Konstytucja Estonii (1920)
Konstytucja Estonii z 1920 – druga ustawa zasadnicza Republiki Estońskiej obowiązująca w latach 1920-1934.
| Państwo | |
|---|---|
| Data wydania |
15 czerwca 1920 |
| Rodzaj aktu | |
| Przedmiot regulacji | |
| Status |
uchylony |
| Utrata mocy obowiązującej z dniem |
24 stycznia 1934 |
| Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych | |
Pierwsza, tymczasowa ustawa zasadnicza Republiki Estońskiej uchwalona została 15 czerwca 1919 i obowiązywała rok, do 15 czerwca 1920, tj. do dnia ogłoszenia drugiej konstytucji[1].
W drugim akcie prawnym sformułowano (co dotąd jest ewenementem w skali światowej) koncepcję demokracji bezpośredniej w praktycznie czystej postaci, czerpiąc ducha prawa z przemyśleń Jeana-Jacques'a Rousseau, a ideę z konstytucji Szwajcarii z 29 maja 1874 (obecnie już nie obowiązującej). Jednozdaniowa preambuła dość wiernie odwzorowana była z konstytucji weimarskiej[1].
Najważniejszym przesłaniem ustawy była forma bezpośredniego sprawowania władzy przez naród estoński (§ 27):
Najwyższym organem wykonującym władzę państwową w Estonii jest sama ludność w osobach swych obywateli uprawnionych do głosowania[1].
Mimo takiego sformułowania tego paragrafu istniało wiele ograniczeń praw wyborczych. Dotyczyły one m.in. obywateli ustawowo uznanych za „chorych na umyśle lub za szalonych, ślepych, głuchoniemych i marnotrawców, o ile znajdują się pod kuratelą”. Ordynacja wyborcza pozbawiała nadto prawa głosu niektórych kategorii przestępców kryminalnych[1].
Konstytucję bez powodzenia próbowano zmieniać dwukrotnie. W sierpniu 1932 zredagowano dwa projekty:
- popierany przez partię Wabsów, odrzucony przez parlament,
- wypracowany przez Riigikogu i poddany pierwszemu referendum (poparło go 316 338 obywateli, przeciwko było 330 632), a po modyfikacjach drugiemu, w czerwcu 1933 (z poparciem 161 595 obywateli i z odrzuceniem 337 107 z nich)[1].
W październiku 1933 odbyło się kolejne referendum konstytucyjne, w którym 416 873 głosujących poparło zmiany, a 156 894 było przeciw. Trzecia konstytucja Estonii weszła zatem w życie 24 stycznia 1934[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Stanisław Sagan, Międzywojenne konstytucje Estonii, B. Mikołajczyk, J. Nowakowska-Małusecka (red.), „Prawo międzynarodowe, europejskie i krajowe - granice i wspólne obszary. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Genowefie Grabowskiej”, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2009, s. 490-492.