Konstytucja Konga
Konstytucja Republiki Konga – najważniejszy akt prawny (ustawa zasadnicza) Republiki Konga. Uchwalona została 6 listopada 2015 roku[1] po przeprowadzonym 25 października tego samego roku referendum[1].
| Nazwa potoczna |
Konstytucja Konga |
|---|---|
| Państwo | |
| Data wydania |
25 października 2015 – (referendum) |
| Data wejścia w życie | |
| Rodzaj aktu | |
| Przedmiot regulacji | |
| Status |
obowiązujący |
| Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych | |
Składa się z preambuły i 21 rozdziałów obejmujących 246 artykułów[2].
Tło historyczne
edytujKonstytucja z 2002 roku
edytujPo tym, jak w 1997 roku, po zakończeniu wojny domowej, do władzy doszedł Denis Sassou-Nguesso[3][4] rozpoczęły się prace nad konstytucją.
Referendum konstytucyjne
edytujNowa konstytucja została zatwierdzona w przeprowadzonym w 2002 roku referendum konstytucyjnym, według informacji rządowych, 84,26% obywateli głosowało „za”[5].
Wyniki referendum
edytuj| Wybór | Ilość oddanych głosów | % głosów |
|---|---|---|
| Za | 1 113 955 | 87,83% |
| Przeciw | 154 375 | 12,17% |
| Głosy nieważne | 49 908 | – |
| Razem | 1 318 238 | – |
Treść konstytucji
edytujKonstytucja z 2002 roku wprowadzała silną funkcję prezydenta, niwelowała urząd premiera[7], a także osłabiała kompetencje władzy ustawodawczej[7]. Długość kadencji prezydenta została wydłużona do siedmiu lat (z limitem dwóch kadencji) oraz wprowadzała ograniczenie maksymalnego wieku kandydata – 70 lat[7][8]. Prezydent mógł także powoływać i odwoływać ministrów[5], natomiast parlament tracił możliwość odwoływania głowy państwa[5].
Kontrowersje wokół konstytucji
edytujPartie przeciwne Sassou Nguesso skrytykowały projekt nowej konstytucji i wezwały ludzi do bojkotu referendum[5], argumentując, że proponowana konstytucja nada nadmierne uprawnienia urzędowi prezydenta[5].
Organizacje pozarządowe zajmujące się prawami człowieka potępiły proces głosowania, powołując się na nieprawidłowości w trakcie jego trwania[5], ponadto do nadzorowania referendum nie zostali zaproszeni międzynarodowi obserwatorzy[5].
Prace nad Konstytucją
edytujPomysł prac nad nową Konstytucją
edytujSassou Nguesso został wybrany prezydentem w 2002[9] oraz w 2009 roku[10]. Pod koniec swojej drugiej kadencji przekroczył granicę wieku 70 lat[11], co oznaczało, że nie będzie mógł kandydować ponownie. W tym samym czasie rządząca Kongijska Partia Pracy (PCT), z którą związany był Sassou Nguesso, rozpoczęła publiczną dyskusję na temat potrzeby nowelizacji konstytucji z 2002 roku. Opozycja zarzucała partii rządzącej[11], że nowa konstytucja zostanie wprowadzona tylko po to, by umożliwić prezydentowi możliwość ponownego kandydowania, sam Sassou Nguesso z początku nie dementował, ani nie zaprzeczał tym plotkom[12].
Protesty opozycji
edytujJeszcze przed ogłoszeniem oficjalnej daty referendum, przeciwnicy nowej konstytucji wezwali do demonstracji w Brazzaville. 27 września dziesiątki tysięcy ludzi maszerowało ulicami kongijskiej stolicy z okrzykami „Nie dla trzeciej kadencji”[11].
Proponowane zmiany
edytujProjekt zakładał konstytucję zbudowaną z 246 artykułów[13]. Według projektu, konstytucja pozwalałaby na trzykrotne wybranie tej samej osoby na prezydenta, znosiła górną granicę wiekową 70 lat dla kandydatów, a także skracała długości kadencji prezydenckiej z siedmiu do pięciu lat[13]. Ustanawiała również stanowisko premiera jako szefa rządu (dotychczas to prezydent pełnił jego obowiązki, a urząd premiera nie istniał)[13].
Zmiany te pozwoliłyby prezydentowi Denisowi Sassou Nguesso, którego druga kadencja kończyła się w 2016 roku, ubiegać się o reelekcję[11][13].
Referendum konstytucyjne
edytujOstatecznie, 5 października 2015 roku, ogłoszono, że referendum w sprawie nowej konstytucji, odbędzie się 25 października[11].
Kampania przed referendum
edytujOkres kampanijny został zarządzony na okres między 9, a 23 października 2015 roku[14]. Kampanię oficjalnie, swoim przemówieniem, otworzył minister spraw wewnętrznych Raymond Mboulou[14].
Protesty w trakcie kampanii
edytuj10 października, przez Brazzaville, przeszły protesty opozycji[15]. Ponieważ demonstracja została rozproszona przez policję, protestujący zaatakowali posterunki policji[15]. Według doniesień, w trakcie protestu cztery osoby zostały zastrzelone przez policjantów[15].
21 października protestujący ustawili barykady i płonące opony[16]. Do akcji tłumienia protestów włączyło się także wojsko. Przeciwnicy referendum zapowiedzieli bojkot głosowania, widząc w nim jedynie sposób na utrzymanie władzy przez Sassou Nguesso[16].
Paul-Marie Mpouele, lider opozycji, wezwał ludzi do sprzeciwu wobec referendum, ale przy tym do powstrzymania się od przemocy.
Tymczasem, siły bezpieczeństwa otoczyły dom Guya Brice Parfaita Kolélasa, lidera opozycyjnego Kongijskiego Ruchu na Rzecz Demokracji i Rozwoju Integralnego (MCDDI)[17], który brał udział w protestach[18].
Przebieg referendum
edytujGłosowanie odbyło się pokojowo, nie zarejestrowano żadnych doniesień o przemocy. Frekwencja poprawiła się w miarę upływu dnia[19] (chociaż z początku wskazywano na niską frekwencję[20]). Zgłaszane jednak były problemy logistyczne, które miały uniemożliwiać głosowanie[19].
Pascal Tsaty Mabiala, lider Panafrykańskiego Związku na rzecz Demokracji Społecznej[17], argumentował 26 października, że z powodu niskiej frekwencji referendum należy unieważnić[19].
Wyniki
edytujRaymond Mboulou, minister spraw wewnętrznych, ogłosił wyniki referendum 27 października. Wynikało z nich, że za przyjęciem nowej konstytucji głosowało 92,96% osób[21], przy frekwencji wynoszącej 72,44% obywateli[21]. Koalicja opozycyjna nie zgodziła się z wynikiem i zapowiedziała protest oraz nieposłuszeństwo obywatelskie, do czasu wycofania dokumentu[22].
Protest opozycji
edytuj30 października, opozycja zorganizowała ceremonię upamiętniającą protestujących zabitych w dniach 20–21 października. Opozycja podała także, że według nich, zabito 17 osób (znacznie więcej niż wskazywały oficjalne dane)[23].
2 listopada opozycja ogłosiła, że rezygnuje ze swoich nieposłuszeństw obywatelskich[24].
Nowa konstytucja została oficjalnie przyjęta przez prezydenta Sassou Nguesso 6 listopada 2015 roku[25].
Treść Konstytucji
edytujKonstytucja Republiki Konga składa się z preambuły i 246 artykułów, które znajdują się w obrębie 21 rozdziałów. W części z nich wydzielono podrozdziały.
Preambuła
edytujW preambule zwraca się uwagę na to, że Republika Konga jest narodem świeckim, a także że państwo szanuje prawa człowieka. Ponadto, podkreśla się wartości demokratyczne.
W preambule stwierdza się, że integralną częścią Konstytucji są:
- Karta Narodów Zjednoczonych
- Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
- Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów
- Kongijska Karta Jedności Narodowej z 1991 roku oraz Karta Praw i Wolności.
Rozdziały
edytujKonstytucja Republiki Konga składa się z 21 rozdziałów, w tym z 246 artykułów[2].
| Rozdział | Treść | Artykuły |
|---|---|---|
| I | Państwo i suwerenność | 1–7 |
| II | Podstawowe prawa i wolności | 8–56 |
| III | Partie polityczne i opozycja | 57–63 |
| IV | Władza wykonawcza | 64–106 |
| V | Władza ustawodawcza | 107–137 |
| VI | Stosunki między władzą wykonawczą, a ustawodawczą | 138–165 |
| VII | Władza sądownicza | 166–174 |
| VIII | Sąd Konstytucyjny | 175–188 |
| IX | Sąd Dyscypliny Budżetowej | 189–190 |
| X | Wysoki Sąd Sprawiedliwości | 191–195 |
| XI | Rada Gospodarcza, Społeczna i Środowiskowa | 196–199 |
| XII | Rzecznik Praw Obywatelskich | 200–203 |
| XIII | Siły zbrojne | 204–207 |
| XIV | Rady Regionalne | 208–211 |
| XV | Rada Wolności i Komunikacji | 212–213 |
| XVI | Komisja Praw Człowieka | 214–216 |
| XVII | Traktaty i Umowy Międzynarodowe | 217–223 |
| XVIII | Status byłych prezydentów | 224–226 |
| XIX | Rady Konsultacyjne | 227–239 |
| XX | Zmiany w Konstytucji | 240–242 |
| XXI | Postanowienia końcowe | 243–246 |
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Konstytucja Republiki Konga 2015. International Labour Organization.
- ↑ a b Konstytucja Republiki Konga [online], 2015, s. 2.
- ↑ MIĘDZY ARBITRAŻEM A ODPORNOŚCIĄ: PRAWA CZŁOWIEKA W KONGU. Fédération internationale pour les droits humains. [dostęp 2020-05-14]. (fr.).
- ↑ Republic of Congo 2nd Civil War. GlobalSecurity.org.
- ↑ a b c d e f g Congo approves new constitution. BBC News, 2002-01-24. [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
- ↑ Elections in Congo-Brazzaville. africanelections.tripod.com. [dostęp 2020-05-14].
- ↑ a b c John F. Clark, Petroleum revenues and political development in the Congo Republic: the democratic experiment and beyond, [w:] Matthias Basedau, Resource Politics in Sub-Saharan Africa, GIGA-Hamburg, 2005, s. 138–139, ISBN 978-3-928049-91-7 [dostęp 2020-05-14] (ang.).
- ↑ Konstytucja Republiki Konga [online], 2002, Rozdział V.
- ↑ Le putschiste Sassou devient officiellement. Congopage. [dostęp 2020-05-14]. (fr.).
- ↑ Elections in Congo-Brazzaville. africanelections.tripod.com. [dostęp 2020-05-14].
- ↑ a b c d e Congo-Brazzaville. La date du référendum constitutionnel fixée au 25 octobre – Jeune Afrique. JeuneAfrique.com, 2015-10-05. [dostęp 2020-05-14]. (fr.).
- ↑ Supporters of Congo President Sassou Nguesso rally for referendum. news.yahoo.com. [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
- ↑ a b c d [Exclusif RFI dévoile le texte du projet de Constitution au Congo]. RFI, 2015-10-13. [dostęp 2020-05-14]. (fr.).
- ↑ a b Congo gears up to vote on extending veteran leader’s rule. news.yahoo.com. [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
- ↑ a b c Four killed in protest over plan to extend Congo Republic president’s rule. Reuters, 2015-10-20. [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
- ↑ a b Army disperses anti-government protesters in Congo Republic. Reuters, 2015-10-21. [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
- ↑ a b Kongo | Polska Agencja Prasowa SA. www.pap.pl. [dostęp 2020-05-14].
- ↑ Calls for dialogue in Congo on eve of tense referendum. news.yahoo.com. [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
- ↑ a b c Congo referendum should be annulled due to low turnout, opposition says. Reuters, 2015-10-26. [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
- ↑ Turnout low as Congo votes on extending presidential term. news.yahoo.com. [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
- ↑ a b Over 90% vote to allow Congo leader’s bid to extend rule. news.yahoo.com. [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
- ↑ Congo faces ‘civil disobedience’ campaign in referendum row. news.yahoo.com. [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
- ↑ Congo opposition holds ceremony for killed protesters. Reuters, 2015-10-30. [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
- ↑ Congo opposition drops civil disobedience over election row. news.yahoo.com. [dostęp 2020-05-14]. (ang.).
- ↑ Nouvelle République: Le Président de la République a promulgué la nouvelle Constitution | adiac-congo.com: toute l’actualité du Bassin du Congo. adiac-congo.com. [dostęp 2020-05-14].
