Konstytucja Hiszpanii z 1812
Konstytucja Hiszpanii z 1812 (hiszp. Constitución Política de la Monarquía Española) – pierwsza konstytucja uchwalona w Hiszpanii[a], nazywana także „konstytucją z Kadyksu” oraz potocznie „la Pepa”[b]. Uchwalona 19 marca 1812 przez Kortezy w Kadyksie miała progresywny i reformatorski charakter, zrywający z ancien régime. Obowiązywała do 4 maja 1814, kiedy została zniesiona przez króla Ferdynanda VII. Dwukrotnie przywracana na krótki okres i znoszona, praktycznie nie została wdrożona[1].
.jpg)
| |
| Nazwa potoczna |
La Pepa |
|---|---|
| Państwo | |
| Data wydania |
12 marca 1812 |
| Data wejścia w życie |
19 marca 1812 |
| Rodzaj aktu | |
| Przedmiot regulacji | |
| Utrata mocy obowiązującej z dniem |
4 maja 1814 |
| Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych | |
Postanowienia
edytujKonstytucja została uchwalona przez nadzwyczajne Kortezy (Cortes Generales) w czasie wojny na Półwyspie Iberyjskim (1808–1814), w obleganym przez Francuzów Kadyksie. Składała się z 10 rozdziałów i 348 artykułów. Przekształcała dotychczasową monarchię absolutną w monarchię parlamentarną z trójpodziałem władzy: ustawodawczej – należącej do Kortezów, wykonawczej – w rękach króla i jego ministrów, i sądowniczej. Władza króla została znacznie ograniczona na rzecz parlamentu[1]. Instytucja Inkwizycji została zniesiona. Konstytucja gwarantowała także wolność osobistą obywateli, równość wobec prawa, powszechne prawo wyborcze dla mężczyzn, prawo do własności i swobodę druku. Dodatkowo uzupełniały ją liczne dekrety uchwalone przez Kortezy, np. likwidacja jurysdykcji senioralnej czy systemu cechowego[1][2].
Zniesienie
edytujKonstytucja z 1812 nigdy nie weszła w pełni w życie: znaczna część Hiszpanii była okupowana przez Francuzów, podczas gdy reszta kraju znajdowała się w rękach tymczasowych junt skupionych nie na reformach, lecz na oporze wobec Bonapartów. Jej postanowienia i reformy były zbyt radykalne dla hiszpańskiego społeczeństwa z początku XIX wieku. Dokument spotkał się też z wyraźnym oporem kościoła i innych uprzywilejowanych klas. Ferdynand VII wrócił do Hiszpanii 24 marca 1814 roku, ponownie objął tron i odmówił złożenia przysięgi na konstytucję. Dekretem z 11 maja zniósł jej postanowienia i przywrócił monarchię absolutną, jednocześnie rozpoczęły się aresztowania i prześladowania liberałów[1][2].
Pomimo że postanowienia konstytucji z 1812 nie zostały wprowadzone, stała się punktem odniesienia dla liberałów i zwolenników reform. Została na krótko przywrócona 7 marca 1820, w okresie trzylecia liberalnego (1820–1823), kiedy Ferdynand VII został zmuszony zaprzysiąc konstytucję oraz powołać liberalny rząd. Jednak już w 1823 unieważnił wszystkie decyzje Kortezów podjęte w czasie liberalnego trzylecia. Przywrócono ją ponownie w sierpniu 1836 – radykalni liberałowie (tzw. progresistas) zmusili do tego regentkę Marię Krystynę. Obowiązywała do czasu uchwalenia nowej konstytucji z 18 czerwca 1837 roku[1].
Uwagi
edytuj- ↑ Uchwalona 7 lipca 1808, za panowania Józefa Bonapartego, Konstytucja z Bajonny (zwaną też Kartą z Bajonny albo Statutem z Bajonny) powstała we Francji i nigdy nie weszła w życie.
- ↑ „La Pepa” w jęz. hiszp. oznacza zdrobnienie „Józka” używane w odniesieniu do konstytucji, ponieważ została uchwalona w dzień św. Józefa.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Tadeusz Miłkowski, Paweł Machcewicz: Historia Hiszpanii. Wrocław: Ossolineum, 2002, s. 240–242, 260. ISBN 83-04-04629-6.
- ↑ a b Julio Valdeón Baruque, Antonio Domínguez Ortiz, Manuel Tuñón de Lara: Historia Hiszpanii. Kraków: Universitas, 1997, s. 394–396. ISBN 978-83-242-0796-1.