Królowy Most
Królowy Most (dawn. Janopol; biał. Кралёвы Мост[4]) – osada w Polsce położona nad rzeką Płoską w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Gródek[3][5]. Leży ok. 20 km na wschód od Białegostoku.
| osada | |
 Cerkiew prawosławna św. Anny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
135–149 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) |
90 |
| Strefa numeracyjna |
85 |
| Kod pocztowy |
16-040[2] |
| Tablice rejestracyjne |
BIA |
| SIMC |
0028984[3] |
Położenie na mapie gminy Gródek  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu białostockiego  | |
 53°08′37″N 23°28′15″E/53,143611 23,470833[1]
| |
Wieś, położona na skraju Puszczy Knyszyńskiej, ma charakter letniskowy. Jej wcześniejsze nazwy to: Annopol i Janopol – ta druga związana według tradycji z Janem III Sobieskim.
Opis
edytujWedług legendy, podczas podróży do Wołkowyska, w okolicach dzisiejszego Królowego Mostu zatrzymał się Zygmunt August. Wówczas to ponoć w ciągu jednej nocy zbudowano most na rzece Płosce[6].
W 1871 obok majątku Janopol, nad rzeką, znajdował się tartak, młyn oraz duża fabryka sukna, przy której wzniesiono kilka domów dla robotników[7].
Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności w 1921 Królowy Most był folwarkiem liczącym 3 domostwa i zamieszkiwanym przez 20 osób. Wszyscy mieszkańcy zadeklarowali wówczas białoruską przynależność narodową oraz wyznanie prawosławne[8].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Królowy Most. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa białostockiego.
Przez Królowy Most prowadzą szlaki turystyczne: Szlak Wzgórz Świętojańskich i Szlak Napoleoński. W okolicy wsi miały miejsca bitwy w latach: 1807, 1831 i 1863.
We wsi nagrano kilka scen do filmów Jacka Bromskiego U Pana Boga za piecem, U Pana Boga w ogródku oraz U Pana Boga za miedzą.
Zabytki
edytuj
- rzymskokatolicka kaplica pod wezwaniem św. Anny należąca do parafii w Gródku, 1857, nr rej.:A-382 z 8.10.1986. W latach 1863–1915 obiekt funkcjonował jako cerkiew prawosławna[9].
- prawosławna cerkiew parafialna pod wezwaniem św. Anny – w stylu bizantyjskim na planie krzyża greckiego, z absydą i z trzema wieżyczkami nad szczytami. Wewnątrz znajduje się ikonostas pochodzący z cerkwi w Grodnie, 1913–1939 nr rej.:A-381 z 5.11.1987[10].
- Stare cmentarze: prawosławny i rzymskokatolicki.
Dojazd
edytuj- Królowy Most leży przy drodze krajowej nr 65 prowadzącej do polsko-białoruskiego przejścia granicznego w Bobrownikach.
- Dojazd autobusem PKS Białystok (linia Białystok – Gródek).
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 62395
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 622 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
- ↑ Кралёвы Мост, фальварак. Radzima.net. [dostęp 2016-09-07].
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Cerkiew pw. św. Anny – Królowy Most. ciekawepodlasie.pl. [dostęp 2016-06-02].
- ↑ Anna Radziukiewicz: Gródek nad Supraślą. Z dziejów prawosławnej parafii. Gródek: Parafia prawosławna Narodzenia Bogaradzicy w Gródku, 2011, s. 51. ISBN 978-83-933473-0-8.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 22 (13).
- ↑ Kaplica p.w.św. Anny – Królowy Most. ciekawepodlasie.pl. [dostęp 2016-06-02].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
Linki zewnętrzne
edytuj- Legenda związana z powstaniem wsi
- Praca magisterska na temat historii Janopola-Królowego Mostu
- Królowy Most, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 691.