Kraśniany (Białoruś)
Kraśniany (biał. Красняны; ros. Красняны) – wieś na Białorusi, w rejonie miadzielskim obwodu mińskiego, około 22 km na północny wschód od Miadzioła.
.jpg) Dwór Janiszewskich w Kraśnianach przed 1915 rokiem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Wysokość |
170 m n.p.m. |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 1797 |
| Kod pocztowy |
222392 |
| Tablice rejestracyjne |
5 |
Położenie na mapie obwodu mińskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 54°58′38″N 27°14′12″E/54,977222 27,236667
| |
Historia
edytujMajątek ten w pierwszej połowie XIX wieku należał do rodziny Mackiewiczów. Eleonora Mackiewiczówna wniosła go w posagu swemu mężowi Sylwestrowi Janiszewskiemu herbu Junosza. Kolejnym dziedzicem Kraśnian był ich syn Oktawian (?–1890), a ostatnim, do 1939 roku, syn Oktawiana, Wiktor Johann Janiszewski (1869–1954)[1][2].
Po II rozbiorze Polski w 1793 roku dobra te, wcześniej leżące na terenie województwa wileńskiego Rzeczypospolitej, znalazły się na terenie powiatu wilejskiego (ujezdu) guberni wileńskiej. Po wojnie polsko-bolszewickiej Kraśniany wróciły do Polski, należały do gminy Żośna. Początkowo gmina należała do powiatu wilejskiego. 7 listopada 1920 roku została przyłączona do nowo utworzonego powiatu duniłowickiego pod Zarządem Terenów Przyfrontowych i Etapowych[3]. 19 lutego 1921 roku wraz z całym powiatem weszła w skład nowo utworzonego województwa nowogródzkiego. 13 kwietnia 1922 roku gmina wraz z całym powiatem duniłowickim została przyłączona do objętej władzą polską Ziemi Wileńskiej[4], przekształconej 20 stycznia 1926 roku w województwo wileńskie. Od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[2][5][6].
W Kraśnianach do lat 60. XX wieku stała kaplica katolicka wzniesiona około 1800 roku[5].
Liczba ludności wsi kształtowała się następująco:
- 1866 – 189 osób we wsi, w tym 174 katolików i 15 prawosławnych, natomiast w folwarku – 42 mieszkańców, w tym 27 katolików, 9 prawosławnych i 7 żydów[2]
- 1921 – 201 osób we wsi, wszyscy wyznania rzymskokatolickiego, natomiast w folwarku – 78 mieszkańców, wszyscy wyznania rzymskokatolickiego[7].
- 1931 – 207 we wsi i 9 w dwóch koloniach oraz 43 w majątku[8]
- 2009 – 14[9].
Nieistniejący dwór
edytujDo II wojny światowej istniał w Kraśnianach stary, parterowy, modrzewiowy dwór, liczący jakoby 300 lat. Dom stał na wysokiej podmurówce i był przykryty płaskim, łamanym, czterospadowym dachem gontowym, przebitym szeregiem okien doświetlających strych. Głównym akcentem elewacji frontowej był ganek, którego dwie pary murowanych kolumn wspierały trójkątny fronton. Skrajne osi domu były w formie ryzalitów, również z trójkątnymi szczytami[1].
Przed II wojną światową wnętrze mieściło 17 pomieszczeń różnych kształtów i wielkości, były wśród nich: sień, wielki salon o trzech oknach, jadalnia (również o 3 oknach), biblioteka, kaplica domowa (w lewym ryzalicie), kancelaria, pokój bawialny, kawiarnia, komnaty mieszkalne. W zamierzeniu wnętrze było dwutraktowe z amfiladowym rozplanowaniem pomieszczeń. Pokoje reprezentacyjne zajmowały cały trakt ogrodowy[1].
Dwór stał na niewielkim wzgórzu, między dwiema równoległymi alejami lipowymi ograniczającymi park o powierzchni 4 ha. Przed i za domem były koliste gazony. Dalej przed domem była kolista sadzawka, a jeszcze dalej – inspekty. Tu park dochodził do łąki stopniowo schodzącej do rzeki. Po lewej stronie dworu otoczony również starymi drzewami stał równie stary jak dwór drewniany spichlerz z dziesięciokolumnową galeryjką od frontu. Również niedaleko domu stała dziewięcioosiowa oficyna, piętrowa w trójosiowej części centralnej (z czterokolumnowym gankiem) i parterowa na skrzydłach[1].
Dwór w Kraśnianach został rozebrany w czasie II wojny światowej. Majątek został opisany w 4. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Kraśniany, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 4: Województwo wileńskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 171–173, ISBN 83-04-04020-4, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ a b c Kraśniany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 629.
- ↑ Dz. Urz. ZTPiE z 1920 r. Nr 3, poz. 24
- ↑ Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213 – Art. 8.
- ↑ a b Kraśniany na stronie Radzima.org. [dostęp 2017-12-02].
- ↑ Majątek Kraśniany na stronie Radzima.net. [dostęp 2017-12-02].
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 38.
- ↑ Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. T. 1, Województwo wileńskie. T. 1. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 44. [dostęp 2017-12-02].
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. [dostęp 2017-12-02]. (ros.).