Kopiec Salve Regina
Kopiec Salve Regina – wzgórze (według tradycji kopiec) położone w Sandomierzu oddalone o 1,5 km od rynku miasta. Jego średnica u podstawy wynosi około 40 m, przy wysokości ponad 11 m. Na szczycie kopca znajduje się figura z płaskorzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem[1].
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Miejsce |
ul. Salve Regina |
| Typ obiektu | |
| Całkowita wysokość |
11 m |
| Data budowy |
ok. VII wiek |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu sandomierskiego  | |
Położenie na mapie Sandomierza  | |
 50°40′32″N 21°43′41″E/50,675556 21,728056
| |
Historia
edytujPrzeznaczenie "kopca" nie zostało jednoznacznie ustalone, jednak istnieją na ten temat różne teorie[2].
Jedna z teorii mówiła, że jest to kurhan z kultury trzcinieckiej[3]. Według innej kopiec jest identyczny genetycznie do kopców małopolskich szczególnie do kopca Krakusa i Wandy. Możliwe też jest, że wzgórze jest związane z okresem przedpiastowskim i stanowi grób wodza czy założyciela wczesnośredniowiecznej osady, którym był Sandomierz[2].
Badania archeologiczno-geologiczne prowadzone w latach 1971-1982 wykluczyły teorie mówiące o powstaniu całości kopca jako usypiska. Przeprowadzone odwierty wykazały, że większość wzgórza powstała w wyniku naturalnych procesów geologicznych - na niewielkiej głębości rozpoczynają się warstwy gleb odpowiadające ułożeniem pobliskim terenom oraz niekompatybilne z działalnością człowieka[2].
Przeprowadzone badania nie wykluczają jednak wszystkich teorii o wpływie człowieka na kształt wzgórza. W pobliżu szczytu wzgórza odkryto pochówek identyfikowany z kulturą złocką i nie wykluczono istnienia innych. Forma ostrosłupa foremnego, miejscowe nazewnictwo oraz położenie względem dawnego osadnictwa spełnia warunki dla pogańskich miejsc kultu[2].
Powstanie figury oraz napisu na wzgórzu wiązane jest z wydarzeniami konfederacji barskiej[2].
Legendy
edytujZ powstaniem kopca wiąże się legenda o tatarskim najeździe na miasto, których społeczność Sandomierza doznawała często w okresie rozwoju miasta. Legenda podaje, że w trakcie napadu Tatarzy zabili 49 dominikanów, a wół klasztorny postanowił się zemścić za tą zbrodnie. Uciekł więc z obory i pobiegł za najeźdźcami. Nie mógł ich jednak dogonić, więc zatrzymując się nad Wisłą i grzebiąc we wściekłości nogami w ziemi, wyrył spory pagórek, na którym kopytem wypisał słowa „Salve Regina”, które widać do dziś[4].
Przypisy
edytuj- ↑ Wzgórze Salve Regina w Sandomierzu – Odkrywcza Turystyka [online], odtur.pl [dostęp 2022-07-09] (pol.).
- ↑ a b c d e Sandomierski „kopiec” Salve Regina w świetle wyników ostatnich badań, [w:] Andrzej Buko, Archeologia Polski, t. XXVIII, 1983, ISSN 0003-8180 (pol.).
- ↑ Z badań powierzchniowych na terenie miasta Sandomierza, [w:] Aleksander Gardawski, Wiadomości Archeologiczne, t. XXII, 1955, s. 92-96 [dostęp 2024-03-10] (pol.), (u A. Buko cytowane błędnie jako tom XXIII).
- ↑ Wzgórze Salve Regina – Powiat Sandomierski [online], www.powiat.sandomierz.pl [dostęp 2022-07-09].