Kowalewszczyzna
Kowalewszczyzna – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Sokoły[5][6].
| wieś | |
 Dworzec z XVII wieku w Kowalewszczyźnie od strony szczytowej. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
86 |
| Kod pocztowy |
18-218[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BWM |
| SIMC |
0405872[5] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego  | |
Położenie na mapie gminy Sokoły  | |
 53°03′42″N 22°46′38″E/53,061667 22,777222[1]
| |
Do 1954 roku istniała gmina Kowalewszczyzna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0405889 | Piaszczyna | część wsi |
| 0405895 | Wyrąb | część wsi |
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Waniewie[7].
Historia
edytujW I Rzeczypospolitej wieś należała do ziemi bielskiej.
W wieku XVI i XVII wchodziła w skład dóbr Waniewo. Po wybudowaniu dworu w Kowalewszczyźnie częścią dóbr Kowalewszczyzna, należących w XVII w. do Orsettich, w 1830 do Rostworowskich.
Dwór z piękną biblioteką zbudowano w XVII w., rozebrano w 1881 r. Przy dworze ogród, sześć stawów, środkowy w kształcie krzyża. W 1775 w całej majętności znajdowało się 111 domów. Orsetti dokupili do majątku Jeńki i część Waniewa od Szczawińskich. W XIX w. powierzchnia majątku wynosiła 2965 morgów. Po uwłaszczeniu chłopów w majątku zostało 127 włók ziemi[8]
W roku 1748 w Kowalewszczyźnie urodził się Jan Klemens Gołaszewski, biskup wigierski i senator, a w 1858 Stanisław Jakub Rostworowski, ojciec generała Wojska Polskiego II RP Stanisława Janusza Rostworowskiego. W miejscowym dworze przebywała Narcyza Żmichowska, będąca ciotką Romana Rostworowskiego[8].
W roku 1824 wieś liczyła 30 domów i 198 mieszkańców[9].
Pod koniec wieku XIX wieś i folwark w powiecie mazowieckim (wcześniej suraskim), gmina Kowalewszczyzna, parafia Waniewo[8].
W roku 1921 było tu 44 budynki z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 279 mieszkańców (137 mężczyzn i 142 kobiety). Wszyscy podali narodowość polską[10].
W sierpniu 1944 oddziały Wehrmachtu spacyfikowały wieś. W czasie akcji Niemcy zamordowali w pobliskim lesie 14 mieszkańców (nazwiska ofiar zostały ustalone) a wieś doszczętnie spalili[11].
Obiekty zabytkowe
edytuj- krzyż przydrożny[9].
Zobacz też
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 59995
- ↑ Wieś Kowalewszczyzna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-05], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 524 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT.
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji.
- ↑ a b c Kowalewszczyzna (4), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 511.
- ↑ a b W. Jemielity, Jubileusz 500-lecia Parafii Waniewo. Wydawca Parafia Waniewo, Waniewo 2011 r. s. 5, 7.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., Województwo białostockie, Powiat Wysokie Mazowieckie, Gmina Kowalewszczyzna, tom V, Warszawa 1924 r. s. 110.
- ↑ Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 219.