Koronnik czarny
Koronnik czarny[4] (Balearica pavonina) – gatunek dużego ptaka z rodziny żurawi (Gruidae). Zamieszkuje strefę Sahelu i jej okolice. Narażony na wyginięcie.
| Balearica pavonina[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
koronnik czarny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Systematyka
edytujW przeszłości takson ten bywał łączony w jeden gatunek z koronnikiem szarym (B. regulorum), ale różnice ujawnione przez elektroforezę, wraz z różnicami w wokalizacji, nagich częściach ciała i upierzeniu, a także dowody genetyczne przemawiają za tym, by traktować je jako odrębne gatunki[2]. Wyróżnia się dwa podgatunki B. pavonina[2][5]:
- B. pavonina pavonina (Linnaeus, 1758)
- B. pavonina ceciliae Mitchell, 1904
Charakterystyka
edytuj- Wygląd zewnętrzny
- Upierzenie ciemnołupkowoszare; skrzydła są trójbarwne biało-, czarno- i rdzawoczerwone. Na głowie słomianożółta, zbudowana z cienkich piór „korona”, znajdująca się w tylnej części głowy. Nieopierzone policzki są białe (w razie zaniepokojenia przybierają czerwony kolor). Na przedniej części szyi zwisa mały czerwony płat skórny. Długie nogi koloru szarego.
- Rozmiary
- długość ciała: 100–105 cm, rozpiętość skrzydeł: 180–200 cm[2]
- Masa ciała
- 3,5–4 kg[2]
- Zachowanie
- Żyją pojedynczo, w parach lub w małych grupach. Wykorzystują drzewa do obserwacji okolicy. Ptaki wydają krótkie odgłosy, które brzmią jak: konk lub ka-wonk. Często przebywają w grupach z innymi ptakami. Tańczą nie tylko podczas godów, ale także aby rozładować agresję czy wzmocnić więzi między partnerami.
Zasięg występowania
edytujW dwóch podgatunkach zamieszkuje obszar od Senegambii do Czadu (B. p. pavonina) oraz obszar od Czadu do Sudanu, Etiopii i Erytrei; południowa granica występowania sięga do Sudanu Południowego i północnej Kenii (B. p. ceciliae)[2].
Środowisko
edytujPodczas gniazdowania koronniki czarne można napotkać na otwartych obszarach, zarówno wilgotnych, jak i suchych; preferuje jednak słodkowodne bagna, podmokłe tereny trawiaste oraz obrzeża zbiorników wodnych. W Sudanie najchętniej zasiedla obszary z wodą sięgającą do 1 m nad poziom gruntu z roślinnością, na którą składają się m.in. rośliny z rodzajów: cibora, ponikło, sitowie, włośnica i Cynodon. Preferuje żerowanie na otwartych obszarach z krótkimi trawami, może gniazdować na wyżynach (szczególnie w zachodniej Afryce). Poza sezonem lęgowym w dużych skupiskach przenosi się na mokradła, często żeruje w pobliżu stad bydła lub wysypisk śmieci[6].
Pożywienie
edytujOdżywia się nasionami, owadami (w tym prostoskrzydłymi), dwuparcami[7], również niewielkimi roślinami[6]. Czasami poluje również na płazy bezogonowe, gady[7], ryby, mięczaki i skorupiaki[6]. Zjada również ziarna z upraw, może poczynić szkody. Zdaje się zjadać dowolne znalezione pożywienie[7].
Lęgi
edytujOkres lęgowy trwa od maja do grudnia w zachodniej Afryce, zaś we wschodniej części kontynentu – od czerwca do stycznia. Pojedyncza para zajmuje 0,5–1 km²[6]. Gniazdo to nieregularny kopiec z materii roślinnej. Zniesienie liczy od 2 do 5 jaj. Inkubacja trwa 28–31 dni. Młode niedługo po wykluciu dołączają do żerowania z rodzicami. Są w pełni opierzone po 60–100 dniach życia[7].
Status i zagrożenia
edytujIUCN uznaje koronnika czarnego za gatunek narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable) od 2010 roku (stan w 2020); wcześniej, w latach 2000–2008 uchodził za gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened), a jeszcze wcześniej – od 1988 roku – klasyfikowano go jako gatunek niższego ryzyka/najmniejszej troski (LR/LC). W 2004 wschodnia populacja liczyła około 28–55 tys. osobników, natomiast zachodnia około 15 tys. osobników. Zagrożeniem dla gatunku jest głównie utrata środowiska wskutek osuszania mokradeł, nadmiernego wypasu bydła, przekształcania środowiska w krajobraz rolniczy, zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego i industrialnego oraz budowa tam. Obecne jest również zjawisko kłusownictwa i łapania żywych ptaków do niewoli. Części koronników czarnych, zwłaszcza głowa i skrzydła, znajdują zastosowanie w praktykach medycyny ludowej niektórych ludów[6].
Przypisy
edytuj- ↑ Balearica pavonina, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f Archibald, G.W., Meine, C.D., Kirwan, G.M. & Garcia, E.F.J.: Black Crowned-crane (Balearica pavonina). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-10)].
- ↑ Balearica pavonina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Balearicinae Brasil, 1913 – koronniki (wersja: 2017-06-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-03-28].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finfoots, flufftails, rails, trumpeters, cranes, Limpkin. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-20]. (ang.).
- ↑ a b c d e Black Crowned-crane Balearica pavonina. BirdLife International. [dostęp 2016-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
- ↑ a b c d Black crowned-crane (Balearica pavonina). ARKive. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-07)].
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Opis koronnika czarnego na stronie International Crane Fundation (ang.)