.
We wsi rośnie ponad 900-letni cis pospolity (pomnik przyrody). Ma ok. 260 cm obwodu w pierśnicy i 10 m wysokości. Jego pień uległ pęknięciu – z końcem lat 80. XX w. poddano go zabiegom konserwacyjnym i zabezpieczającym przed rozłamaniem[10].
Oświata
edytujW Kraszewicach funkcjonują Żłobek i Publiczne Przedszkole[11] oraz Szkoła Podstawowa im. Mariana Falskiego[12]. Do 2017 istniało też Gimnazjum im. Polskich Olimpijczyków[13]. Od 1949 we wsi działa Gminna Biblioteka Publiczna.
Ludzie związani z Kraszewicami
edytujW Kraszewicach urodził się historyk i onomasta prof. Jerzy Nalepa, który jest autorem projektu herbu Kraszewic przyjętego uchwałą władz gminy 29 kwietnia 1994[14][15].
Z miejscowością związany jest też Sługa Boży ks. kpt. rez. Franciszek Strugała, proboszcz parafii w Kraszewicach w latach 1938–1942, zamordowany w obozie koncentracyjnym w Dachau[16]. W Kraszewicach rok 2022 został dedykowany jego postaci, w 80. rocznicę śmierci[17][18].
W Kraszewicach mieszkała w okresie jego studiów rodzina Jerzego Różyckiego, słynnego kryptologa. Jego ojciec prowadził w tym czasie w Kraszewicach aptekę[19]. Jerzy Różycki został 14 grudnia 2021 upamiętniony ławeczką[20].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 61492
- ↑ Wieś Kraszewice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-01-27], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 615 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie o zmianie nazw miejscowości w Kraju Warty z dnia 18 maja 1943.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Historia, Strona internetowa Kraszewic.
- ↑ Gmina Kraszewice. powiatostrzeszowski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-15)].
- ↑ Dz.U. z 1983 r. nr 70, poz. 314.
- ↑ Anna Kędziora. Przedłużono im życie. „Przyroda Polska”. 7/1989 (391), s. 10, lipiec 1989. Zarząd Główny Ligi Ochrony Przyrody. ISSN 0552-430X. (pol.).
- ↑ Żłobek i Publiczne Przedszkole w Kraszewicach.
- ↑ Szkoła Podstawowa im. Mariana Falskiego w Kraszewicach.
- ↑ Gimnazjum im. Polskich Olimpijczyków w Kraszewicach.
- ↑ prof. dr hab. Jerzy Stanisław Nalepa [online], CSW2020 [dostęp 2023-09-11] (pol.).
- ↑ Herb Kraszewic. czasostrzeszowski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-13)].
- ↑ Biogram ks. Franciszka Strugały, Ordynariat Polowy WP.
- ↑ Kraszewice: rok 2022 rokiem ks. Franciszka Strugały. ostrzeszow.eska.pl. [dostęp 2023-08-19].
- ↑ 80 rocznica śmierci Ks. Franciszka Strugały. kraszewice.pl. [dostęp 2023-08-19]. (pol.).
- ↑ Największy haker XX wieku – jego ojciec prowadził w Kraszewicach aptekę. pulstygodnia.pl. [dostęp 2023-08-18]. (pol.).
- ↑ KRASZEWICE: Uroczyste odsłonięcie ławeczki genialnego kryptologa Jerzego Różyckiego. pulstygodnia.pl. [dostęp 2023-08-18]. (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Kraszewice (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 648.
- Mapy Kraszewic w zbiorach biblioteki Polona
- Kraszewice w Słowniku historyczno-geograficznym ziem polskich w średniowieczu