Królewskie Tajskie Siły Powietrzne

Królewskie Tajskie Siły Powietrzne (taj. (trans.) Kong Thab Akat Thai, ang. Royal Thai Air Force; w skrócie RTAF) – wojska lotnicze Królestwa Tajlandii, jedna z trzech formacji tamtejszych Sił Zbrojnych. Istnieją od 1913 roku (poprzednio jako lotnictwo Królestwa Syjamu).

Kong Thab Akat Thai
Godło
Flaga i symbol Tajskich Sił Powietrznych
Państwo

 Tajlandia

Siły zbrojne

Królewskie Tajskie Siły Zbrojne

Nazwa skrócona

RTAF

Data utworzenia

2 listopada 1913

Znak rozpoznawczy

Najwyższe dowództwa
Wojskowe

Baza Don Muang, Bangkok

Historia

edytuj

Lata 1920-1940

edytuj

Na przełomie lat 20. i 30. główne wyposażenie stanowiły myśliwce Nieuport-Delage NiD 29 i lekkie bombowce Breguet 14[1]. W 1933 lotnictwo składało się z 9 dywizjonów[1]. W październiku tego roku część lotnictwa wzięła udział w próbie puczu monarchistycznego[2]. W połowie lat 30. lotnictwo przestawiło się na nowy sprzęt produkcji USA, przede wszystkim dwupłatowe myśliwce Curtiss Hawk III z chowanym podwoziem i samoloty rozpoznawcze i szturmowe Vought V-93 Corsair[2]. Te dwa typy były także produkowane na licencji w Syjamie[3]. W 1937 zakupiono 6 średnich dwusilnikowych bombowców Martin 139WSM, a w 1939 pojawiły się jednopłatowe myśliwce Curtiss Hawk 75N (12 sztuk)[4].

W marcu 1939 lotnictwo miało 130 samolotów bojowych: 48 myśliwców, 6 średnich bombowców i 86 samolotów rozpoznawczo-bombowych, w 13 dywizjonach, wchodzących w skład 5 skrzydeł (Kong Bin Noi)[5]. Dywizjon etatowo posiadał 9 samolotów bojowych i 3 rezerwowe[5]. W 1939 roku nazwę kraju zmieniono z Syjamu na Tajlandię. We wrześniu 1940 lotnictwo było zorganizowane w 14 dywizjonów, w tym 6 myśliwskich, 1 bombowy, 4 obserwacyjne i 3 szturmowe[6]. W związku ze wstrzymaniem dostaw zamówionych nowych samolotów z USA w październiku 1940 roku, Tajlandia zakupiła w Japonii w listopadzie 24 lekkie bombowce Mitsubishi Ki-30, które utworzyły dwa dalsze dywizjony, i w grudniu 8 średnich Mitsubishi Ki-21[6]. Lotnictwo tajskie wzięło aktywny udział w wojnie z Francją w grudniu 1940 i styczniu 1941 roku, bombardując terytorium Indochin, doszło też do kilku walk powietrznych. Lotnictwo Tajlandii zgłosiło 5 zwycięstw w powietrzu i zniszczenie 17 samolotów na ziemi, a lotnictwo francuskie – 4 zwycięstwa i zniszczenie 15 samolotów na ziemi (Tajlandia przyznała utratę 3 samolotów w walkach powietrznych, 5–10 zniszczonych na ziemi i jednego zdobytego po przymusowym lądowaniu)[7].

Po II wojnie światowej

edytuj

W 1966 roku dostarczono pierwsze F-5, jako szkolno-bojowe F-5B. Do końca 1967 roku dotarło 12 sztuk F-5A, a między 1971-73 kolejne 10. Zakupiono również 5 sztuk RF-5A. Odbywało się to w ramach rozliczeń za korzystanie z tajlandzkich baz lotniczych. Otrzymano również pojedynczy F-6C utracony w 1988 roku oraz dwa malezyjskie F-5B w 1982 roku. Starsze samoloty wycofano w 2000 roku, a pozostawiono późniejsze partie F-5E/F i dwa F-5B. Najstarszy F-5B który był pierwszym samolotem tej wersji (numer seryjny: 63-8438) został wycofany 18 grudnia 2007 roku[8].

Pod koniec 2010 roku liczyły 45 000 osób personelu i posiadały 315 statków powietrznych, w tym 184 uzbrojone. W ramach prowadzonego obecnie programu modernizacyjnego RTAF kupiły dwanaście szwedzkich myśliwców wielozadaniowych Saab JAS 39 Gripen, wraz z dwoma samolotami wczesnego ostrzegania Saab 340 AEW&C (z radarami Erieye) i pociskami RBS-15F oraz modernizuje 18 General Dynamics F-16 Fighting Falcon. Wykorzystywana obecnie flota to mozaika maszyn z wielu krajów, głównie USA i Europy.

Wyposażenie

edytuj

Obecne

edytuj
Samolot Producent Typ Wersja Liczba sztuk Uwagi
Samoloty bojowe
Saab JAS 39 Gripen   Szwecja myśliwiec wielozadaniowy JAS 39C
JAS 39D
7
4
4 Gripen D i 2 Gripen C dostarczono w 2011, 6 Gripenów C w 2013[9]. Jeden JAS 39C rozbił się podczas pokazów lotniczych w Hat Yai[10].
Lockheed Martin F-16 Fighting Falcon   Stany Zjednoczone myśliwiec wielozadaniowy F-16A Block 15 OCU
F-16B Block 15 OCU
F-16A Block 15 ADF
F-16B Block 15 ADF
27
14
13
1
Ogółem 55 z 59 dostarczonych (36 nowych w latach 1988-95, 16 ex-USA 2002-03, 7 ex-singapurskich w 2004), 18 F-16 modernizowanych do Block 20 MLU, utracono 2 F-16A Block 15 OCU i 2 F-16A Block 15 ADF.
Northrop F-5 Tiger II   Stany Zjednoczone lekki myśliwiec F-5T Tigris

F-5E Tiger II


F-5F Tiger II

14

~10


~5

Zmodernizowane przez Izrael, przenoszą ppk Python 3.

F-5E zastępowane przez JAS 39C


Wersja treningowa, F-5B zastąpiony przez JAS 39D

KAI T-50 Golden Eagle   Korea Południowa szkolny T-50TH 0/4[11][12] Zastąpią maszyny Aero L-39 Albatros.
Aero L-39 Albatros   Czechosłowacja szkolno-bojowy odrzutowiec L-39ZA/ART 36 Zmodernizowane przez Izrael, przenoszą AIM-9P.
Dassault/Dornier Alpha Jet   Niemcy szkolno-bojowy odrzutowiec Alpha Jet A 19 Ex-Luftwaffe, jeden utracono, pięć innych to skarbnica części.
Samoloty rozpoznawcze
GAF Nomad   Australia rozpoznanie i obserwacja Nomad N.22B 19 zmodernizowane przez Thai Aviation Industry
Learjet 35   Stany Zjednoczone rozpoznawczy Learjet 35A 1 jeden z dwóch dostarczonych utracono
IAI Arava   Izrael patrolowy IAI 201 6
Pilatus AU-23A Peacemaker   Szwajcaria lekki samolot szturmowy AU-23A 16 Uzbrojone Pilatus PC-6, ex-USAF
Saab 340 AEW&C Erieye   Szwecja wczesne ostrzeganie i dozór S-100B Argus 2
Aeronautics Aerostar   Izrael BSL 1 od 2011
Samoloty transportowe
Saab 340   Szwecja lekki samolot transportowy Saab 340 1
Lockheed C-130 Hercules   Stany Zjednoczone śœredni samolot transportowy C-130H

C-130H-30

6

6

modernizowane przez Thai Aviation Industry
Basler BT-67   Stany Zjednoczone wielozadaniowy BT-67 8 Zmodernizowane Douglas C-47 Dakota, specjalistyczne wersje gaśnicze i zasiewania chmur.
Aeritalia G.222   Włochy lekki samolot transportowy 6
ATR 72   Francja lekki samolot transportowy ATR-72-500 4
Boeing 737   Stany Zjednoczone transport pasażerski B737-8Z6 1 transport rodziny królewskiej
Airbus A310   Francja transport pasażerski A310-300 1 transport wojskowych
Airbus A320   Francja transport pasażerski A319-115X CJ 1 transport rządu
Samoloty szkolno-treningowe
Pacific Aerospace CT/4   Nowa Zelandia szkolenie wstępne CT-4A/E 20 z 24
Cessna T-41 Mescalero   Stany Zjednoczone szkolenie wstępne T-41D 6 szkolenie cywilne
Pilatus PC-9   Szwajcaria szkolenie podstawowe PC-9M 22 zmodernizowane przez Thai Aviation Industry
Diamond DA42   Austria szkolenie podstawowe DA42 6 przeszkolenie na maszyny wielosilnikowe
Śmigłowce
Airbus EC725   Francja śmigłowiec SAR 4 Zamówiono 6.[13][14][15]
Bell UH-1 Iroquois   Stany Zjednoczone śmigłowiec użytkowy/CSAR UH-1H 18 planowane szybkie wycofanie
Sikorsky S-92 Superhawk   Stany Zjednoczone śmigłowiec pasażerski S-92 3 od 2011, transport rodziny królewskiej
Bell 412   Kanada śmigłowiec pasażerski 412EP/SP 8 transport VIP

Wycofane

edytuj
Samolot Producent Typ Wersja Liczba sztuk Uwagi
Nieuport   Francja myśliwiec Pierwszy samolot RTAF.
Curtiss BF2C Goshawk   Stany Zjednoczone myśliwiec 68B Hawk III 24 Pierwszy myśliwiec RTAF, wykorzystany bojowo (przeciwko Potez XXV).
Vought O2U Corsair   Stany Zjednoczone myśliwiec 70 walczyły z samolotami Francuskich Sił Powietrznych.
Nakajima Ki-27   Japonia myśliwiec 2 eskadry walczyły z USAAF w czasie II wojny światowej.
Nakajima Ki-43   Japonia myśliwiec walczyły z USAAF w czasie II wojny światowej.
Beechcraft Model 18   Stany Zjednoczone samolot transportowy 1947–1971.
Supermarine Spitfire   Wielka Brytania myśliwiec 2 eskadry po II wojnie światowej.
Curtiss SB2C Helldiver   Stany Zjednoczone samolot szturmowy SB2C-5 Ex-USA.
Douglas C-54 Skymaster   Stany Zjednoczone samolot transportowy SB2C-5 8 Ex-USA, w służbie od 1950.
North American T-6 Texan   Stany Zjednoczone samolot szkolny 138 Ex-USA, w służbie od 1950.
Grumman F8F Bearcat   Stany Zjednoczone myśliwiec F8F-1(D)B 204 Ex-USA, 1951–1963.
Sikorski H-5   Stany Zjednoczone śmigłowiec pierwszy śmigłowiec, 1951–1953.
Lockheed T-33 Shooting Star   Stany Zjednoczone szkolno-bojowy odrzutowiec T-33A 53 pierwszy odrzutowiec, 1955–1995 (w 1983 dokupiono zmodernizowane ex-francuskie).
Republic F-84 Thunderjet   Stany Zjednoczone myśliwiec szturmowy F-84G 30 Ex-USA, w służbie w latach 1956–1963.
North American F-86 Sabre   Stany Zjednoczone myśliwiec F-86F
F-86L
40
17
Ex-USA, w służbie od 1961, zastąpione przez Northrop F-5E/F.
Northrop F-5 Freedom Fighter   Stany Zjednoczone myśliwiec F-5A
RF-5A
F-5B
24
4
4
Donacja USA, w latach 1966–2008.
Douglas AC-47 Spooky   Stany Zjednoczone samolot wsparcia 14 Ex-USA, od 1973.
North American OV-10 Bronco   Stany Zjednoczone lekki samolot szturmowy OV-10C 32 Używane od 1974.
Cessna A-37 Dragonfly   Stany Zjednoczone lekki samolot szturmowy A-37B 20 Używane w latach 1971–2004 (8 przekazano Filipińskim Siłom Powietrznym).
LTV A-7 Corsair II   Stany Zjednoczone samolot szturmowy A-7E
TA-7C
14
4
Używane od 1995, wycofane około 2007.
RFB Fantrainer   Niemcy
  Tajlandia
samolot szkolny

Zapas amunicji

edytuj
Pocisk Producent Typ Wersja Liczba sztuk Uwagi
Kpr klasy powietrze-powietrze
AIM-120 AMRAAM   Stany Zjednoczone średniego zasięgu AIM-120C-5 140 na F-16 ADF/MLU i JAS 39
Rafael Python   Izrael krótkiego zasięgu Python-3/4 40+ na F-16/F-5T
IRIS-T   Niemcy krótkiego zasięgu 220 dla JAS 39 Gripen i F-16
AIM-9 Sidewinder   Stany Zjednoczone krótkiego zasięgu AIM-9J/P 769
Kpr klasy powietrze-ziemia
AGM-65 Maverick   Stany Zjednoczone Pocisk naprowadzany telewizyjnie AGM-65B/D/G 800
Przeciwokrętowe pociski odrzutowe
RBS-15   Szwecja Przeciwokrętowy RBS-15F 48 dla JAS 39 Gripen
Bomby
Paveway II   Stany Zjednoczone naprowadzane laserowo GBU-10/GBU-12/GBU-22 50
JDAM   Stany Zjednoczone naprowadzane przez INS/GPS GBU-31(V)1/B ? zestaw do Mk 84
JDAM   Stany Zjednoczone naprowadzane przez INS/GPS GBU-38/B ? zestaw do Mk 82
JDAM   Stany Zjednoczone naprowadzane przez INS/GPS GBU-54/B ? zestaw do Mk 82
Mk 81/Mk82/Mk84   Stany Zjednoczone niekierowane szybujące 113/227/909 kg 10000

Organizacja

edytuj
201 Eskadra Śmigłowcowa (Gwardia Królewska) 2 Bell 412 RTAFB Khok ka thiem
203 Eskadra Śmigłowcowa 2 Bell UH-1H RTAFB Khok ka thiem
102 Eskadra Myśliwska 1 Lockheed Martin F-16A/B(ADF) RTAFB Korat
103 Eskadra Myśliwska 1 Lockheed Martin F-16A/B OCU Block 15 RTAFB Korat
601 Eskadra Transportowa 6 Lockheed Martin C-130H/H-30 RTAFB Bangkok
602 Eskadra Królewska (Gwardia Królewska) 6 Airbus A310-300, A319, Boeing 737-800 RTAFB Bangkok
603 Eskadra Transportowa 6 Alenia G.222, ATR72-500 RTAFB Bangkok
604 Eskadra szkolenia pilotów cywilnych 6 CT-4A, T-41D RTAFB Bangkok
211 Eskadra Myśliwska 21 Northrop F-5T Tigres RTAFB Ubon Ratchathani
231 Eskadra Szturmowa 23 Dornier/Dassault Alpha Jet A RTAFB Udon Thani
401 Eskadra Szturmowa 4 Aero L-39ZA/ART Albatros RTAFB Takhli
402 Eskadra Rozpoznawcza 4 Learjet 35, IAI Arava RTAFB Takhli
403 Eskadra Myśliwska 4 Lockheed Martin F-16A/B OCU Block 15 RTAFB Takhli
411 Eskadra Myśliwska 41 Aero L-39ZA/ART Albatros RTAFB Chiang Mai
461 Eskadra Transportowa 46 GAF Nomad, Basler BT-67 RTAFB Phitsanulok
701 Eskadra Myśliwska 7 JAS 39 Gripen RTAFB Surat Thani
702 Eskadra 7 Saab 340/Saab 340 AEW RTAFB Surat Thani
501 Eskadra Szturmowa 5 AU-23A Peacemaker RTAFB Prachuap Khiri Khan
904 Eskadra Agresorów - Northrop F-5E RTAFB Bangkok
Eskadra Tango - - RTAFB Chiang Mai
1 Eskadra Szkola - Pacific Aerospace PAC CT/4E RTAFB Kamphang Saen
2 Eskadra Szkola - Pilatus PC-9M RTAFB Kamphang Saen
3 Eskadra Szkola - Bell 206B(struck off charge 1 October 2006) RTAFB Kamphang Saen

Przypisy

edytuj
  1. a b Garlicki 2001a ↓, s. 33.
  2. a b Garlicki 2001a ↓, s. 34-35.
  3. Garlicki 2001a ↓, s. 35.
  4. Garlicki 2001a ↓, s. 36-37.
  5. a b Garlicki 2001a ↓, s. 38.
  6. a b Garlicki 2001b ↓, s. 37.
  7. Garlicki 2001b ↓, s. 41.
  8. Michał Gajzler, Northrop F-5 A/B Freedom Fighter Cz. 2, str. 67-68, Lotnictwo 4 (2016), ISSN 1732-5323
  9. Royal Thai Air Force welcomes Gripen aircraft. www.mcot.net. [dostęp 2011-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-29)].
  10. Łukasz Golowanow: Katastrofa tajlandzkiego Gripena. konflikty.pl, 14 stycznia 2017.
  11. Tajlandia zamówiła 4 T-50
  12. KAI will export T-50s to Thailand
  13. 4 EC 725 dla Tajlandii
  14. EC725 dla Tajlandii
  15. DODATKOWE EC725 DLA TAJLANDII

Bibliografia

edytuj
  • Jarosław B. Garlicki. Historia lotnictwa wojskowego Królestwa Tajlandii w latach 1912 - 1945. Część 2. „Militaria i Fakty”. 1-2/2001. II (6), s. 33-38, 2001. ISSN 1509-8524. 
  • Jarosław B. Garlicki. Historia lotnictwa wojskowego Królestwa Tajlandii w latach 1912 - 1945. Część 3. Wojna tajsko-francuska. „Militaria i Fakty”. 4/2001. II (8), s. 37-41, 2001. ISSN 1509-8524.